“อะไรเอ่ย เล็กที่สุดของสิ่งมีชีวิต มองไม่เห็นด้วยตา แต่ก็รู้ว่ามีอยู่จริง ?” คำตอบ ไม่ใช่ความรัก หรือสิ่งเหนือธรรมชาติแต่อย่างใด แต่เป็นสิ่งเล็ก ๆ ที่เรียกว่า ‘เซลล์ (Cell)’ นั่นเอง เซลล์ คือ อะไร ?เซลล์ คือ หน่วยพื้นฐานที่เล็กที่สุดของสิ่งมีชีวิต ซึ่งไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า จึงต้องใช้กล้องจุลทรรศน์ช่วยขยายภาพเซลล์ให้เรามองเห็นได้ โดยโครงสร้างและหน้าที่ของเซลล์แต่ละชนิด จะแตกต่างกันออกไป อย่างเซลล์เม็ดเลือดแดงมีลักษณะกลมแบน ทำหน้าที่ลำเลียงออกซิเจน แต่เซลล์เม็ดเลือดขาว จะมีลักษณะค่อนข้างกลม ทำหน้าที่กำจัดเชื้อโรคและสร้างภูมิคุ้มกัน สิ่งมีชีวิตบางชนิดสามารถดำรงชีวิตอยู่ได้โดยมีเซลล์เพียงเซลล์เดียว เช่น อะมีบา ยูกลีนา พารามีเซียม (อ่านเรื่องราวของเกี่ยวกับการรับรู้และตอบสนองของสิ่งมีชีวิตตัวเล็ก ๆ เหล่านี้ได้ ที่นี่) แต่สิ่งมีชีวิตบางชนิดจำเป็นต้องมีหลายเซลล์ เช่น เห็ด รา พืช สัตว์ เป็นต้น รวมทั้งมนุษย์เราก็เป็นสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์เช่นเดียวกัน ภาพการจัดระบบของสิ่งมีชีวิต (ขอบคุณภาพจาก Encyclopædia Britannica, Inc.) แต่กว่าเซลล์จำนวนมหาศาล จะรวมตัวกันจนกลายเป็นร่างกายของเราได้นั้น ก็ต้องมีการจัดระบบจากหน่วยที่เล็กที่สุด ไปสู่หน่วยที่ใหญ่ที่สุด โดยเริ่มจาก "เซลล์ (cell)" ที่มีโครงสร้างและหน้าที่คล้าย ๆ กันมารวมกลุ่มกัน เรียกว่า เนื้อเยื่อ (tissue) เช่น เนื้อเยื่อบุผิว เนื้อเยื่อประสาท โดยการรวมกลุ่มกันของเนื้อเยื่อเหล่านี้ ก็จะทำให้เกิดเป็น อวัยวะ (organ) ซึ่งมีรูปร่างและหน้าที่แตกต่างกัน เมื่ออวัยวะต่าง ๆ มาทำงานร่วมกัน ก็จะเรียกว่า ระบบอวัยวะ (organ system) เช่น ระบบย่อยอาหาร ระบบขับถ่าย เมื่อแต่ละระบบทำหน้าที่สัมพันธ์กัน ก็จะกลายเป็น สิ่งมีชีวิต (Organism) อย่างร่างกายของเรา ต้นไม้ หรือสัตว์ชนิดต่าง ๆ ที่เรามองเห็นนั่นเอง องค์ประกอบของเซลล์มีอะไรบ้าง ?ภาพเซลล์พืชและเซลล์สัตว์ (ขอบคุณภาพจาก howstuffworks) แม้ว่าเซลล์จะมีหลากหลายชนิด แถมเซลล์พืชกับเซลล์สัตว์ก็มีทั้งองค์ประกอบที่เหมือน และแตกต่างกันออกไป แต่องค์ประกอบที่ทุกเซลล์มีเหมือนกัน คือ เยื่อหุ้มเซลล์ ไซโทพลาสซึม และนิวเคลียส ซึ่งก่อนที่เราจะพูดถึงรายละเอียดของ 3 องค์ประกอบนี้ เราอยากจะเล่าให้เพื่อน ๆ ฟังก่อนว่า เซลล์สามารถแบ่งได้เป็น 2 ส่วนใหญ่ ๆ ได้แก่ 1. ส่วนที่ห่อหุ้มเซลล์ซึ่งเป็นเหมือนรั้วหรือกำแพงเมือง ประกอบด้วย
2. โปรโทพลาสซีม (Protoplasm)เป็นเหมือนหน่วยงานต่าง ๆ ที่อยู่ภายในเซลล์ ซึ่งทำหน้าที่แตกต่างกันออกไป ดังนี้
จริง ๆ แล้วภายในเซลล์ยังมีอีกหลายออร์แกเนลล์ให้เราได้ทำความรู้จัก แต่สำหรับระดับชั้นม.1 เราขอเบรกไว้เท่านี้ก่อน ไว้ไปทำความรู้จักออร์แกเนลล์อื่น ๆ กันต่อ ในบทความถัดไป (แต่ถ้าอยากอ่านต่อจริง ๆ แนะนำบทความการแพร่และออสโมซิสเลย) หรือใครที่อยากจะฟังครูสอนสนุก ๆ ทั้งบทเรียนวิชาวิทยาศาสตร์และวิชาอื่น ๆ ก็สามารถโหลดแอปพลิเคชัน StartDee มาเรียนกันได้ทุกที่ทุกเวลาเลย
|