แผนการสอนปัจจัยในการดํารงชีวิตของมนุษย์ ป 3

เป้าหมายการเรียนรู้

1. บรรยายสงิ่ จาเป็นตอ่ การดารงชีวติ และการเจรญิ เตบิ โตของมนษุ ยแ์ ละสตั วไ์ ด้
2. ตระหนักถงึ ประโยชนข์ องอาหาร นา และอากาศ โดยดูแลตนเอง
และสัตว์ให้ไดร้ ับส่ิงเหล่านีอย่างเหมาะสมได้

การดารงชีวติ และการเจริญเติบโตของมนุษย์

มนษุ ย์เป็นสง่ิ มชี ีวิตทสี่ ามารถดารงชวี ิตและเจริญเตบิ โตได้ โดยอาศยั ปัจจยั ที่

สาคญั ได้แก่ อาหาร นา และอากาศ หากขาดสงิ่ ใดส่ิงหนงึ่ ไป เราจะดารงชีวิตอยู่อย่าง
ยากลาบากและอาจตายได้ในทส่ี ุด

ปัจจยั ทส่ี าคัญต่อการดารงชวี ิตและการ
เจริญเตบิ โตของมนุษย์ ได้แก่ อาหาร ซง่ึ ให้

พลังงานและสารอาหารท่ีจาเป็น นาเป็นส่ิง
สาคญั ในการควบคมุ การทางานของอวัยวะ
ต่างๆ อากาศใชใ้ นการหายใจ เพอ่ื นาแกส๊
ออกซิเจนท่ีมีอยใู่ นอากาศไปใช้ในระบบการ
ทางานของอวยั วะต่าง ๆ ในร่างกาย

คาถาม ปจั จัยท่ีจาเป็นตอ่ การดารงชีวิตและการเจริญเติบโตของมนษุ ย์มีอะไรบา้ ง

อาหารและประโยชน์ของอาหาร

รา่ งกายของเรามกี ารเจรญิ เตบิ โต สังเกตได้จากนาหนักและ
สว่ นสูงทเี่ พม่ิ ขนึ สว่ นหน่ึงเป็นเพราะเรากนิ อาหารตา่ งๆ ทม่ี ปี ระโยชน์
ครบทัง 5 หมู่ ในปริมาณทเ่ี หมาะสมทกุ วนั ทาให้ไดร้ ับสารอาหารที่
จาเปน็ ตอ่ รา่ งกายอย่างครบถ้วน

ประโยชนข์ องอาหาร

12 3

เสรมิ สร้างกล้ามเนอ้ื และกระดกู เปน็ แหล่งพลงั งานและให้ความ ชว่ ยสร้างภมู ิต้านทานโรค ทาให้
ทาใหร้ า่ งกายเจรญิ เตบิ โต ช่วยซอ่ มแซม อบอนุ่ แก่รา่ งกาย ไดแ้ ก่ อาหารหมู่ท่ี 2 ระบบอวัยวะตา่ งๆ ของรา่ งกายทางาน
สว่ นที่สึกหรอ ได้แก่ อาหารหมูท่ ี่ 1 เป็น อาหารในกลุ่มข้าว แปง้ และนาตาล ไดต้ ามปกติ ช่วยชะลอความเสอ่ื มของ
อาหารในกลมุ่ เนือสัตว์ ถัว่ นม และไข่ และอาหารหมทู่ ่ี 5 เปน็ อาหารทีไ่ ด้ รา่ งกาย ได้แก่ อาหารหมู่ท่ี 3 และ
จากไขมันพืชและไขมันสตั ว์ หมทู่ ่ี 4 ซงึ่ เปน็ อาหารจากผกั และผลไม้

การกินอาหารและการดูแลรา่ งกายใหเ้ หมาะสม

1 2
กินอาหารให้ครบ 5 หมู่ กนิ อาหารให้ตรงเวลา
ในปรมิ าณทเ่ี หมาะสม ครบ 3 มอื ตอ่ วัน

3 4 5
กนิ อาหารที่สะอาด ปรงุ สกุ ใหม่ หลีกเลี่ยงอาหารรสจัด หม่นั ดแู ลนา้ หนักตัว
ปราศจากการปนเปอื้ น
ไม่ให้มากหรอื น้อยเกนิ ไป

ร่างกายของคนเราควรไดร้ ับสารอาหารทีเ่ ปน็ ประโยชน์
ประกอบไปดว้ ยอาหารหลัก 5 หมู่ เพราะอาหารจะทาให้รา่ งกาย
เจรญิ เติบโตแขง็ แรง ไม่เจบ็ ป่วยง่าย อาหารหลัก 5 หมู่ ไดแ้ ก่

หมทู่ ี่ 3 ให้วติ ามนิ และเกลือแร่ ไดแ้ ก่ ผกั ชนิดต่างๆ

หมทู่ ่ี 2 คาร์โบไฮเดรต ได้แก่ หมูท่ ี่ 4 ใหว้ ิตามนิ และเหลอื แร่
ข้าว แปง้ นาตาล เผอื ก และมนั ไดแ้ ก่ ผลไม้ชนิดต่างๆ

หมู่ที่ 1 โปรตนี ได้แก่ หมู่ท่ี 5 ให้ไขมนั ได้แก่
เนอื สตั ว์ ไข่ นม และถัว่ ไขมนั จากพืชและสัตว์

น้าและประโยชน์ของนา้

ร่างกายของเราประกอบดว้ ยนา้ 2 ใน 3 ของร่างกาย นาช่วยใหร้ ่างกายทางานไดป้ กติ ชว่ ยลาเลยี งสารอาหารและ
ขบั ถา่ ยของเสียออกจากร่างกาย เราสามารถอดอาหารไดห้ ลายวัน แต่หากขาดนานาน 2-3 วัน อาจทาให้เสียชีวติ ได้

ประโยชน์ของน้า

1 ช่วยใหผ้ วิ พรรณสดใส 2 ช่วยลาเลียงสารอาหาร 3 ช่วยในการขบั ถา่ ยของเสีย

เปล่งปล่งั ไปเลียงสว่ นต่างๆ ของร่างกาย ออกจากรา่ งกาย

5 4

ช่วยรักษาระดับอุณหภูมิ ชว่ ยการเผาผลาญอาหาร
ของร่างกายใหค้ งท่ี ในรา่ งกาย

การดมื่ น้าและการดูแลรา่ งกายใหเ้ หมาะสม

เลอื กด่มื น้าสะอาด 1 2 น้าท่ีเหมาะสมกบั การด่ืมควร
ปราศจากการปนเป้อื น เปน็ นาเปล่าอณุ หภมู ิหอ้ ง

ในแต่ละวนั ควรด่มื น้าสะอาดใน 3 หลีกเลยี่ งการสัมผสั น้าเสยี
หรอื นาสปกรก
ปริมาณท่เี พียงพอตอ่ ความ 4

ตอ้ งการของร่างกาย

เกร็ดวิทย์-นา่ รู้ ปริมาณนา้ ในรา่ งกายของคนเราขึ้นอยูก่ ับปรมิ าณไขมนั เพศ และอายุ หากปรมิ าณไขมันในร่างกาย
เพ่มิ ขึน ปรมิ าณนาในร่างกายจะลดลง และเมอื่ อายมุ ากขึนปริมาณนาในรา่ งกายจะลดลงตามไปด้วย

อากาศและประโยชน์ของอากาศ 3

เราต้องการอากาศในการหายใจ เพราะในอากาศมีแก๊สออกซิเจนที่
ชว่ ยใหอ้ วัยวะและระบบต่างๆ ในร่างกายทางานได้เปน็ ปกติ อากาศทใ่ี ช้
หายใจต้องมีคณุ ภาพดี คือ ไม่มเี ขมา่ ควัน ฝุน่ หรอื แกส๊ พษิ าทีเ่ ป็นอันตราย
ตอ่ สขุ ภาพ ถา้ เราขาดอากาศหายใจภายในไมก่ นี่ าที จะทาใหเ้ สียชวี ติ

ประโยชนข์ องอากาศ

12

ชว่ ยปรับอุณหภมู ิของโลก ใช้ในการหายใจ ช่วยป้องกันรังสียูวหี รอื รงั สี
ให้เหมาะสมกับการดารงชวี ิต อลั ตราไวโอเลตจากดวงอาทติ ย์

การหายใจและการดแู ลตนเองอยา่ งเหมาะสม

หลกี เลยี่ งการอยใู่ นบรเิ วณที่มเี ขมา่ ควนั ฝุน่ สวมหน้ากากอนามยั ทไ่ี ด้มาตรฐาน หลกี เล่ยี งกจิ กรรมที่ทาใหเ้ กิดหมอกควันพิษ
จากยานพาหนะทใ่ี ช้เครื่องยนต์ ในกรณีท่ตี ้องเขา้ ไปพืนทที่ ม่ี ีอากาศไม่บริสทุ ธิ์ เช่น การเผาขยะ เผาหญ้า
หรอื โรงงานอตุ สาหกรรม

เกร็ดวิทย-์ น่ารู้

PM 2.5 คอื ฝุน่ ละอองขนาดเล็กไม่เกิน 2.5 ไมครอน
ลอยปะปนกับมลพิษอ่ืนในอากาศ ดว้ ยขนาดที่เล็กมากจงึ
สามารถเลด็ ลอดขนจมูกเข้าสู่รา่ งกาย ซง่ึ เปน็ อนั ตรายตอ่
สุขภาพ

การดารงชีวิตและการเจริญเติบโตของสตั ว์

สัตวต์ ่างๆที่อย่รู อบตวั เราเปน็ ส่งิ มีชวี ติ ทตี่ อ้ งการปจั จยั ในการดารงชีวิต ได้แก่ อาหาร
นา และอากาศ เชน่ เดียวกบั มนุษย์จึงจะสามารถเจริญเตบิ โตและดารงชวี ิตอย่ไู ด้

ปจั จัยทจ่ี าเปน็ ตอ่ การดารงชวี ิตและการ
เจรญิ เตบิ โตของสัตว์ ไดแ้ ก่ อาหารให้

พลังงาน ทาให้สตั วเ์ คลื่อนทแี่ ละทากจิ กรรม
ตา่ งๆได้ นาเป็นทอี่ ยูอ่ ากาศยั เปน็ แหลง่ อาหาร
และเปน็ องคป์ ระกอบหน่ึงในร่างกายของสตั ว์
อากาศใชใ้ นการหายใจ หากขาดอากาศหายใจก็
จะทาใหส้ ัตว์ตายได้

คาถาม ปัจจยั ทจ่ี าเปน็ ตอ่ การดารงชีวติ และการเจรญิ เติบโตของสัตว์มีอะไรบา้ ง

อาหารและประโยชน์ของอาหาร

ร่างกายของสตั ว์มีการเจริญเติบโตเชน่ เดยี วกบั มนษุ ย์ ปัจจยั ท่ี
จาเป็นสาหรบั การดารงชวี ิตและการเจรญิ เติบโตส่วนหนึ่ง คอื อาหาร
สัตวแ์ ต่ละชนดิ จะกนิ อาหารทแี่ ตกตา่ งกันไป บางชนดิ กินสัตว์ด้วยกนั
เอง บางชนิดกินพืช สว่ นบางชนิดกนิ ทงั พชื และสัตว์ หากสัตว์ไม่ไดก้ นิ
อาหารเปน็ เวลานานกจ็ ะตายได้

ประโยชนข์ องอาหาร

เปน็ แหลง่ พลงั งานและให้ เสริมสรา้ งกล้ามเน้อื และกระดกู ทา ชว่ ยสรา้ งภมู ติ ้านทานโรค ทาให้
ความอบอนุ่ แกร่ ่างกาย ใหร้ า่ งกายเจริญเติบโตและซ่อมแซมส่วน ระบบต่างๆของรา่ งกายทางานไดต้ ามปกติ
ที่สกึ หรอของร่างกาย

น้าและประโยชนข์ องน้า

น้าเปน็ ปจั จัยทจ่ี าเปน็ ในการดารงชวี ติ ของสัตว์เชน่ เดยี วกับ
อาหาร สตั ว์ตอ้ งดมื่ นาเพ่อื ใหร้ ่างกายทางานไดต้ ามปกติ ถ้าหาก
รา่ งกายของสัตวข์ าดนาเป็นเวลานาน จะทาให้สตั วต์ ายได้

ประโยชน์ของนา้

ใชใ้ นดืม่ กนิ

ช่วยควบคมุ อณุ หภูมิ นา้ เปน็ ส่วนประกอบสาคญั เป็นแหลง่ ที่อยอู่ าศัย
ร่างกายให้คงที่ ของรา่ งกายและทาให้ สืบพนั ธุ์ และเลียงดูตวั ออ่ น

ร่างกายทางานได้ตามปกติ

เกร็ดวิทย-์ น่ารู้ น้าทะเล “เค็ม” เพราะน้าฝนไดช้ ะล้างสารละลายจาพวกเหลอื และแรธ่ าตุต่างๆ ไหลไปตาม
แม่น้าลาธาร แลว้ ไหลไปสะสมไว้ในทะเล เมื่อนาทะเลระเหย เหลอื และแร่ธาตตุ ่างๆไมไ่ ดร้ ะเหยไป
ด้วย ในทะเลจึงมีเกลอื และแร่ธาตตุ า่ งๆ สะสมอย่เู ปน็ จานวนมาก จึงทาใหน้ าทะเลมรี สชาติเค็ม

อากาศและประโยชนข์ องอากาศ

อากาศเปน็ ปัจจยั สาคัญท่ีสัตวใ์ ชใ้ นการหายใจ เพือ่ ทาใหอ้ วัยวะ
ตา่ งๆ ภายในรา่ งกายทางานไดป้ กติ สัตว์ตอ้ งการอากาศที่บรสิ ทุ ธใ์ิ นการ
หายใจเชน่ เดียวกบั มนุษย์ สตั ว์บางชนดิ ใชอ้ ากาศในการพยงุ ปกี ให้เคลอื่ นท่ี
ไปข้างหน้า หากขาดอากาศหายใจสตั ว์จะตายได้

ประโยชนข์ องอากาศ

ใชใ้ นการหายใจ

ช่วยป้องกนั รงั สียวู หี รอื รงั สี ชว่ ยปรบั อณุ หภูมขิ องโลก ใช้เพอื่ การพยุงปีกให้เคลอื่ นท่ี
อัลตราไวโอเลตจากดวงอาทิตย์ ใหเ้ หมาะสมกบั การดารงชวี ติ และลอยตวั ของสัตวบ์ างชนดิ