การตรวจร่างกายทางระบบประสาท ทำอย่างไร ?ผู้ป่วยหลายคนมักจะมีความสงสัยเสมอ โดยเฉพาะเวลาที่ไปพบหมอด้านระบบประสาทและกระดูกสันหลัง ว่าหมอมีวิธีการตรวจร่างกายอย่างไรบ้าง บางทีก็ให้ผู้ป่วยยกแขนยกขาไปมา เอาไม้จิ้มฟันหรือสำลีแอลกอฮอร์มาป้าย รวมถึงบางทีก็เอาไม้มาเคาะที่หัวเข่า ทั้งหมดนี้ล้วนแต่เป็นวิธีการตรวจร่างกายทางระบบประสาทตามมาตรฐานทั่วไปนะครับ วันนี้ผมจะมาลงรายละเอียดให้ฟังครับว่าที่หมอเค้าทำไปนั้นจริงๆแล้วมีวัตถุประสงค์เพื่อที่จะตรวจอะไรบ้าง โดยทั่วไปการตรวจร่างกายทางระบบประสาทประกอบไปด้วยการตรวจ 3 อย่างด้วยกันได้แก่– การตรวจกำลังของกล้ามเนื้อ เพื่อประเมินเส้นประสาทที่ใช้ควบคุมกล้ามเนื้อ – การตรวจการรับความรู้สึกของผิวหนัง เพื่อประเมินเส้นประสาทรับความรู้สึก – การตรวจระบบประสาทอัตโนมัติ เพื่อประเมินระบบประสาทโดยรวม
ยกตัวอย่างเช่นถ้าหมอต้องการตรวจกำลังของกล้ามเนื้อ Bicep muscle ซึ่งเป็นกล้ามเนื้อบริเวณหน้าแขนที่ใช้ในการงอศอก หมอก็จะบอกให้คนไข้งอศอกค้างไว้เพื่อฝืนแรงกันและหมอก็จะทำการดึงแขนของคนไข้ออก (อย่างสุดแรงของหมอ) เพื่อประเมินระดับกำลังของกล้ามเนื้อ โดยที่ระดับพละกำลังของกล้ามเนื้อนั้นจะถูกแบ่งออกเป็น 6 ระดับ ดั้งนี้
จะเห็นได้ว่าในคนปกติกำลังกล้ามเนื้อจะต้องอยู่ในระดับ Grade V เท่านั้น ส่วนในระดับ Grade IV อาจเป็นไปได้ว่าผู้ป่วยอาจมีการอ่อนล้าของกล้ามเนื้อหรือมีพยาธิสภาพที่ไม่มากนัก แต่ในระดับ Grade 0 – III ส่วนใหญ่จะพบในผู้ป่วยที่มีพยาธิสภาพอะไรบางอย่าง ในระดับที่มีนัยยะทางการแพทย์และจำเป็นต้องได้รับการรักษาเป็นพิเศษ
ยกตัวอย่างเช่นถ้าเราต้องการตรวจ Deep tendon reflex ของเส้นประสาท L3,L4 เราจะต้องทำการเคาะเส้นเอ็น Patella Tendon ที่อยู่บริเวณหัวเข่า เมื่อเราเคาะไปแล้วนั้นจะเป็นการไปกระตุ้นระบบประสาทที่ควบคุมการทำงานของกล้ามเนื้อ Quadricep Muscle ที่ถูกควบคุมโดยเส้นประสาท L3,L4 เช่นเดียวกัน และแสดงผลออกมาโดยการ “กระเด้ง” ออกมาของหน้าแข้งของผู้ป่วยโดยอัตโนมัติ โดยที่ผู้ป่วยไม่ต้องออกแรงใดๆเลย โดยการแปลผลการตรวจ Deep tendon reflex นั้นสามารถแปลผลได้ดังนี้
จะเห็นได้ว่าการตรวจร่างกายทางระบบประสาทนั้นมีความซับซ้อน และมีรายละเอียดแฝงอยู่ค่อนข้างมากเลยนะครับ ในตอนถัดๆไปเราจะเริ่มเข้าเรื่องความรู้ทางโรคกระดูกสันหลัง และแนวทางการวินิจฉัยโดยการใช้เครื่องมืออย่าง X-ray และ MRI Scan กันครับ Reference pictures
|