การทำหมันแมวทั้งแมวเพศผู้และเพศเมีย จะทำให้ฮอร์โมนเพศลดลง ส่งผลให้การทำงานของร่างกาย รวมทั้งพฤติกรรมต่าง ๆ ของแมวเปลี่ยนแปลงไป ดังนั้นการดูแลแมวที่ทำหมันแล้วให้มีสุขภาพดีในระยะยาว เจ้าของแมวจึงจำเป็นจะต้องเข้าใจหลักในการดูแลแมวหลังทำหมันในด้านต่าง ๆ ดังต่อไปนี้ ในช่วงสัปดาห์แรกหลังการผ่าตัดทำหมันแมว เจ้าของควรจำกัดบริเวณ
เพื่อให้แมวมีการเคลื่อนไหวน้อยที่สุด และต้องคอยสังเกตพฤติกรรมของแมวอย่างใกล้ชิด ไม่ควรให้แมววิ่ง กระโดด หรือปีนป่ายอย่างผาดโผน เนื่องจากอาจเป็นอันตรายต่อแผลผ่าตัด ทำให้แผลแตกหรือแผลหายช้าได้ โดยควรให้แมวพักผ่อนอย่างเต็มที่ เพื่อรอให้แผลผ่าตัดได้รับการฟื้นฟูอย่างสมบูรณ์ อันดับแรกคุณต้องเข้าใจว่าแมวที่ทำหมันแล้วอาจมีพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปได้ เช่น อาจพบว่าแมวหลังทำหมันซึมลง มีพฤติกรรมเฉื่อยชา ไม่ชอบทำกิจกรรม
ไม่ชอบออกไปเที่ยวเล่นนอกบ้าน แต่ถึงแม้ว่าเราจะสามารถพบพฤติกรรมเหล่านี้ได้ปกติ แต่อย่างไรก็ตามหากเจ้าของไม่สนใจหรือไม่รีบจัดการ อาจส่งผลให้แมวมีภาวะน้ำหนักเกิน ซึ่งจะโน้มนำให้เกิดปัญหาสุขภาพตามมาได้ เช่น โรคเบาหวาน ปัญหากระดูกและข้อ นอกจากนี้ยังอาจพบปัญหาที่ระบบทางเดินปัสสาวะ เช่น โรคนิ่ว หรือกระเพาะปัสสาวะอักเสบได้อีกด้วย อย่างที่กล่าวไปในตอนต้นว่า ในแมวที่ทำหมันแล้วอาจมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคต่าง ๆ ตามมาได้
ดังนั้นเจ้าของแมวจึงต้องคอยสังเกตอาการผิดปกติของแมวตลอดเวลา โดยหากพบอาการผิดปกติ เช่น ซึม อาเจียน ดื่มน้ำบ่อย ปัสสาวะบ่อย ปัสสาวะกระปริดกระปรอย ฯลฯ ควรรีบพาแมวไปตรวจวินิจฉัยกับสัตวแพทย์ทันที การออกกำลังกายมีวัตถุประสงค์เพื่อให้แมวที่ทำหมันแล้วมีสุขภาพที่แข็งแรง และสามารถเผาผลาญพลังงานได้ดียิ่งขึ้น โดยวิธีออกกำลังกายของแมวนั้นอาจไม่ใช่การพาจูงเดิน หรือพาไปวิ่งเล่นเหมือนกับการออกกำลังกายในสุนัข
เนื่องจากแมวเป็นสัตว์นักล่า แต่สิ่งที่จะทำให้แมวหันมาสนใจได้ มักจะเป็นของเล่นหรือวัตถุเคลื่อนไหวได้ที่สามารถกระตุ้นให้แมววิ่งไล่ ยกตัวอย่างเช่น คุณอาจลองใช้เชือกมัดกับตุ๊กตาหนู แล้วสะบัดไปมาให้ดูคล้ายกับว่าหนูกำลังหลอกล่ออยู่ อาจใช้ไฟฉายหรือเลเซอร์ส่องไปที่พื้นเพื่อให้แมววิ่งตาม อาจติดตั้งกล่องของเล่นปริศนาที่มีเหยื่อล่อให้แมวตะปบ หรือมีคอนโดแมวให้แมวได้ปีนป่าย เป็นต้น และสิ่งที่เจ้าของควรคำนึงอีกอย่างหนึ่งคือวัสดุที่ใช้ในการทำของเล่นต่าง ๆ ของแมว ควรเป็นวัสดุที่ไม่เป็นอันตรายกับแมว
เพื่อความปลอดภัยต่อสุขภาพของแมว นอกจากการออกกำลังกายแล้ว อาหารยังถือเป็นอีกหนึ่งปัจจัยสำคัญที่มีส่วนช่วยไม่ให้แมวที่ทำหมันแล้วมีภาวะน้ำหนักเกิน โดยการเลือกให้อาหารสำเร็จรูปสำหรับแมวทำหมันโดยเฉพาะอย่าง PRO PLAN®STERILISED/WEIGHT LOSS with OPTIRENAL® ที่นอกจากจะช่วยลดความเสี่ยงการเกิดนิ่วและความผิดปกติในระบบทางเดินปัสสาวะแล้ว ยังช่วยในเรื่องการควบคุมน้ำหนักของแมวหลังทำหมันอีกด้วย ข้อควรปฎิบัติก่อนการทำหมันสัตว์ 1. งดน้ำงดอาหารสัตว์ อย่างน้อย 12 ชั่วโมง ก่อนทำหมัน 2. สัตว์ที่นำมาทำหมันต้องมีอาการปกติ ไม่ป่วย 3. อายุสัตว์ที่สามารถทำหมันได้ ตั้งแต่ 4 เดือนขึ้นไป 4. สัตว์ที่นำมาทำหมัน(สุนัข) ไม่ควรมีประจำเดือน เพราะจะทำให้สัตว์เสียเลือดมาก 5. สุนัขหรือแมว แม่ลูกอ่อนเมื่อลูกอายุ 2 เดือน เหมาะที่จะทำหมัน 6. สัตว์ที่รู้ว่าท้องไม่ควรนำมาทำหมัน ข้อควรปฎิบัติหลังการทำหมันสัตว์ 1. สัตว์ที่ทำหมันเสร็จเรียบร้อยแล้วจะยังไม่ฟื้นจากยาสลบ ควรให้สัตว์นอนตะแคง ลักษณะคอไม่พับ 2. ชักลิ้นสัตว์ที่ยังสลบให้ออกจากปากทางด้านข้าง 3. ยาแก้อักเสบที่ให้กิน ต้องให้กินหลัง 2 วันที่ทำหมันสัตว์ 4. ห้ามให้แผลผ่าตัดของสัตว์โดนน้ำเป็นเวลา 1 สัปดาห์ 5. ทายา เบตาดีน ที่แผลทุกวัน 6. 1 สัปดาห์ ตัดไหมที่แผลถ้าแผลปิดสนิท หมายเหตุ : สามารถตัดเองได้ ข้อควรทราบก่อนนำสุนัข-แมวมาทำหมัน เป็นที่ทราบกันดีว่าวิธีการคุมกำเนิดสุนัขและแมวอย่างถาวรที่ดีที่สุดคือการผ่าตัดทำหมัน (Neutering) และอาจเป็นเพราะว่าเราคุ้นเคยกับคำว่า “ทำหมัน” กันมานานจนทุกวันนี้ดูเหมือนว่าการพาเจ้าตูบหรือน้องเหมียวไปทำหมันที่คลินิกหรือโรงพยาบาลสัตว์จะฟังดูเป็นเรื่องง่ายๆ อย่างไรก็ตามมีข้อควรรู้บางอย่างที่เจ้าของสัตว์ควรคำนึงถึง 1. การทำหมันที่ถูกต้องและเหมาะสมคือการตัดรังไข่และมดลูกออกทั้งสองข้างในสัตว์เพศเมีย และตัดอัณฑะรวมถึงท่อนำอสุจิออกทั้งสองข้างในสัตว์เพศผู้ ซึ่งวิธีและขั้นตอนการผ่าตัดอาจต่างกันเล็กน้อยในสุนัขและแมว 2. การผ่าตัดจำเป็นต้องมีการวางยาสลบ ดังนั้นสุนัขหรือแมวที่จะรับการผ่าตัดทำหมันต้องได้รับการตรวจสุขภาพร่างกายว่าแข็งแรงดี จากนั้นสัตวแพทย์จะทำการนัดวันผ่าตัด ซึ่งเจ้าตูบและน้องเหมียวจะต้องงดอาหารและน้ำอย่างน้อย 6-8 ชั่วโมงก่อนผ่าตัด 3. การดูแลแผลหลังผ่าตัดเป็นเรื่องสำคัญที่ไม่ควรละเลย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสุนัขและแมวเพศเมีย เนื่องจากการตัดรังไข่และมดลูกออกจะต้องมีการเปิดผ่าช่องท้องซึ่งนับได้ว่าเป็นการผ่าตัดใหญ่ เจ้าของสัตว์จึงมีความจำเป็นที่จะต้องพาสุนัขหรือแมวไปรับการทำแผลทุกวันติดต่อกันอย่างน้อย 3-4 วัน สัตวแพทย์อาจให้ยาลดปวดหลังผ่าตัดในระยะนี้เพื่อทำให้สัตว์สบายขึ้น ไม่ควรปล่อยสัตว์ออกไปวิ่งเล่นนอกบ้านเนื่องจากแผลอาจมีการติดเชื้อและเกิดแผลแตกตามมา 4. ถ้าแผลดีและไม่มีปัญหาแทรกซ้อน หมอจะนัดตัดไหมประมาณ 7 วันหลังผ่าตัด การทิ้งไหมผ่าตัดไว้นานเกินไป จะทำให้ไหมบาดแผลเกิดการอักเสบของแผลตามมาได้ อายุเท่าไรจึงทำหมันได้
พฤติกรรมที่เปลี่ยนไปหลังทำหมัน
ถึงแม้การทำหมันอาจจะมีผลเสียอยู่บ้าง ซึ่งเป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนหลังผ่าตัดแต่ก็ไม่ได้มีอุบัติการณ์ของโรคที่สูงมากนัก อย่างไรก็ตามการทำหมันก็มีผลดีต่อสุขภาพในด้านอื่นๆดังกล่าวข้างต้นและมีประสิทธิภาพอย่างสูงในแง่ของการคุมกำเนิด เนื่องจากปัญหาการเพิ่มจำนวนขึ้นอย่างมากของสุนัขและแมวจรจัดในประเทศไทยยังคงมีอยู่อย่างต่อเนื่อง การรณรงค์ให้เจ้าของสุนัขและแมวนำสัตว์ไปรับการคุมกำเนิดอย่างถูกวิธียังเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องกระทำ สิ่งต่างๆเหล่านี้สัตวแพทย์ยินดีที่จะให้คำปรึกษาเพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมเป็นกรณีไป |