Show เมื่อกล่าวถึงการพัฒนาจิต ผู้คนส่วนใหญ่จะนึกถึงเรื่องการทำสมาธิภาวนา และเมื่อกล่าวถึงเรื่องการทำสมาธิภาวนา ก็จะนึกถึงภาพการนั่งขัดสมาธิ หลับตา บริกรรมภาวนา การที่คนส่วนมากมีความเข้าใจเรื่องการพัฒนาจิตและการทำสมาธิภาวนาในลักษณะนี้ ทำให้เห็นว่าเรื่องดังกล่าวไม่ใช่เรื่องของชีวิตประจำวันหรือเป็นเรื่องที่ผู้คนทั่วไปจะทำได้ เพราะเป็นเรื่องยาก ลึกลับซับซ้อน ต้องมีเวลาว่าง ต้องอาศัยสถานที่เงียบสงบ เช่น ต้องไปวัด เป็นต้น จึงเห็นว่างานนี้สมควรเป็นงานของพระภิกษุสามเณร อุบาสกอุบาสิกาที่แก่วัด ความเข้าใจดังกล่าวนับว่าเป็นความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนและอยู่ในวงแคบเกินไป จึงสมควรทำความเข้าใจเรื่องของการพัฒนาจิตให้ถูกต้อง 1. การพัฒนาจิตคืออะไร
2. จุดหมายและหลักการพัฒนาจิต การปฏิบัติสมาธิมีหลายวิธีและมุ่งไปสู่จุดมุ่งหมายที่หลากหลาย
หากผู้ปฏิบัติตั้งจุดมุ่งหมายและยึดหลักการที่ไม่ถูกต้อง อาจทำให้ได้ประโยชน์น้อยหรืออาจเสียประโยชน์เลยก็ได้ เพื่อให้การปฏิบัติได้ประโยชน์สูงสุด จึงควรมีจุดหมายและหลักการที่ถูกต้อง
ดังนั้น การพัฒนาจิตหรือการปฏิบัติสมาธิที่เป็นหนทางของ สัมมาสมาธิ จะต้องยึดถือจุดหมายหลักการดังต่อไปนี้
2) เป็นการปฏิบัติเพื่อรู้กาย รู้จิตของตนเอง การละชั่ว ประพฤติดี การแก้ไขพฤติกรรมของตนเอง จะต้องเริ่มที่การรู้จักตนเองอย่างถ่องแท้ “กรรมฐาน” แปลว่า ที่ตั้งแห่งการงาน งานนั้นคือ งานดูกาย ดูจิตนั่นเอง การปฏิบัติเพื่อต้องการรู้เห็นสิ่งอื่น เช่น รู้จิตใจผู้อื่น เห็นสวรรค์ เห็นนรก เห็นภูตผีปีศาจ ล้วนเป็นการปฏิบัติแบบส่งจิตออกนอก ซึ่งจะเป็นการเพิ่มทุกข์เพิ่มปัญหา มากกว่าการแก้ทุกข์แก้ปัญหา ดังที่พระราชวุฒาจารย์ (หลวงปู่ดูลย์ อตุโล) (อ้างจากพระโพธินันทมุนี, 2536 : 5) กล่าวว่า
นอกจากนี้ พระราชสังวรญาณ (หลวงพ่อพุธ ฐานิโย) (2544 : 98) และ (2544 : 35) ยังกล่าวว่า
หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต
กล่าวถึงเรื่องของการอบรมจิต และการภาวนาไว้ว่า (อ้างจาก มูลนิธิหลวงปู่มั่น, 2543 : 110-111)
3) การกำหนดรู้ปัจจุบันเป็นหลักการสำคัญ ธรรมชาติของจิตจะเกิดพลังเมื่อมีสติสัมปชัญญะรู้พร้อมอยู่ที่ปัจจุบัน การส่งจิตไปในเรื่องของอดีตหรืออนาคต เป็นการส่งจิตออกนอกเช่นเดียวกัน หลวงปู่หลุย จันทสาโร (อ้างจาก มูลนิธิหลวงปู่มั่น, 2543 : 471-472) ให้หลักในการภาวนาไว้ว่า
3. แนวทางพัฒนาจิตการพัฒนาจิต ไม่ใช่การนั่งหลับตาบริกรรมภาวนา การฟังธรรม การเดินจงกรมเท่านั้น และไม่ใช่การผูกขาดของชาวพุทธ แต่เรื่องของสมาธิเป็นสากล ดังที่พระราชสังวรญาณ (หลวงพ่อพุธ ฐานิโย) (2538 : 98) กล่าวว่า “เรื่องของสมาธิไม่ใช่มีเฉพาะในบ้านเมืองเรา เรื่องสมาธิไม่ใช่เฉพาะจะมานั่งหลับตาหรือฟังธรรมกันในวัดเรื่องของสมาธิเป็นเรื่องสากล สมาธิไม่ใช่ของศาสนาใด ไม่มีศาสนาใดผูกขาด สมาธิเป็นทั้งของคนมีศาสนา เป็นทั้งของคนไม่มีศาสนา”
2) สมาธิในชีวิตประจำวันหรือสมาธิสาธารณะ เป็นการปฏิบัติสมาธิในชีวิตประจำวัน ด้วยการกำหนดสติอยู่กับงานในปัจจุบัน ไม่ว่าจะเป็นการยืน เดิน นั่ง นอน รับประทาน ดื่ม ทำ พูด คิด ซึ่งเป็นการปฏิบัติที่อยู่ในวงกว้างขึ้น สามารถทำได้ทุกสถานที่ ทุกเวลา ทุกสถานการณ์ เช่น ผู้ที่อยู่ในวัยศึกษาเล่าเรียน สามารถทำสมาธิในการเรียนได้ ด้วยการเพ่งสายตาและจิตใจไปที่ครูผู้สอน เมื่ออ่านหนังสือ ใจจดจ่ออยู่ที่หนังสือ ใครมีภาระการงานใด ก็ทำงานนั้น ด้วยความมีสติและจดจ่ออยู่กับงาน
กล่าวโดยสรุป สมาธิในวิธีการเป็นการฝึกฝนภาคปฏิบัติ เพื่อนำมาใช้จริงในชีวิตประจำวัน ซึ่งจำเป็นต้องดำเนินชีวิตอย่างมีสติสัมปชัญญะตลอดเวลา บรรณานุกรมพระโพธินันทมุนี. หลวงปู่ฝากไว้. กรุงเทพฯ : พี.เอ.ลีฟวิ่ง จำกัด, 2536. มูลนิธิหลวงปู่มั่น. จิตตภาวนา มรดกล้ำค่าของชาวพุทธ. กรุงเทพฯ : ชวนพิมพ์, 2543.
การพัฒนาจิตใจตามหลักพุทธศาสนามีวัตถุประสงค์เพื่ออะไรการพัฒนาจิตทางพระพุทธศาสนา ย่อมมุ่งสู่เป้าหมายสูงสุด คือ การเข้าถึงวิมุตติ ความหลุดพ้นจาก กิเลสทั้งปวง เข้าสู่นิพพาน ไม่กลับมาเวียนว่ายตายเกิดอยู่ในวัฏสงสารอีก ต่อไป การเจริญวิปัสสนาเป็นวิธีการที่พระพุทธองค์ยอมรับว่าเป็นการปฏิบัติตามแนวทางที่ ถูกต้องเป็นหนทางก้าวสู่การหลุดพ้น ซึ่งตรงกับเป้าหมายทางพระพุทธศาสนา การ ...
จิต มีความหมายอย่างไร ตามหลักพระพุทธศาสนาในพระพุทธศาสนา จิตเป็นธรรมชาติที่มีลักษณะเป็นนามธรรม เกิดดับตลอดเวลา ไม่ใช่ตัวตนที่ถาวร จิตเป็นปรมัตถ์ธรรมประเภทแรกในพระอภิธรรมระบุว่าจิตมีความส าคัญยิ่งต่อชีวิตของมนุษย์ เพราะว่า จิตเป็นหลักของสภาวธรรมที่เกิดในโลกมีหน้าที่ควบคุมและสั่งการให้มนุษย์กระท าสิ่งต่างๆทั้งฝ่ายดี (กุศลจิต) ทั้งฝ่ายชั่ว (อกุศลจิต )
การพัฒนาตนตามหลักของพระพุทธศาสนาคือหลักธรรมข้อใดหลักธรรมในทางพระพุทธศาสนาที่มีความสอดคล้อง ที่สามารถฝึกฝนการพัฒนาตนเอง คือ สิกขา 3 หรือไตรสิกขา เป็นข้อที่จะต้องศึกษา ข้อปฏิบัติที่เป็นหลักส าหรับศึกษา คือในการฝึกหัดอบรม กาย วาจา จิตใจ และปัญญาให้ยิ่ง ๆ ขึ้นไปจนบรรลุจุดหมายสูงสุดคือพระนิพพาน ได้แก่ 1) อธิสีลสิกขา สิกขาคือศีลอันยิ่ง ข้อ ปฏิบัติส าหรับฝึกอบรมในทางความ ...
|