ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia

              ความรู้เบื้องต้นสื่อมัลติมีเดีย

 
สื่อมัลติมีเดีย มีผู้ให้ความหมายไว้ดังต่อไปนี้
          สื่อมัลติมีเดีย คือ ระบบสื่อสารข้อมูลข่าวสารหลายชนิด โดยผ่านสื่อทางคอมพิวเตอร์ซึ่งประกอบด้วย ข้อความ ฐานข้อมูล ตัวเลข กราฟิก ภาพเสียง และวีดิทัศน์ (Jeffcoate. 1995)

          สื่อมัลติมีเดีย คือ การใช้คอมพิวเตอร์สื่อความหมายโดยการผสมผสานสื่อหลายชนิด เช่น ข้อความ กราฟ ภาพศิลป์ (Graphic Art) เสียง ภาพเคลื่อนไหว (Animation) และวิดีทัศน์ เป็นต้น ถ้าผู้ใช้สามารถควบคุมสื่อเหล่านี้ให้แสดงออกมาตามต้องการได้ ระบบนี้จะเรียกว่า มัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ (Interactive Multimedia) (Vaughan. 1993)

          สื่อมัลติมีเดีย คือ โปรแกรมซอฟต์แวร์ที่อาศัยคอมพิวเตอร์เป็นสื่อในการนำเสนอโปรแกรมประยุกต์ซึ่งรวมถึงการนำเสนอข้อความสีสรร ภาพกราฟิก (Graphic images) ภาพเคลื่อนไหว (Animation) เสียง (Sound) และภาพยนตร์วีดิทัศน์ (Full motion Video) ส่วนมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ (Interactive Multimedia) จะเป็นโปรแกรมประยุกต์ที่รับการตอบสนองจากผู้ใช้คีย์บอร์ด (Key board) เมาส์ (Mouse) หรือตัวชี้ (Pointer) (Hall. 1996)

          ดังนั้นจึงสามารถสรุปความหมายของสื่อมัลติมีเดียได้ว่า สื่อมัลติมีเดีย คือ การใช้คอมพิวเตอร์ร่วมกับโปรแกรมซอฟต์แวร์ในการสื่อความหมายโดยการผสมผสานสื่อหลายชนิด เช่น ข้อความ กราฟิก (Graphic) ภาพเคลื่อนไหว (Animation) เสียง (Sound) และวีดิทัศน์ (Video) เป็นต้น และถ้าผู้ใช้สามารถที่จะควบคุมสื่อให้นำเสนอออกมาตามต้องการได้จะเรียกว่า สื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ (Interactive Multimedia) การปฏิสัมพันธ์ของผู้ใช้สามารถจะกระทำได้โดยผ่านทางคีย์บอร์ด (Keyboard) เมาส์ (Mouse) หรือตัวชี้ (Pointer) เป็นต้น การใช้สื่อมัลติมีเดียในลักษณะปฏิสัมพันธ์ก็เพื่อช่วยให้ผู้ใช้สามารถเรียนรู้หรือทำกิจกรรม รวมถึงดูสื่อต่างๆ ด้วยตนเองได้สื่อต่างๆ ที่นำมารวมไว้ในสื่อมัลติมีเดีย เช่น ภาพ เสียง วีดิทัศน์ จะช่วยให้เกิดความหลากหลายในการใช้คอมพิวเตอร์อันเป็นเทคโนโลยีคอมพิวเตอร์ในแนวทางใหม่ที่ทำให้การใช้คอมพิวเตอร์น่าสนใจ และเร้าความสนใจ เพิ่มความสนุกสนานในการเรียนรู้มากยิ่งขึ้น

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia

ข้อมูลอ้างอิง

http://yalor.yru.ac.th/~sirichai/4123617/slide/chapter1.pdf

บทบาทมัลติมีเดียเพื่อการศึกษา 
http://www.bmaeducation.in.th/content_view.aspx?con=985

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia


สื่อมัลติมีเดีย มีผู้ให้ความหมายไว้ดังต่อไปนี้

           สื่อมัลติมีเดีย คือ ระบบสื่อสารข้อมูลข่าวสารหลายชนิด โดยผ่านสื่อทางคอมพิวเตอร์ซึ่งประกอบด้วยข้อความ ฐานข้อมูลตัวเลข กราฟิก ภาพเสียง และวีดิทัศน์ (Jeffcoate. 1995)
           สื่อมัลติมีเดีย คือ การใช้คอมพิวเตอร์สื่อความหมายโดยการผสมผสานสื่อหลายชนิด เช่น ข้อความ (Text) ภาพศิลป์ (Graphic Art) เสียง (Audio) ภาพเคลื่อนไหว (Animation) และวิดีทัศน์ เป็นต้น ถ้าผู้ใช้สามารถควบคุมสื่อเหล่านี้ให้แสดงออกมาตามต้องการได้ระบบนี้จะเรียกว่า มัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ (Interactive Multimedia) (Vaughan. 1993)
           สื่อมัลติมีเดีย คือ โปรแกรมซอฟต์แวร์ที่อาศัยคอมพิวเตอร์เป็นสื่อในการนำเสนอโปรแกรมประยุกต์ซึ่งรวมถึงการนำเสนอข้อความ (Text) ภาพกราฟิก (Graphic images) ภาพเคลื่อนไหว (Animation) เสียง (Audio) และภาพยนตร์วีดิทัศน์ (Full motion Video) ส่วนมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ (Interactive Multimedia) จะเป็นโปรแกรมประยุกต์ที่รับการตอบสนองจากผู้ใช้คีย์บอร์ด (Key board) เมาส์ (Mouse) หรือตัวชี้ (Pointer) (Hall. 1996)
          ดังนั้นจึงสามารถสรุปความหมายของสื่อมัลติมีเดียได้ว่า สื่อมัลติมีเดีย คือ  การใช้คอมพิวเตอร์ร่วมกับโปรแกรมซอฟต์แวร์ในการสื่อความหมายโดยการผสมผสานสื่อหลายชนิด เช่น ข้อความ กราฟิก (Graphic) ภาพเคลื่อนไหว (Animation) เสียง (Sound) และวีดิทัศน์ (Video) เป็นต้น และถ้าผู้ใช้สามารถที่จะควบคุมสื่อให้นำเสนอออกมาตามต้องการได้จะเรียกว่า สื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์(Interactive Multimedia) การปฏิสัมพันธ์ของผู้ใช้สามารถจะกระทำได้โดยผ่านทางคีย์บอร์ด (Keyboard) เมาส์ (Mouse) หรือตัวชี้ (Pointer) เป็นต้น การใช้สื่อมัลติมีเดียในลักษณะปฏิสัมพันธ์ก็เพื่อช่วยให้ผู้ใช้สามารถเรียนรู้หรือทำกิจกรรมรวมถึงดูสื่อต่าง ๆ ด้วยตนเองได้สื่อต่างๆ ที่นำมารวมไว้ในสื่อมัลติมีเดีย เช่น ภาพ เสียง วีดิทัศน์ จะช่วยให้เกิดความหลากหลายในการใช้คอมพิวเตอร์อันเป็นเทคโนโลยีคอมพิวเตอร์ในแนวทางใหม่ที่ทำให้การใช้คอมพิวเตอร์น่าสนใจ และเร้าความสนใจ เพิ่มความสนุกสนานในการเรียนรู้มากยิ่งขึ้น

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia

ภาพเคลื่อนไหว (Animation)

         ภาพเคลื่อนไหว (Animation) หมายถึง  ภาพเคลื่อนไหวที่สร้างขึ้นโดยการนำภาพนิ่งหลาย ๆ ภาพมาฉายต่อเนื่องกันด้วยความเร็วสูง ทำให้เกิดภาพลวงตาของการเคลื่อนไหว โดยปกติความเร็วของภาพเคลื่อนไหวจะฉายด้วยความเร็วที่ต่างกันขึ้นอยู่กับชนิดของการแสดงผล (Output) โดยถ้าฉายเป็นภาพยนตร์จะฉายด้วยความเร็ว 24 เฟรมต่อวินาที ถ้าถ่ายทอดในระบบ PAL จะฉายด้วยความเร็ว 25 เฟรมต่อวินาที แต่ในระบบ NTSC จะฉายด้วยความเร็ว 29.97 หรือ 30 เฟรมต่อวินาที


ประเภทของภาพเคลื่อนไหว แบ่งได้ 2 ประเภท  
        1. 2D Animation คือ ภาพเคลื่อนไหวแบบ 2 มิติ มองเห็นได้ทั้งความสูงและความกว้าง ซึ่งจะมีความเหมือนจริงพอสมควรและการสร้างจะไม่สลับซับซ้อนมากนัก เช่น ภาพเคลื่อนไหวที่ปรากฏตามเว็บต่างๆ รวมทั้ง Gif Animation

 

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia

        2. 3D Animation คือ ภาพเคลื่อนไหวแบบ 3 มิติ มองเห็นได้ทั้งความสูง ความกว้าง และความลึก ภาพที่เห็นจะมีความสมจริงมากถึงมากที่สุด เช่น ภาพยนตร์การ์ตูนเรื่อง Julastik World เป็นต้น

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia

รูปแบบของภาพเคลื่อนไหวมี 3 แบบ
        1. Traditional Animation หรือ Hand Drawing Animation หรือ 2D Animation คือ ภาพเคลื่อนไหวที่เกิดจากการวาดภาพที่ละภาพหลาย ๆ พันภาพ และฉายภาพเหล่านั้นผ่านกล้องโดยใช้เวลาไม่กี่วินาที เช่น 1 วินาทีใช้รูป 24 เฟรม เป็นภาพเคลื่อนไหว สมัยแรกเริ่มที่มักจะใช้การวาดด้วยมือ งานประเภทนี้พบเห็นได้ทั่วไปในการทำภาพเคลื่อนไหวยุคแรก ๆ ซึ่งใช้เทคนิคการวาดด้วยมือทีละแผ่น ข้อดีของการทำภาพเคลื่อนไหวชนิดนี้คือ มีความเป็นศิลปะ สวยงาม น่าชม แต่มีข้อเสียคือ ต้องใช้เวลาในการผลิตมากต้องใช้ผู้สร้างภาพเคลื่อนไหวจำนวนมากและต้นทุนการผลิตสูง

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia

        2. Stop Motion หรือเรียกว่า Model Animation ภาพเคลื่อนไหวประเภทนี้ ผู้สร้างภาพเคลื่อนไหวต้องเข้าไปทำการเคลื่อนไหวโดยตรงกับแบบจำลอง (Model) และทำการถ่ายภาพเอาไว้ทีละเฟรม ๆ  แบบจำลองนี้อาจจะเป็นของเล่นหรืออาจจะสร้างจากดินน้ำมันการทำ Stop Motion นี้ต้องอาศัยเวลาและความทุ่มเทมาก 

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia

        3. Computer Animation เป็นภาพเคลื่อนไหวที่มักพบกันได้บ่อยในยุคปัจจุบัน เนื่องจากการใช้โปรแกรมเป็นไปได้ง่ายและมีการนำหลักการแบบ 2D เข้ามาผสมผสานกับตัวโปรแกรม ซึ่งทำได้ง่ายและสะดวกในการแก้ไขและการแสดงผลปัจจุบันมีซอฟแวร์ต่าง ๆ ที่สามารถช่วยในการทำภาพเคลื่อนไหวเช่น โปรแกรม 3DS Max, Maya,Adobe flash เป็นต้นวิธีนี้เป็นวิธีที่ประหยัดเวลาและลดต้นทุนการผลิตเป็นอย่างมาก จึงเป็นชนิดที่นิยมทำกันมาก  

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia


        3.1 ง่ายต่อการใช้งาน
               โดยส่วนใหญ่เป็นการนำมัลติมีเดียมาประยุกต์ใช้งานร่วมกับโปรแกรมคอมพิวเตอร์เพื่อเพิ่มผล ผลิต ดังนั้นผู้พัฒนาจึงจำเป็นต้องมีการจัดทำให้มีรูปลักษณ์ที่เหมาะสม และง่ายต่อการใช้งานตามแต่กลุ่มเป้าหมายเพื่อประโยชน์ในการเพิ่มประสิทธิภาพในการปฏิบัติงาน ตัวอย่างเช่น การใช้งานสื่อมัลติมีเดียโปรแกรมการบัญชี

        3.2 สัมผัสได้ถึงความรู้สึก
               สิ่งสำคัญของการนำมัลติมีเดียมาประยุกต์ใช้งานก็คือ เพื่อให้ผู้ใช้สามารถรับรู้ได้ถึงความรู้สึกจากการสัมผัสกับวัตถุที่ปรากฏอยู่บนจอภาพ ได้แก่ รูปภาพ ไอคอน ปุ่มและตัวอักษร เป็นต้น ทำให้ผู้ใช้สามารถควบคุมและเข้าถึงข้อมูลต่าง ๆ ได้อย่างทั่วถึงตามความต้องการ ตัวอย่างเช่น ผู้ใช้คลิกที่ปุ่ม Play เพื่อชมวิดีโอและฟังเสียงหรือแม้แต่ผู้ใช้คลิกเลือกที่รูปภาพหรือตัวอักษรเพื่อเข้าถึงข้อมูลที่ต้องการ เป็นต้น

        3.3 สร้างเสริมประสบการณ์
               การออกแบบและพัฒนาโปรแกรมคอมพิวเตอร์ด้านมัลติมีเดีย แม้ว่าจะมีคุณลักษณะที่แตกต่างกันตามแต่ละวิธีการแต่สิ่งหนึ่งที่ผู้ใช้จะได้รับก็คือ การสั่งสมประสบการณ์จากการใช้สื่อเหล่านี้ในแง่มุมที่แตกต่างกันซึ่งจะทำให้สามารถเข้าถึงวิธีการใช้งานได้อย่างถูกต้องและแม่นยำ ตัวอย่าง เช่น ผู้ใช้ได้เคยเรียนรู้วิธีการใช้ปุ่มต่าง ๆ เพื่อเล่นเกมบนคอมพิวเตอร์มาก่อนและเมื่อได้มาสัมผัสเกมออนไลน์ใหม่ๆก็สามารถเล่นเกมออนไลน์ได้อย่างไม่ติดขัด

        3.4 เพิ่มขีดความสามารถในการเรียนรู้
               สืบเนื่องจากระดับขีดความสามารถของผู้ใช้แต่ละคนมีความแตกต่างกัน ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับระดับความรู้และประสบการณ์ที่ได้รับการสั่งสมมา ดังนั้น การนำสื่อมัลติมีเดียมาประยุกต์ใช้จะช่วยเพิ่มขีดความสามารถในการเรียนรู้ด้วยตนเอง ตัวอย่าง เช่น การเล่นเกมคอมพิวเตอร์ ผู้ใช้สามารถเรียนรู้และพัฒนาทักษะในการเล่นจากระดับที่ง่ายไปยังระดับที่ยากยิ่ง ๆ ขึ้นไป

        3.5 เข้าใจเนื้อหามากยิ่งขึ้น
               ด้วยคุณลักษณะขององค์ประกอบของมัลติมีเดีย ไม่ว่าจะเป็นข้อความหรือตัวอักษร ภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหวเสียงและวิดีโอ สามารถที่จะสื่อความหมายและเรื่องราวต่าง ๆ ได้แตกต่างกัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับวิธีการนำเสนอ กล่าวคือหากเลือกใช้ภาพนิ่งหรือภาพเคลื่อนไหว การสื่อความหมายย่อมจะมีประสิทธิภาพมากกว่าการเลือกใช้ข้อความหรือตัวอักษร ในทำนองเดียวกัน หากเลือกใช้วิดีโอ การสื่อความหมายย่อมจะดีกว่าเลือกใช้ภาพนิ่งหรือภาพเคลื่อนไหว ดังนั้น ในการผลิตสื่อผู้พัฒนาจำเป็นต้องพิจารณาคุณลักษณะให้เหมาะสมกับเนื้อหาที่จะนำเสนอ ตัวอย่าง เช่น การผสมผสานองค์ประกอบของมัลติมีเดียเพื่อบรรยายบทเรียน

        3.6 คุ้มค่าในการลงทุน
               การใช้โปรแกรมด้านมัลติมีเดียจะช่วยลดระยะเวลา ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการเดินทาง การจัดหาวิทยากร การจัดหาสถานที่การบริหารตารางเวลาและการเผยแพร่ช่องทางเพื่อนำเสนอสื่อ เป็นต้น ทำให้ประหยัดค่าใช้จ่าย ในกรณีที่ได้หักค่าใช้จ่ายที่เป็นต้นทุนไปแล้วก็จะส่งผลให้ได้รับผลตอบแทนความคุ้มค่าในการลงทุนในระยะเวลาที่เหมาะสม

        3.7 เพิ่มประสิทธิผลในการเรียนรู้
               การสร้างสรรค์ชิ้นงานด้านมัลติมีเดียจำเป็นต้องถ่ายทอดจินตนาการจากสิ่งที่ยากให้เป็นสิ่งที่ง่ายต่อการรับรู้และเข้าใจด้วยกรรมวิธีต่างๆ นอกจากจะช่วยอำนวยความสะดวกในการทำงานแล้ว ผู้ใช้ยังได้รับประโยชน์และเพลิดเพลินในการเรียนรู้อีกด้วย ตัวอย่างเช่น ผู้ใช้ (User) ออกแบบและสร้างเว็บเพ็จ (Web Page) ด้วยโปรแกรม Adobe Dreamweaver หรือผู้ใช้กำลังศึกษาสารคดีเกี่ยวกับประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia


         4.1 โปรแกรม Adobe Photoshop เป็นโปรแกรมถูกออกแบบและพัฒนาให้มีเครื่องมือหลากหลายมากมายเพื่อตอบสนองต่อการการสร้างงานได้อย่างลงตัว เช่น การแก้ไขรูปภาพ งานออกแบบ logo งานมัลติมีเดีย ตลอดจนงานออกแบบสิ่งพิมพ์และพัฒนาเว็บไซต์เป็นโปรแกรมที่มืออาชีพนิยมใช้มาอย่างต่อเนื่องและยาวนาน

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia

         4.2 โปรแกรม Adobe After Effects ถือเป็นอีกหนึ่งในสุดยอดโปรแกรมมัลติมีเดีย สำหรับตกแต่ง แก้ไข ตัดต่อภาพวีดีโอ  เป็นที่นิยมใช้ในงานภาพยนตร์, การ์ตูนแอนิเมชัน, หรือแม้แต่รายการโทรทัศน์ เป็นโปรแกรมที่เราสามารถสร้าง Effect พิเศษตามที่เราต้องการ ด้วยเทคนิคภาพเคลื่อนไหวอันสวยงาม เพื่อดึงดูดให้ผู้ชมสนใจในสิ่งที่เราต้องการนำเสนอ

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia

         4.3  โปรแกรม Adobe Dreamweaver เป็นโปรแกรมสำหรับสร้างเว็บไซด์แบบเหมือนจริง ขอ คุณสมบัติพิเศษคือซึ่งช่วยให้ผู้ที่ต้องการสร้างเว็บไซด์ไม่ต้องเสียเวลายุ่งยากเพื่อเขียนภาษา  HTML หรือโค๊ดโปรแกรมเอง โปรแกรมนี้มีฟังก์ชันที่ง่ายทำให้ผู้ใช้สามารถจัดวาง รูปภาพ   วิดีโอ รวมถึงองค์ประกอบอื่น ๆที่ต้องการไป วางภายในเว็บไซด์ได้อย่างสวยงามตามต้องการ

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia

         4.4 โปรแกรม Adobe Flash ตัวโปรแกรม Flash  นี้เป็นซอฟต์แวร์ที่ช่วยในการสร้างภาพเคลื่อนไหวในสื่อมัลติมีเดียคุณภาพของภาพกราฟิกโดดเด่นที่มีความคมชัด สามารถเล่นเสียงและวีดิโอ แบบสเตริโอได้ สามารถสร้างงานให้มีการโต้ตอบกับผู้ใช้ได้  (Interactive Multimedia) ข้อดีของโปรแกรม Flash นี้คือ เราสามารถในการบีบอัดไฟล์ขนาดใหญ่ให้มีขนาดเล็ก ทำให้แสดงผลได้อย่างรวดเร็วภาพไม่กระตุก อีกทั้งสามารถแปลงไฟล์ไปอยู่ในฟอร์แมตอื่น ได้มากมาย เช่น avi, mov, gif, wav, emf, eps, ai, dxf, bmp , jpg, gif, png

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia

         4.5 โปรแกรม Adobe Illustrator เป็นโปรแกรมจากค่าย Adobe อีกเช่นกัน เหมาะสำหรับการสร้างภาพลายเส้นที่มีความคมชัดสูง งานกราฟิกแบบ 2 มิติต่างๆ เช่น งานออกแบบสิ่งพิมพ์ ออกแบบสร้าง logo สินค้า ตลอดจนไปถึงการออกแบบเลเอาต์  อีกทั้งยังมีมีเครื่องมือที่ช่วยเหลือในออกแบบเว็บไซต์อีกด้วย สามารถแบ่งภาพกราฟิกออกเป็น 2 แบบคือ

        1. ภาพแบบพิกเซล (pixel) หรือ ภาพที่เกิดจากจุดในรูปภาพที่นำมารวมกันประกอบเป็นภาพขึ้น ทั้งนี้ในภาพภาพหนึ่ง จะมีจุดภาพหรือพิกเซลมากมายล้านพิกเซลโดยแต่ละภาพจะมีความหนาแน่นของพิกเซลแตกต่างกันออกไป โปรแกรมนี้มีความสามารถที่จะบอก บอกคุณสมบัติของภาพ จอภาพ หรือ อุปกรณ์แสดงผลภาพได้  

         2. ภาพกราฟิกเวกเตอร์ (vector graphics) คือ ภาพที่เกิดจากการกำหนดขึ้นจากพิกัดกับการคำนวณค่าบนระนาบสองมิติ ในการก่อให้เกิดเป็น เส้นหลายล้านเส้นจนเกิดเป็นภาพ ข้อดีของมันก็คือ สามารถทำการย่อหรือขยายได้ โดยที่คุณภาพของภาพไม่เปลี่ยนแปลง แต่ก็มีข้อเสียคือภาพไม่เหมือนภาพจริงมีลักษณะเป็นภาพวาด

ข้อใดคือสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ interactive multimedia



แหล่งข้อมูลอ้างอิง

โปรแกรมยอดฮิตสำหรับการสร้างงานมัลติมีเดีย 2562.
[ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา https://www.dazzlersoft.com/โปรแกรมยอดฮิตสำหรับการ/
(12 เมษายน พ.ศ. 2562).

นักศึกษาสาขาวิชานวัตกรรมและคอมพิวเตอร์ศึกษา คณะครุศาสตร์  มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร 2560.
[ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา https://sites.google.com/site/eewopa/our-story-2/prayochn-khxng-sux-maltimideiy
(4 ตุลาคม พ.ศ. 2560).
 

สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) สมหมาย ตามประวัติ 2560.
[ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา https://www.nstda.or.th/th/nstda-knowledge/3016-animation
(20 มกราคม 2562).  

สนุกกับการเรียนรู้คอมพิวเตอร์ กับ ครูปู 2560.
[ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา https://sites.google.com/site/nongpatpoo/hnwy-thi-1
(15 พฤษภาคม 2560).