ลักษณะของวัฒนธรรมไทย วัฒนธรรมไทยมาจากแหล่งที่มาที่ต่างกันและเกิดการหล่อหลอมกันขึ้น จนเป็นวัฒนธรรมที่มีความเป็นเอกลักษณ์ประจำชาติ ในที่นี้จะขอกล่าวถึงลักษณะที่สำคัญของวัฒนธรรมไทย ดังนี้ 1. เป็นวัฒนธรรมแบบเกษตรกรรม คนไทยมีความเกี่ยวข้องกับน้ำ ผู้คนส่วนใหญ่จะประกอบอาชีพเกษตรกรรม ทำการเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์ ดังนั้นวัฒนธรรมประเพณีและวิถีชีวิตส่วนใหญ่จึงมักเกี่ยวกับน้ำและการเกษตร เช่น ประเพณีการทำขวัญข้าว หรือประเพณีการลงแขกเกี่ยวข้าว ซึ่งพบเห็นได้ทั่วไปตามชนบท เป็นต้น2. เป็นวัฒนธรรมที่ยึดถือการกุศล คนไทยนิยมทำบุญในงานเทศกาลต่าง ๆ เพื่อเป็นสิริมงคลและเพื่ออุทิศบุญกุศลให้ญาติผู้ใหญ่ที่ล่วงลับไปแล้ว ดังนั้นจึงสังเกตเห็นได้ว่างานพิธีมงคลหรืออวมงคลไทย มักจะมีการทำบุญเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของงานพิธีเหล่านั้นด้วย3. เป็นวัฒนธรรมที่ยึดถือเครือญาติ สังคมไทยมีความสัมพันธ์กันโดยยึดหลักอาวุโส คนที่มีอายุน้อยกว่าจะให้ความเคารพผู้ที่มีอายุมากกว่าหรืออาวุโสกว่า เพราะถือว่าผู้อาวุโสเป็นผู้ที่สูงด้วยประสบการณ์ พบเห็นเรื่องราวในชีวิตมาก่อนผู้ที่มีอายุน้อย การเข้าหาและพูดคุยกับท่านเหล่านั้นจะทำให้ได้รับประสบการณ์ที่ดี แล้วนำมาปรับใช้ในชีวิตได้ ดังสุภาษิตของไทยประโยคหนึ่งว่า "เดินตามหลังผู้ใหญ่ สุนัขไม่กัด"4. เป็นวัฒนธรรมที่ยึดถือพิธีกรรม มีขั้นตอนในการประกอบพิธีตามความเชื่อและมุ่งหวังความมีหน้ามีตาในการจัดงาน เช่น การแต่งงาน โดยส่วนใหญ่ในสังคมไทยจะมีพิธีกรรมมากมาย ตั้งแต่การแห่ขันหมากมาสู่ขอ การรดน้ำสังข์อวยพรคู่บ่าวสาวและจัดงานเลี้ยงฉลองสมรสโดยเชิญญาติพี่น้อง เพื่อนฝูงของเจ้าบ่าวเจ้าสาวมาร่วมเป็นเกียรติในงาน เป็นต้น5. เป็นวัฒนธรรมที่นิยมความสนุกสนาน กิจกรรมต่าง ๆ ของสังคมไทยส่วนใหญ่จะมีการสอดแทรกความสนุกสนานไว้ด้วยเสมอ มีการร้อง รำ ทำเพลง จนเกิดเป็นเพลงฉ่อย เป็นต้น ซึ่งถือว่าเป็นการละเล่นเพื่อผ่อนคลายความเหน็ดเหนื่อยหลังเสร็จสิ้นฤดูเก็บเกี่ยว6. เป็นวัฒนธรรมที่มีการผสมผสาน วัฒนธรรมตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันได้รับการผสมผสานมาจากการเผยแพร่ทางวัฒนธรรมของสังคมอื่น เช่น ศาสนาพราหมณ์เป็นที่มาของประเพณีต่าง ๆ ซึ่งได้รับการปฏิบัติสืบทอดในสังคม เช่น พิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ การตั้งศาลพระภูมิ เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีวัฒนธรรมตะวันตกที่กำลังเข้ามามีอิทธิพลมากในสังคมไทย เช่น ด้านเทคโนโลยี การแต่งกาย และอาหาร เป็นต้น วัตถุประสงค์ทั่วไป1. เข้าใจความสำคัญของวัฒนธรรม 2. เข้าใจลักษณะที่สำคัญของวัฒฯธรรม 3. เข้าใจอธิพลของวัฒนธรรมที่มีต่อการดำรงชีวิตของสังคมไทย 4. เข้าใจอธิพลของวัฒนธรรมของต่างชาติที่เผยแพร่เข้ามา และมีอธิพลต่อสังคมไทย 5. เข้าใจความหมายความสำคัญของเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมไทย 6. เข้าใจเอกลักษณ์เด่นของวัฒนธรรมไทย 7. เข้าใจเอกลักษณ์ที่สำคัญของไทยที่ควรอนุรักษ์และมีส่วนร่วมในการสืบสานต่อเติมพัฒนา เอกลักษณ์สังคมไทย วัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม 1. อธิบายความสำคัญของวัฒนธรรมได้ 2. อธิบายลักษณะที่สำคัญของวัฒฯธรรมได้ 3. สรุปอธิพลของวัฒนธรรมที่มีต่อการดำรงชีวิตของสังคมไทยได้ 4. สรุปอธิพลของวัฒนธรรมของต่างชาติที่เผยแพร่เข้ามา และมีอธิพลต่อสังคมไทยได้ 5. อธิบายความหมายความสำคัญของเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมไทยได้ 6. อธิบายเอกลักษณ์เด่นของวัฒนธรรมไทยได้ 7. อธิบายเอกลักษณ์ที่สำคัญของไทยที่ควรอนุรักษ์และมีส่วนร่วมในการสืบสานต่อเติมพัฒนา เอกลักษณ์สังคมไทยได้ เนื้อหาสาระ ประเทศไทยมีวิวัฒนาการในการสร้างสรรค์วัฒนธรรมมาเป็นระยะเวลายาวนาน มีเอกลักษณ์ของสังคม ไทยเป็นลักษณะเด่นแตกต่างจากสังคมอื่น เพราะคติธรรมในการพูดการกระทำ รักสงบ อ่อนน้อมถ่อมตน ความมีน้ำใจ จนได้รับความชื่นชมจากต่างชาติ ถึงแม้มีอธิพลของต่างชาติเข้ามาผสมผสานตั้งแต่อดีตจน ถึงปัจจุบันแต่ก็ได้เลือกสรรมาใช้กับวัฒนธรรมแบบไทยก่อให้เกิดความภาคภูมิใจในความเป็นชาติที่มีพระ มหากษัตริย์ ศาสนา ภาษา ศิลปกรรม อาหาร การแต่งกาย ฯลฯ วัฒนธรรมไทย สังคมไทยเป็นสังคมที่มีวัฒนธรรมเป็นของตนเอง ซึ่งสั่งสมมาเป็นเวลานานนับพันปี สะท้อนให้เห็นวิถี ความเป็นไทย ซึ่งเป็นมรดกของบรรพบุรุษจนกลายเป็นเอกลักษณ์ของไทย ที่มีคุณค่าควรยึดถือเป็นแนว ทางปฏิบัติสืบทอดกัน มาช้านาน และเป็นสิ่งที่แสดงถึงความเป็นชาติไทย ความเป็นมาของวัฒนธรรมไทย ชาติไทยเป็นชาติที่มีวัฒนธรรมอันดีงามแต่โบราณ โดยมีที่มาดังนี้ 1. วัฒนธรรมไทยที่เรามีการปฏิบัติกันอยู่ ส่วนหนึ่งเป็นของคนรุ่นก่อนๆ หรือบรรพบุรุษของเราได้ถ่ายทอด มายัง อนุชนรุ่นหลัง 2. จากการที่เราได้ติดต่อกับชาติอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องด้วย ชนชาติที่มีอธิพลต่อวัฒนธรรมไทย คือมอญ ขอมอินเดีย จีน และชาติตะวันตก สำหรับมอญ และขอม 2 ชาตินี้รับอธิพลมาจากอินเดีย สิ่งใดมีประโยชน์ ์ก็นำมาดัดแปลง เป็นวัฒนธรรมไทย ลักษณะของวัฒนธรรม วัฒนธรรมไทยได้รับการพัฒนามาโดยลำดับ อันเนื่องมาจากอิทธิพลของสิ่งแวดล้อมทางสังคม และสิ่ง แวดล้อมทางธรรมชาติ และความสามารถของสังคมไทย จึงก่อให้เกิดการสร้างสรรค์หล่อรวมกันเป็นวัฒนธรรม ซึ่งลักษณะเฉพาะเป็นวัฒนธรรมที่มีลักษณะเด่นๆ หลายอย่างดังนี้ 1. การมีพระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติ สังคมไทยรับเอาพระพุทธศาสนาเป็นที่นับถือ ของชาวไทย มาตั้งแต่ก่อนสุโขทัย คนไทยส่วนใหญ่ นับถือพระพุทธศาสนาถึง 95 % หลักคำสั่งสอนสำคัญ ของพุทธศาสนาที่ สำคัญคือ สอนให้ละเว้นความชั่ว ทำความดี ทำจิตใจให้บริสุทธิ์วิถีชีวิตของคนไทยจะมี พุทธศาสนาเข้ามาเกี่ยวข้อง เสมอ เช่น การบวช การแต่งงาน การทำบุญขึ้นบ้านใหม่ วิถีชีวิตคนไทยที่เกี่ยวข้องกับพุทธศาสนา 2. การมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข สังคมไทยมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุขสืบทอดกันมาแต่โบราณ 4. ประเพณีไทย เป็นสิ่งแสดงถึงวิถีชีวิตของคนไทยทั้งในอดีตและปัจจุบัน ซึ่งส่วนมากเกี่ยวข้องกับ ประเพณีไทย 5. วัฒนธรรมที่เป็นปัจจัยพื้นฐานในการดำรงชีวิต อันได้แก่ปัจจัยสี่ คือเครื่องนุ่งหมที่อยู่อาศัย อาหาร การแต่งกายที่เปลี่ยนไปตามยุคสมัย 5.2 ที่อยู่อาศัยเรือนไทยเหมาะกับสภาพธรรมชาติของสังคม มีลักษณธใต้ถุนสูงไม่มีห้องมากนักรับลมเย็น บ้านทรงไทย บ้านแบบตะวันตก 5.3 อาหารไทยสมัยก่อนมีลักษณะต่าง ๆ เช่นน้ำพริก ปลาร้า ปลาส้ม แกงเลียง รัปทาน 3 มื้อ ปัจจุบัน อาหารไทย อาหารแบบตะวันตก 5.4 คน ไทยยังนิยมการรักษาโรคภัยไข้เจ็บตามโบราณ ถ้าไม่ใช้ยาแผนโบราณก็จะไปซื้อยาที่ร้านค้า วรรณกรรมไทย ดนตรี เป็นศิลปเกี่ยวกับการบรรเลงให้เกิดเสียงไพเราะ สิ่งที่ใช้บรรเลง ดีด สี ตี เป่า อาจแยกเป็น วงปี่พาทย์ ภาพจิตรตกรรม ประติมากรรม เป็นงานสร้างสรรค์เกี่ยวกับการปั้น แกะสลัก หล่อ ทุบ ตี เคาะให้เกิด รูปร่าง ได้แก่ ประติมากรรม สถาปัตยกรรม เป็นศิลปะการออกแบบก่อสร้าง เช่น ปราสาทราชวัง วัด โบสถ์ วิหาร สถาปัตยกรรม 7. จรรยามารยาทและจิตใจของคนไทย คนไทยมีลักษณะสุภาพอ่อนน้อม ปรับตัวเข้ากับสังคมได้ดี การเจริญทางด้านการคมนาคมขนส่ง 2. อธิพลจากสื่อมวลชนต่าง ๆ ภาพยนตร์ โทรทัศน์ หนังสือ และสิ่งพิมพ์อื่น ๆ 3. การเผยแพร่วัฒนธรรมโดยตรง คือ ประเทศต่าง ๆ ส่งคนเข้่ามาเผนแพร่ หรือจากการออกไปศึกษา เล่าเีรียน เมื่อกลับมาแล้วก็นำวัฒนธรรมนั้นมาเผยแพร่ อธิพลจากสื่อมวลชนต่าง ๆ อธิพลของวัฒนธรรมต่างชาติในสังคม แยกเป็นด้านต่าง ๆ นี้ โกนจุก พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ไหว้พระภูมิ 1. การเมืองการปกครอง กษัตริย์เป็นเทวราชตามศาสนาพราหมณ์เกิดระบบเจ้าขุนมูลนายส่วนประมวล จีนเข้ามาสมัยกรุงสุโขทัยและกรุงศรีอยุทธยาโดยเข้ามาค้าขาย ในสมัยกรุงธนบุรีและกรุงรัตนโกสินทร์ ความหมายของเอกลักษณ์ไทย - เป็นวัฒนธรรมที่มีพื้นฐานมาจากเกษตรกรรมเป็น "วัฒนธรรมเกษตร" เช่น มีการช่วยเหลือกัน เรียกว่า ผีตาโขน บุญบั้งไฟ แห่ปราสาทผึ้ง แห่นางแมว ประเพณีไทย - ภาษาไทย ตัวอักษรไทย ซึ่งนับว่าเป็นอารยธรรมขั้นสูง เอกลักษณ์ที่สำคัญของสังคมไทย เอกลักษณ์ที่ดีและควรสืบสานในสังคมไทย การอนุรักษ์และการพัฒนาเอกลักษณ์ของสังคมไทย เอกลักษณ์ของไทยเป้นสิ่งที่บรรพบุรุษได้สร้างสรรค์และสั่งสมมานานจนเป็ยมรดกมาสู่อนุชนรุ่นหลัง |