การ กระทำ ใด ของ มนุษย์ ที่ ทำให้ เกิด การเปลี่ยนแปลงแทนที่ มาก ที่สุด ใน ปัจจุบัน

    เป็นการเปลี่ยนแปลงของกลุ่มสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศเป็นลำดับขั้น โดยมีปัจจัยต่างๆ ทั้งทางกายภาพ และชีวภาพ จนกลายเป็นกลุ่มสิ่งมีชีวิตที่ไม่มีการเปลี่ยนแปลงอีก เรียกว่า Climax community ซึ่งในสภาพแวดล้อมหนึ่งๆ  เมื่อกาลเวลาผ่านไปอาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของกลุ่มสิ่งมีชีวิตเกิดขึ้น  กลุ่มสิ่งมีชีวิตเดิมที่เคยพบอาจสูญหายไปกลายเป็นอีกกลุ่มหนึ่งขึ้นมาแทนที่ เรียกปรากฏการณ์นี้ว่า  “การเปลี่ยนแปลงแทนที่ของระบบนิเวศ  (ecological succession)”

สารบัญ Show

• การเปลี่ยนแปลงแทนที่แบ่งเป็น 2 ประเภท ได้แก่
• รูปแสดงความแตกต่างระหว่าง Primary succession และ Secondary succession
• มลพิษ (Pollution)
• ประเภทของมลพิษสิ่งแวดล้อม
• แนวทางแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อม
• Post navigation

การเปลี่ยนแปลงแทนที่แบ่งเป็น 2 ประเภท ได้แก่

1.การเปลี่ยนแปลงแทนที่แบบปฐมภูมิ (Primary succession)  เป็นการเปลี่ยนแปลงแทนที่ที่เริ่มจากบริเวณที่ปราศจากสิ่งมีชีวิตมาก่อนเช่น การเปลี่ยนแปลงแทนที่ที่เกิดขึ้นบนก้อนหินหรือหน้าดินที่ถูกเปิดขึ้นใหม่ในการตัดช่องเขาทำถนน  หรือเกิดจากบริเวณที่เคยเกิดภูเขาไฟระเบิดมาก่อนจนกระทั่งเกิดสิ่งมีชีวิตพวกมอส  และไลเคนขึ้นมาเป็นกลุ่มแรก เมื่อสิ่งมีชีวิตกลุ่มแรกตายไปก็จะทับถม กลายเป็นชั้นบางๆของดินเกิดขึ้น  จากนั้นก็เริ่มเป็นกลุ่มสิ่งมีชีวิตกลุ่มที่ 2  เช่น  หญ้าหรือพวกวัชพืชป่าเกิดขึ้นแทนที่  เมื่อกลุ่มสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ตายไปก็จะทับถมเป็นชั้นดินที่หนาขึ้นเรื่อยๆ  และความอุดมสมบูรณ์ของแร่ธาตุในดินก็เริ่มมีมากขึ้นจนทำให้เกิดสิ่งมีชีวิตกลุ่มแล้วกลุ่มเล่าขึ้นมาแทนที่ อาทิ  ไม้ล้มลุก  ไม้พุ่ม  จนกระทั่งในที่สุดเกิดเป็นสังคมพืช  ซึ่งประกอบด้วยกลุ่มพืชชนิดต่างๆ  เกิดขึ้นเป็นลำดับกลายเป็น  “สังคมสมบูรณ์  (climax  community)” และมีความสมดุล ซึ่งการเปลี่ยนแปลงแทนที่ปฐมภูมินี้ใช้เวลายาวนานมากกว่าจะถึงสภาวะสมดุล

2.การเปลี่ยนแปลงแทนที่แบบทุติยภูมิ (Secondary succession)  เป็นการเปลี่ยนแปลงแทนที่ที่เริ่มในบริเวณซึ่งเคยมีสิ่งมีชีวิตมาก่อน แต่ถูกทำลายไป โดยมนุษย์ สัตว์หรือภัยธรรมชาติ   เช่น การเปลี่ยนแปลงแทนที่ในบริเวณที่ถูกไฟไหม้ บริเวณที่เคยหักล้างถางพงเพื่อทำไร่แล้วปล่อยให้รกร้างภายหลัง หรือ ป่าที่ถูกตัดโค่น เป็นต้น ในขั้นต้นของการแทนที่จะเกิดสิ่งมีชีวิตกลุ่มอื่นเกิดขึ้นแทนที่ ทั้งที่เกิดขึ้นเองโดยธรรมชาติ และการปลูกโดยมนุษย์ ในขั้นที่เกิดขึ้นเองนั้น มักจะเริ่มด้วยหญ้าและเป็นต้นไม้เล็ก ไปจนถึงต้นไม้ใหญ่ ซึ่งการเปลี่ยนแปลงแทนที่แบบทุติยภูมิใช้เวลาน้อยกว่าแบบปฐมภูมิ เพราะ ในพื้นที่บริเวณนั้นมีดินและธาตุอาหารอยู่พร้อมแล้ว  

รูปแสดงความแตกต่างระหว่าง Primary succession และ Secondary succession

มลพิษ (Pollution)

     มลพิษ หมายถึง ภาวะของสภาพแวดล้อมที่มีองค์ประกอบไม่เหมาะต่อการนำมาใช้ประโยชน์ แต่กลับเป็นพิษหรือเป็นอันตรายต่อสุขภาพหรือก่อให้เกิดความรำคาญแก่มนุษย์ เช่น อากาศที่มีก๊าซต่างๆ ที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ สภาพแวดล้อมที่มีเสียงต่างๆ รบกวนมาก ดินที่มีการสะสมของยาฆ่าแมลงศัตรูพืชสูง น้ำที่มีคราบน้ำมัน เป็นต้น  สารที่เป็นต้นเหตุที่ทำให้เกิดมลพิษ เรียกว่า “สารมลพิษ (pollutant)”

ประเภทของมลพิษสิ่งแวดล้อม

มลพิษสิ่งแวดล้อมสามารถเกิดได้ในหลายลักษณะต่างกันไปพอจะแบ่งเป็นประเภทได้ดังนี้
1) มลพิษทางอากาศ ( Air pollution)มีตัววัดความเป็นมลพิษหรือดัชนีสิ่งแวดล้อมที่สำคัญคือ CO2  , CO4  ,  CH4  ,  SO2 , NO2 , CFC , CO , ฝุ่นละออง หมอกควัน ความร้อน ลม ความชื้น แสงอาทิตย์

2) มลพิษทางน้ำ  (Water pollution) มีตัวดัชนีสิ่งแวดล้อมเป็นกลุ่มคุณภาพน้ำทางกายภาพ เช่น ตะกอน ความขุ่น สี การนำไฟฟ้า กลิ่น ออกซิเจนที่ละลายในน้ำ เป็นต้น กลุ่มคุณภาพน้ำทางเคมี เช่น สารฆ่าแมลง ธาตุอาหาร โลหะหนัก (ปรอท,แคดเมียม)เป็นต้น กลุ่มคุณภาพน้ำทางชีวภาพ เช่น แพลงค์ตอนสัตว์ แบคทีเรีย โปรโตซัว เป็นต้น สามารถวัดระดับความเน่าเสียได้ ดังนี้

– DO (Dissolved Oxygen): ปริมาณออกซิเจนที่ละลายอยู่ในน้ำ น้ำสะอาดจะมีค่า DO สูง ถ้าค่า DO ต่ำกว่า 3 mg/l จัดว่าเป็นน้ำเสีย น้ำที่มีค่า DO ต่ำกว่า 1 mg/l สัตว์น้ำจะตาย
-BOD  (ฺBiological Oxygen Demand): ปริมาณออกซิเจนที่ใช้ในการย่อยสลายสารอินทรีย์โดยแบคทีเรียน้ำสะอาดจะมีค่า BOD ต่ำ  ถ้าค่า BOD สูงตั้งแต่ 100 จนถึง 1,000 mg/l จัดว่าเป็นน้ำเสีย  และน้ำเสียที่สามารถปล่อยลงสู่แหล่งน้ำได้จะต้องมีค่า BOD ไม่เกิน 20 mg/l                                                                 –COD (Chemical Oxygen Demand): ปริมาณออกซิเจนที่ใช้ในการย่อยสลายสารอินทรีย์โดยใช้สารเคมีน้ำสะอาดจะมีค่า COD ต่ำ ถ้าค่า COD สูงตั้งแต่ 100 จนถึง 10,000 mg/l จัดว่าเป็นน้ำเสีย และน้ำเสียที่สามารถปล่อยลงสู่แหล่งน้ำได้จะต้องมีค่า COD ไม่เกิน 120 mg/l

*โดยค่า COD จะต้องมากกว่าค่า BOD เสมอ* 

  3) มลพิษทางเสียง (Noise pollution) ได้แก่ เสียง ความสั่นสะเทือน ความอึกทึกในเมือง

6) มลพิษทางทัศนียภาพ (Visual pollution) เกิดจากการออกแบบให้องค์ประกอบหรือการจัดรูปแบบ ให้สีไม่กลมกลืนตามธรรมชาติ ได้แก่ แบบอาคาร การวางผังเมือง เป็นต้น รวมถึงสภาพที่ไม่น่าดูชม เกิดความสลดหดหู่ เช่น ภาพข่าวสงคราม สภาพอุทกภัย สภาพความแห้งแล้ง ภูเขาขยะ เป็นต้น

8) มลภาวะทางแสง (Light pollution)  แสงประดิษฐ์ที่เกิดจากการกระทำกิจวัตรของมนุษย์ในเวลากลางคืน รวมถึงมลภาวะของแสงที่สว่างจ่าจนเกินความจำเป็นหรือแสงประดิษฐ์ที่ใช้ผิดวัตถุประสงค์ด้วย ซึ่งส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศการอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิตอื่นๆ เช่น สุนัข แมว นก สัตว์เลื้อยคลานและสัตว์อื่นๆอีกมากมาย โดยที่สำคัญยังส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและต่อกิจกรรมดาราศาสตร์ของนักดาราศาสตร์ด้วย

สาเหตุของการเกิดมลพิษสิ่งแวดล้อม                                                                                  มลพิษสิ่งแวดล้อม เป็นผลสืบเนื่องจากการเกิดปัญหาสิ่งแวดล้อม  ซึ่งเกิดจากสังคมมนุษย์
มีสาเหตุสำคัญ  2  ประการ  คือ
1)  การเพิ่มของประชากร (Population Growth)  ปัจจุบันการเพิ่มขึ้นของประชากรมนุษย์ มีแนวโน้มมากขึ้นในอัตราทวีคูณ  ทำให้ความต้องการบริโภคทรัพยากรมากขึ้นตาม  เช่น  อาหาร  ที่อยู่  พลังงาน  เป็นต้น
2)  การขยายตัวทางเศรษฐกิจและความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี (Economic Growth and Technology Growth)  ความเจริญทางด้านเศรษฐกิจนั้น  ทำให้มาตรฐานการดำรงชีวิตสูงตามไปด้วย  มีการบริโภคทรัพยากรเกินความจำเป็นขั้นพื้นฐานของชีวิต  ในขณะเดียวกันความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี ก็ช่วยให้มนุษย์นำทรัพยากรมาใช้ในระบบการผลิตสินค้าและบริการได้มากขึ้นและง่ายขึ้น 

ผลกระทบของมลพิษสิ่งแวดล้อม                                                                                          1)  คุณภาพทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเสื่อมโทรม  เนื่องจากมีสิ่งปนเปื้อน
ทำให้ไม่สามารถใช้ประโยชน์ได้ตามศักยภาพ
2)  คุณภาพชีวิตของประชากรลดลง  สภาพแวดล้อมที่เสื่อมโทรม  เช่น  น้ำเสีย  อากาศเสีย
มีผลทั้งสุขภาพกาย และจิตใจของมนุษย์
3)  ระบบนิเวศธรรมชาติเสียสมดุล  ระบบนิเวศธรรมชาติเป็นระบบที่มีความสัมพันธ์
ซึ่งกันและกันอย่างลึกซึ้ง  องค์ประกอบใดถูกรบกวนย่อมมีผลต่อองค์ประกอบอื่นด้วย                    4)  สูญเสียทางเศรษฐกิจ  เมื่อสิ่งแวดล้อมถูกทำลาย ต้นทุนการผลิตย่อมสูงขึ้น
5)  ปัญหาสังคม  สภาพแวดล้อมตัวของประชากรที่เสื่อมโทรม เป็นสาเหตุของปัญหา
ความยากจน  ปัญหาอาชญากรรมต่างๆ

แนวทางแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อม

1. การพัฒนาคน การพัฒนาคนหมายถึงการให้ความรู้ความเข้าใจ และสร้างจิตสำนึกร่วมกันของมนุษย์ในสังคมโลก เพื่อให้เล็งเห็นความสำคัญของสภาพแวดล้อมนั้น ไม่ใช่เป็นเรื่องของคนใดคนหนึ่ง แต่เป็นความรับผิดชอบร่วมกันของมนุษยชาติ 
2. การใช้มาตรการบังคับ เช่น การออกกฎหมายควบคุมการถ่ายเทน้ำเสียในโรงงานอุตสาหกรรม กฎหมายบังคับให้โรงงานอุตสาหกรรม ต้องสร้างปล่อยควันให้สูง เพื่อไม่ให้ควัน และสารพิษทำอันตรายต่อมนุษย์ได้ ตลอดจนการออกกฎหมายควบคุมควันดำจากท่อไอเสียรถยนต์ เป็นต้น     
3. การฟื้นฟูสภาพแวดล้อม ในปัจจุบันประเทศต่างๆ ได้จัดงบประมาณเพื่อการฟื้นฟูสภาพแวดล้อมที่เสื่อมโทรมให้คืนสู่สภาพปกติเป็นเงิน โดยรวมนับหลายหมื่นล้านเหรียญ เช่น การเพิ่มก๊าซออกซิเจนในน้ำ การลงทุนในปฏิบัติการฟอกอากาศในโรงงาน

1. การจัดวางผังเมือง  โดยการกำหนดว่าที่ใดเป็นเขตที่อยู่อาศัย พื้นที่ใดเป็นเขตอุตสาหกรรม เพื่อไม่ให้มลพิษทำลายสุขภาพอนามัยของประชาชน