การแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์ 5 ขั้นตอน

��кǹ��� �ҧ�Է����ʵ�� ��Ѳ���Ҩҡ ���͸Ժ�¤������˵� �繼šѹ �ͧ��ҡ���ó�� � ���Ըա�� ͹��ҹ ����ػ�ҹ ��Сͺ仴��� ��鹵͹��ҧ � ����� ��á�˹��ѭ�� ��õ������԰ҹ ����Ǻ��������� ��þ��٨������԰ҹ ��С����ػ�� �ѧ���ʴ������Ҿ��� 3

การแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์ 5 ขั้นตอน

��鹷�� 1 : ��á�˹��ѭ��
����Ԩ�·��� ��èе�ͧ������� ���»ѭ�� ���ͤӶ������ ���С�á�˹��ѭ�� ���ͤӶ�� �繨ش������� 㹡�÷�����Դ ��кǹ��� 㹢�鹵�� � � ��С���ҧἹ ����Т�鹵͹��� ��鹡Ѻ�Ӷ������Ԩ��

�Ӷ���Ԩ�·��� ����ա�á�˹� �����������ѭ�� ���ҧ�Ѵਹ ���лѭ�� ������Ѻ��ù���� �����ҧ�� �Ъ��ª��� �����á�˹� �ѵ�ػ��ʧ�� ����԰ҹ ����� �ͧ����� ����Ӥѭ � ��С�����͡�Ըա�� �����Ѵ����� ����ҹ����� �ѧ��� ��á�˹��ѭ���Ԩ�·��� ��й��ʹ� �֧����ǹ�Ӥѭ 㹡�÷���� �Դ�ҹ�Ԩ�� ����դس�Ҿ��

㹡�÷��Ԩ�� ����դӶ����ѡ (Primary research question) ����繤Ӷ�� ������Ԩ��ʹ� �ҡ����ش ��е�ͧ��� �ӵͺ �ҡ����ش

�Ӷ����ѡ ����ͧ���͡���� �������Ѵ���ѧ ���������� ���ҧ�Ѵਹ ���С�á�˹� ��Ҵ������ҧ (Sample size) �ͧ����֡�� �Т�鹡Ѻ�Ӷ����ѡ���

���ҧ�á��� �͡�ҡ�Ӷ����ѡ���� ����Ҩ���� �Ӷ���ͧ (Secondary research questions) �ա�ӹǹ˹�� ���� ������� �����ҡ�Թ� �¤Ӷ���ͧ��� �繤Ӷ����� ��ҵ�ͧ��äӵͺ �����ǡѹ ���դ����Ӥѭ �ͧŧ�� ���˹�� ����ͧ���˹ѡ ���� �Ţͧ����Ԩ�� �Ҩ�еͺ�Ӷ���ͧ �ء��� ������� ����

���С�äӹdz ��Ҵ������ҧ ������˹��� ���͵ͺ�Ӷ���ͧ ����ҹ�� ¡������ҧ �� �Ӷ����ѡ ��� �鹷ع ����Դ�Ѻ ͧ���� ��е鹷ع ����Դ�Ѻ ���� 㹡�õ�Ǩ�ѡ�� �����´�������������

��Ӷ���ͧ �Ҩ�������ǡѺ ���зҧ�������� ��ͧ�Թ�ҧ��Ѻ��ԡ�� �������ͧ��ԡ�� ���������� ��͹��������ԡ�� �ͧ�ͧ�������� ���͵�����ҧ �� �Ӷ����ѡ �Ҩ�ж������ǡѺ �ѵ����� �ҡ������� ��ǹ�Ӷ���ͧ �Ҩ����ѭ������ǡѺ �Ţ�ҧ��§�ͧ�� (Side effect) �š�÷��ͺ �����Ǣͧ���� (Sensitivity) ����ҷ���� �繵�

��鹷�� 2 : ��õ������԰ҹ
����԰ҹ (Hypothesis) �Ҩ���ӨӡѴ��������� ���ǤԴ ���͢���ʹ� ����ǡѺ ����ͧ�����ͧ˹�� ����ʴ��͡�� �繨ش������� 㹡�÷��� �֡�����˵ؼ� ���;��٨�� ʹѺʹع ���ͤѴ��ҹ �ǤԴ��� �����ա���˹�� ����԰ҹ��� ��äҴ��ó� �֧�ӵͺ �������� �ͧ�ѭ�ҡ���Ԩ�� ������˹���� ��Ǣ���Ԩ�� ��ǹ�˭�й��� ��˹� ����԰ҹ ���ͤ����Ѵਹ 㹡�÷����ǧ�� �ӵͺ �����Ǣ���Ԩ�� 㹺ҧ�ѡɳ� �Ҩ������ ��ͧ������԰ҹ ������ҧ �ͧ������ҧ���仹�� �ʴ�����ᵡ��ҧ �����ҧ ��Ǣ���Ԩ�� ����ͧ������԰ҹ �Ѻ��Ǣ���Ԩ�� �������ͧ�� ����԰ҹ ������ҧ��Ǣ���Ԩ�� ����ͧ������԰ҹ �� ����֡�� ��������ѹ��ͧ ����移ʹ �Ѻ����ٺ������ ����԰ҹ ��� ����ٺ������ �繻Ѩ�������§ �ͧ����� �ä����移ʹ ������Ǣ���Ԩ�� ��� ����� �ͧ��ú����� �һ�Ԫ�ǹ� ����Ե�ҡ��ҧ����� ����԰ҹ ��� ��ú����� �һ�Ԫ�ǹ� ����Ե�ҡ ��ҧ����� ������� ����Ŵŧ � 5 �բ�ҧ˹�� �繵� ������ҧ��Ǣ���Ԩ�� �������ͧ������԰ҹ �� ����֡�� �Ըա�û����Թ�鹷ع ��л���Է�Լ� �ҹ�Ǻ��� ���������� (���Դ ���ʹ�� 2530)

��Ǣ�ʹѧ����� �繡���֡�Ҥ鹤��� �������ҧ�Ըա�� ��� ��ǧ�� �Ըա�� �����Թ�鹷ع ����Ըա�� �����Թ����Է�Լŧҹ ����֡����Ǣ�ʹѧ����� �֧�����繵�ͧ�� ����԰ҹ �������͹ ��Ҩ����Ըա�� ���ҧ�� ����Ǣ�͡���Ԩ�¹�� �л�Сͺ���� �Ӷ�� ����ͧ��� ��ǧ�Ҥӵͺ �繨ӹǹ�ҡ ����������Ԩ�� ��Ш�ҧ������ ����֡�� ��Ǣ�ʹѧ����ǹ�� ���ǤԴ ���������ҧ ��

1. �鹷ع����Դ�Ѻ����ԡ�����͵鹷ع����Դ�Ѻ����?
2. �鹷ع੾�з������ö�Ѵ����ͧ����� ��������֧�鹷ع�ͺὧ?
3. �Ըա�û����Թ�鹷ع������ҧ��� �è��繼������? ���

��鹷�� 3 : ��þ��٨������԰ҹ
��þ��٨������԰ҹ ���� ��á�˹� ˹����Ѵ ����Ըա���Ѵ ����� �֡�� ������Ǻ��� ������ ����ǡѺ ����� �����Ըա���Ԩ�� �����������Ѻ ���������Ъ�Դ �ҡ��� �֧�Ӣ����� ����Ǻ����� �ҷӡ���������� ����෤�Ԥ �ҧʶԵԷ���������

��鹷�� 4 : �����ػ��
��ѧ�ҡ���������������� ���� ʶԵ� ���������� ���Ǩ֧��ػ�� �͡����� �����ػ��� ʹѺʹع ���ͤ�ҹ �Ѻ����԰ҹ ���������� ��Ң����ػ����� �ʹ���ͧ �Ѻ����԰ҹ �������� ������ʹѺʹع ����԰ҹ �������� ��й����� ����԰ҹ���� �����ա ���ҢѴ��駡ѹ ���Ҩ���� ��ͧ����¹����԰ҹ ����������� ���;��٨�������ա

�¤����繨�ԧ���� ��кǹ��� ���������ش ��§���� ���мŨҡ����������� � ������� �ҡ����Ԩ�� ����繨ش������� ����Դ�Ӷ������ � ���� ����շ������ش ��觡���Ҥӵͺ ����Ѻ�ѭ�� ���ͤӶ������ҹ�� �����кǹ��� �ҧ�Է����ʵ�� �����鹵͹��ҧ � ��������������� �ա�ѯ�ѡ�˹��

�ռ�����º��º ��������� 㹢�鹵͹��ҧ � �ͧ��кǹ��� �ҧ�Է����ʵ���� ���º����͹ ���躹�š 2 �š ��㹺ҧ��鹵͹ ������š������ԧ �� 㹢�鹵͹ ��á�˹��ѭ�� ����Ǻ��������� ���͡�þ��٨�� ����԰ҹ �����駼ŷ���� �ҡ����Ԩ�¹�� � ��㹺ҧ��鹵͹ ������͹������š����� ����㹢�鹵͹��� ��Сͺ仴��� ��äҴ��ó� ��÷ӹ�� ��С�õ�駢������԰ҹ �� 㹢�鹵͹ �ͧ��õ������԰ҹ ���������������� ����żŢ����� ��ʹ�������ػ�ŷ���� (�Ҿ��� 4 ) (���� ����ó���� 2529)

การแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์ 5 ขั้นตอน

���������ػ����� ����Ԩ�� �繡�ä鹤��� ���ҧ���к� ���˵��ռ� ���ͼ�Ե����������� ��觤���������� �Ҩ�繤���������� �ԧ��ɯ� ���͡�û���ء�컯Ժѵԡ��� ���ͧ���躹�ҡ�ҹ �ͧ�����١��ͧ �µ�ͧ������ ��ա����§ �����û�ǹ ���ͤ�Ե�ҧ � ����Ҩ���Դ��� �����ٻẺ����Ԩ�� �Ըա���Ԩ�� ���ʶԵԷ��������� ��駹�� ��кǹ��ôѧ����� ��ͧ�֧�������� ��� �Ҩ� � (���ͻѭ��) ���ҧ����ó� ��ǹ��鹵͹ �ͧ����Ԩ�� ����������� ��觤������������ �շ�駢�鹵͹���������š�ͧ������ԧ ��Т�鹵͹���������š�����

                                    �ѡ�С�кǹ��÷ҧ�Է����ʵ�� �繷ѡ�С�äԴ�ͧ�ѡ�Է����ʵ���������㹡���֡�Ҥ鹤��� �׺�����Ҥ������ �����ѭ�ҵ�ҧ� �ѡ�С�кǹ��÷ҧ�Է����ʵ�������͡�� 13 �ѡ�� ���ִ����Ǣͧ��Ҥ�����ԡ����ͤ�������˹�ҷҧ�Է����ʵ�� (The American Association for the Advancement of Science � AAAS) ��觻�Сͺ����   �ѡ�С�кǹ��÷ҧ�Է����ʵ���鹾�鹰ҹ 8 �ѡ�� ��зѡ�С�кǹ��÷ҧ�Է����ʵ���鹼�� 5 �ѡ�� �ѧ���

กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ คือ วิธีการและขั้นตอนที่ใช้ดำเนินการค้นคว้าหาความรู้ทาง วิทยาศาสตร์ กระบวนการทางวิทยาศาสตร์แบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ

  1. วิธีการทางวิทยาศาสตร์
  2. ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
  3. จิตวิทยาศาสตร์

วิธีการทางวิทยาศาสตร์

วิธีการทางวิทยาศาสตร์ เป็นวิธีการที่นักวิทยาศาสตร์ ใช้ในการแสวงหาความรู้ หรือหาความจริง หรือใช้ในการแก้ปัญหาต่าง ๆ ดังนั้นการแสวงหาความรู้ ความเข้าใจที่ถูกต้องและน่าเชื่อถือในทุก ๆ ศาสตร์ จะต้องอาศัยวิธีการทางวิทยาศาสตร์เพื่อตอบคำถาม และเพื่อแก้ปัญหา แต่วิธีการทางวิทยาศาสตร์ที่นักวิทยาศาสตร์นำมาใช้แต่ละคนมีขั้นตอนที่แตกต่างกันบางคนแบ่งเป็น 4 ขั้น บางคนแบ่งเป็น 5 ขั้น และบางคนแบ่งเป็น 6 ขั้น ซึ่งในการจัดขั้นต่าง ๆ ก็มีการสลับลำดับกันบ้าง เช่น

  • ขั้นที่ 1. การสังเกต รวมทั้งการบันทึกข้อมูล
  • ขั้นที่ 2. การตั้งสมมติฐาน
  • ขั้นที่ 3. การทดลองเพื่อตรวจสอบสมมติฐาน
  • ขั้นที่ 4. การสรุปผล

อีกแบบหนึ่ง มีผู้แบ่งไว้ 5 ขั้น คือ

  • ขั้นที่ 1. ตั้งปัญหา
  • ขั้นที่ 2. เก็บรวบรวมข้อมูล หรือข้อเท็จจริง
  • ขั้นที่ 3. สร้างสมมติฐาน
  • ขั้นที่ 4. ทดลองพิสูจน์
  • ขั้นที่ 5. สรุปผล

อย่างไรก็ตามวิธีการทางวิทยาศาสตร์ ยังมีผู้แบ่งเป็น 6 ขั้น ก็มี แต่พบว่าประเด็นที่สำคัญจะมีลักษณะที่คล้ายคลึงกันมาก จะแตกต่างกันเฉพาะในรายละเอียดปลีกย่อยเท่านั้น

กระบวนการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ในโลกยุคใหม่ จะต้องสนับสนุนให้นักศึกษาได้เรียนรู้จากประสบการณ์ที่ได้ปฏิบัติจริง สัมผัสจริง มีกระบวนการสำรวจ ทดลอง ตรวจสอบด้วยเครื่องมือ แลกเปลี่ยนความเห็น ทำงานร่วมกัน มีความรับผิดชอบ กล้าคิด กล้าแสดงออก ใช้วิธีการและทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์

ดังนั้น นักศึกษาจะเริ่มต้นด้วยการสังเกตข้อเท็จจริงต่าง ๆ ที่มีอยู่ในธรรมชาติหรือในสถานการณ์ต่าง ๆ แล้วใช้ความคิดเชิงตรรกที่เรียกว่าอุปนัย สรุปรวมเป็นสมมติฐานหรือทฤษฎี จากนั้นใช้ความคิดเชิงตรรกอีกชนิดหนึ่งที่เรียกว่าการนิรนัย ไปทำนายหรือคาดคะเนเหตุการณ์ที่น่าจะเกิดขึ้น

ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์

ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ หมายถึง ความชำนาญและความสามารถในการใช้ การคิดและกระบวนการคิดเพื่อค้นหาความรู้ รวมทั้งการแก้ปัญหาต่าง ๆ กระบวนการคิดและเรียนรู้รวมทั้งการจินตนาการเป็นผลของการคิดเฉพาะด้านและร่วมกันของสมองทั้งซีกซ้ายและซีกขวา สมองซีกซ้ายเจริญรวดเร็วในช่วงตั้งแต่ปฏิสนธิ ถึงอายุ 2 ปี และช่วงอายุ 7 – 12 ปี สมองส่วนนี้คิดเชิงวิเคราะห์ สร้างมโนทัศน์และภาษา ส่วนสมองซีกขวาเจริญในอัตราสูงและเด่นชัดในช่วงอายุ 3 – 6 ปี ทำหน้าที่คิดเชิงจินตนาการ สร้างสรรค์ สังเคราะห์และความคิดเชิงเทียบเคียง การส่งเสริมกระบวนการคิดทางวิทยาศาสตร์ต้องกระตุ้นการรับรู้โดยผ่านระบบประสาทสัมผัสทุกระบบ กระตุ้นการคิดของสมองทั้งการคิดพื้นฐานทุกกระบวนการคิด จินตนาการ ความคิดสร้างสรรค์ ความจำและภาษา หรือความคิดเชิงพหุปัญญาของสมองทั้งรายคนและแบบกลุ่ม จัดกิจกรรมที่ยั่วยุ ท้าทายการคิดค้น ของระบบประสาทและสมอง ครูต้องเตรียมกิจกรรมการสอนอย่างหลากหลาย เพื่อกระตุ้น ยั่วยุ ท้าทายให้สมองคิด เตรียมสื่ออุปกรณ์ให้เพียงพอ เรียนร่วมกับเด็ก เพื่อศึกษาแบบการเรียนรู้ของเด็ก ครูคิดหาเทคนิคการจัด กิจกรรมการเรียนรู้แบบใหม่ ๆ เสมอ

ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ เป็นหัวใจที่สำคัญของกระบวนการศึกษาทางด้านวิทยาศาสตร์ซึ่งแบ่งออกเป็น 13 ทักษะด้วยกัน คือ

สมาคมความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์ ( American Association for the Advancement of Science-AAAS) ได้กำหนดจุดมุ่งหมายของการใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ เป็นเครื่องมือในการแสวงหาความรู้ทั้งสิ้น 13 ทักษะ โดยจัดแบ่งออกเป็น 2 หมวด คือ

  1. ทักษะพื้นฐาน หรือทักษะเบื้องต้น ( Basic Science Process Skill) ประกอบด้วย 8 ทักษะ ได้แก่ ทักษะที่ 1-8
  2. ทักษะขั้นบูรณาการ หรือ ทักษะขั้นสูง ( Intergrated Science Process Skill) ประกอบด้วย 5 ทักษะ ได้แก่ ทักษะที่ 9-13

ความหมายที่เกี่ยวข้องในแต่ละทักษะ

วรรณทิพา (2540) สรุปได้ดังนี้

1.ทักษะการสังเกต ( Observation) หมายถึง ความสามารถในการใช้ประสาทสัมผัสอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือหลายอย่างรวมกัน ได้แก่ ตา หู จมูก ลิ้น และผิวกาย เข้าไปสัมผัสโดยตรงกับวัตถุหรือปรากฏการณ์ต่างๆ โดยไม่ลงความเห็นของผู้สังเกต
การสังเกต เป็นวิธีการพื้นฐานที่จะได้ข้อมูลมาตามความต้องการ ซึ่งการที่จะได้ข้อมูลที่เชื่อถือได้นั้น ผู้สังเกตต้องมีลักษณะดังนี้
•ความตั้งใจของผู้สังเกต (Attention)
•ประสาทสัมผัส (Sensation)
•การรับรู้ (Perception)

หลักการสังเกต ผู้สังเกตที่ดี คือ ผู้ที่ทำการสังเกตแล้วได้ข้อมูลที่ตรงกับความต้องการมากที่สุด ซึ่งผู้สังเกตจะเป็นผู้สังเกตที่ดีได้นั้นต้องมีหลักในการสังเกต ดังนี้

  • กำหนดการสังเกตให้จำกัดเฉพาะเป็นเรื่องๆ ไป ไม่ใช่เห็นสิ่งใด มากระทบแล้วรับไว้หมด
  • สังเกตอย่างมีความมุ่งหมาย มิใช่ว่าสังเกตไปเรื่อยๆ คือ ต้องมีจุดมุ่งหมายที่จะดู เมื่อพบเห็นแล้วแปลความหมายออกมาว่าคืออะไร
  • สังเกตด้วยความพินิจพิเคราะห์จนสามารถมองเห็นรายละเอียดของเรื่องนั้นได้อย่างลึกซึ้ง มิใช่ว่ามองเห็นแต่ผิว หรือลักษณะของภายนอกเท่านั้น
  • เมื่อสังเกตแล้วต้องมีการบันทึกไว้เพื่อเตือนความจำ จะได้ไม่หลงลืมรายละเอียดที่ได้สังเกตมา
  • ผู้สังเกตควรใช้แบบตรวจสอบรายการ (Checklist) หรือ เครื่องมือวัดอื่นๆ ประกอบในการสังเกตนี้ด้วย

ประเภทของการสังเกต

การรวบรวมข้อมูลโดยการสังเกต แบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ

  1. การสังเกตแบบมีส่วนร่วม (Participant Observation) หมายถึง การสังเกต ที่ผู้สังเกตเข้าไปมีส่วนร่วมอยู่ในกลุ่มที่ตนศึกษา และมีการทำกิจกรรมร่วมกัน
  2. การสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม (Non-participant Observation) หมายถึง การสังเกตที่ผู้สังเกตกระทำตนเป็นบุคคลภายนอก ไม่เข้าไปมีส่วนร่วมในกิจกรรมที่กลุ่มกำลังทำกันอยู่ การไม่เข้าไปมีส่วนร่วมในความหมายนี้ หมายถึง ไม่เข้าไปร่วมในกิจกรรมของกลุ่มนั้นเท่านั้น ไม่ได้หมายถึงการไม่เข้าไปอยู่ในบริเวณสถานที่ด้วย มักใช้ในกรณีที่ไม่ต้องการให้ผู้ถูกสังเกตรู้สึก รบกวนจากตัวผู้สังเกต ผู้สังเกตเป็นเพียง ผู้สังเกตการณ์เท่านั้น

2.ทักษะการวัด ( Measurement) หมายถึงความสามารถในการใช้เครื่องมือวัดหาปริมาณของสิ่งต่างๆ ได้อย่างถูกต้อง ความสามารถในการเลือกใช้เครื่องมืออย่างเหมาะสม และความสามารถในการอ่านค่าที่ได้จากการวัดได้ถูกต้องรวดเร็วและใกล้เคียงกับความจริงพร้อมทั้งมีหน่วยกำกับเสมอ

3.ทักษะการคำนวณ ( Using numbers) หมายถึง ความสามารถในการบวก ลบ คูณ หาร หรือจัดกระทำกับตัวเลขที่แสดงค่าปริมาณของสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ซึ่งได้จากการสังเกต การวัด การทดลองโดยตรง หรือจากแหล่งอื่น ตัวเลขที่คำนวณนั้นต้องแสดงค่าปริมาณในหน่วยเดียวกัน ตัวเลขใหม่ที่ได้จากการคำนวณจะช่วยให้สื่อความหมายได้ตรงตามที่ต้องการและชัดเจนยิ่งขึ้น

4.ทักษะการจำแนกประเภท ( Classification) หมายถึง ความสามารถในการจัดจำแนกหรือเรียงลำดับวัตถุ หรือสิ่งที่อยู่ในปรากฏการณ์ต่างๆ ออกเป็นหมวดหมู่โดยมีเกณฑ์ในการจัดจำแนก เกณฑ์ดังกล่าวอาจใช้ ความเหมือน ความแตกต่าง หรือความสัมพันธ์อย่างใดอย่างหนึ่งก็ได้ โดยจัดสิ่งที่มีสมบัติบางประการร่วมกันให้อยู่ในกลุ่มเดียวกัน

5.ทักษะการหาความสัมพันธ์ระหว่างสเปสกับสเปสและสเปสกับเวลา ( Space/space Relationship and Space/Time Relationship) สเปส ( Space) ของวัตถุ หมายถึง ที่ว่างบริเวณที่วัตถุนั้นครอบครองอยู่ ซึ่งจะมีรูปร่างและลักษณะเช่นเดียวกับวัตถุนั้น โดยทั่วไป สเปสของัตถุจะมี 3 มิติ (Dimensions) ได้แก่ ความกว้าง ความยาว ความสูงหรือความหนาของวัตถุทักษะการหาความสัมพันธ์ระหว่างสเปสกับสเปสและสเปสกับเวลา หมายถึง

ความสามารถในการระบุความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งต่อไปนี้ คือ

  1. ความสัมพันธ์ระหว่าง 2 มิติ กับ 3 มิติ
  2. สิ่งที่อยู่หน้ากระจกเงากับภาพที่ปรากฏจะเป็นซ้ายขวาของกันและกันอย่างไร
  3. ตำแหน่งที่อยู่ของวัตถุหนึ่งกับอีกวัตถุหนึ่ง
  4. การเปลี่ยนแปลงตำแหน่งที่อยู่ของวัตถุกับเวลาหรือสเปสของวัตถุ ที่เปลี่ยนแปลงไปกับเวลา

6.ทักษะการจัดกระทำและสื่อความหมายข้อมูล ( Organizing data and communication) หมายถึง ความสามารถในการนำข้อมูลที่ได้จากการสังเกต การวัด การทดลอง และจากแหล่งอื่นมาจัดกระทำใหม่โดยวิธีการต่างๆ เช่น การจัดเรียงลำดับ การแยกประเภท หรือคำนวณหาค่าใหม่ เพื่อให้ผู้อื่นเข้าใจมากขึ้น อาจนำเสนอในรูปของตาราง แผนภูมิ แผนภาพ กราฟ สมการ เป็นต้น

7.ทักษะการลงความเห็นจากข้อมูล ( Inferring) หมายถึง ความสามารถในการอธิบายข้อมูลที่มีอยู่อย่างมีเหตุผล โดยอาศัยความรู้หรือประสบการณ์เดิมมาช่วย ข้อมูลที่มีอยู่อาจได้มาจากการสังเกต การวัด การทดลอง คำอธิบายนั้นได้ มาจาก ความรู้หรือประสบการณ์เดิมของ ผู้สังเกตที่พยายามโยงบางส่วนที่เป็นความรู้หรือประสบการณ์เดิม ให้มาสัมพันธ์กับข้อมูลที่ตนเองมีอยู่

8.ทักษะการพยากรณ์ ( Prediction) หมายถึง ความสามารถในการทำนายหรือคาดคะเนสิ่งที่จะเกิดขึ้นล่วงหน้า โดยอาศัยการสังเกตปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นซ้ำๆ หรือความรู้ที่เป็นหลักการ กฎ หรือทฤษฎีในเรื่องนั้นมาช่วยในการทำนาย การทำนายอาจทำได้ภายในขอบเขตข้อมูล และภายนอกขอบเขตข้อมูล

9.ทักษะการตั้งสมมติฐาน ( Formulating hypothesis) หมายถึง ความสามารถในการให้คำอธิบายซึ่งเป็นคำตอบล่วงหน้าอย่างมีเหตุมีผล ก่อนที่จะดำเนินการทดลอง เพื่อตรวจสอบความถูกต้องเป็นจริงในเรื่องนั้นๆ ต่อไป สมมติฐานเป็นข้อความที่แสดงการคาดคะเน ซึ่งอาจเป็นคำอธิบายของสิ่งที่ไม่สามารถตรวจสอบโดยการสังเกตได้ หรืออาจเป็นข้อความที่แสดงความสัมพันธ์ที่คาดคะเนว่าจะเกิดขึ้นระหว่างตัวแปรต้นกับตัวแปรตาม ข้อความของสมมติฐานนี้สร้างขึ้นโดยอาศัยการสังเกตความรู้ ประสบการณ์เดิมเป็นพื้นฐาน การคาดคะเนคำตอบที่คิดล่วงหน้านี้ยังไม่ทราบ หรือยังไม่เป็นหลักการ กฎ หรือทฤษฎีมาก่อน ข้อความของสมมติฐานต้องสามารถทำการตรวจสอบโดยการทดลองและแก้ไขเมื่อมีความรู้ใหม่ได้

10.ทักษะการกำหนดนิยามเชิงปฏิบัติการ ( Defining operationally) หมายถึง ความสามารถในการกำหนดความหมายและขอบเขตของคำ หรือตัวแปรต่างๆ ให้เข้าใจตรงกัน และสามารถสังเกตและวัดได้ คำนิยามเชิงปฏิบัติการ เป็นความหมายของคำศัพท์เฉพาะ เป็นภาษาง่ายๆ ชัดเจน ไม่กำกวม ระบุสิ่งที่สังเกตได้ และระบุการกระทำซึ่งอาจเป็น การวัด การทดสอบ การทดลองไว้ด้วย

11.ทักษะการกำหนดและควบคุมตัวแปร (Identifying and controlling variables) หมายถึง การชี้บ่งตัวแปรต้น ตัวแปรตาม และตัวแปรที่ต้องควบคุมในสมมติฐานหนึ่ง การควบคุมตัวแปรนั้นเป็นการควบคุมสิ่งอื่นๆ นอกเหนือจากตัวแปรต้นที่จะทำให้ผลการทดลองคลาดเคลื่อนถ้าหากว่าไม่ควบคุมให้เหมือนกัน

12.ทักษะการทดลอง ( Experimenting) หมายถึง กระบวนการปฏิบัติการเพื่อหาคำตอบหรือทดสอบสมมติฐานที่ตั้งไว้ ในการทดลองจะประกอบด้วยกิจกรรม 3 ขั้นตอน คือ

  • การออกแบบการทดลอง หมายถึง การวางแผนการทดลองก่อนลงมือทดลองจริง เพื่อกำหนดวิธีการดำเนินการทดลองซึ่งเกี่ยวกับการกำหนดวิธีดำเนินการทดลองซึ่งเกี่ยวกับการกำหนดและควบคุมตัวแปร และวัสดุอุปกรณ์ที่ต้องการใช้ในการทดลอง
  • การปฏิบัติการทดลอง หมายถึง การลงมือปฏิบัติการทดลองจริงๆ
  • การบันทึกผลการทดลอง หมายถึง การจดบันทึกข้อมูลที่ได้จากการทดลอง ซึ่งอาจเป็นผลของการสังเกต การวัด และอื่นๆ

13.ทักษะการตีความหมายข้อมูลและลงข้อสรุป ( Interpretting data and conclusion) หมายถึง ความสามารถในการบอกความหมายของข้อมูลที่ได้จัดกระทำ และอยู่ในรูปแบบที่ใช้ในการสื่อความหมายแล้ว ซึ่งอาจอยู่ในรูปตาราง กราฟ แผนภูมิหรือรูปภาพต่างๆ รวมทั้งความสามารถในการบอกความหมายข้อมูลในเชิงสถิติด้วย และสามารถลงข้อสรุปโดยการเอาความหมายของข้อมูลที่ได้ทั้งหมด สรุปให้เห็นความสัมพันธ์ของข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับตัวแปรที่ต้องการศึกษาภายในขอบเขตของการทดลองนั้นๆ

จิตวิทยาศาสตร์หรือเจตคติทางวิทยาศาสตร์

หมายถึง คุณลักษณะหรือลักษณะนิสัยของบุคคลที่เกิดขึ้นจากการศึกษาหาความรู้โดยใช้ กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ เรียกว่า เจตคติทางวิทยาศาสตร์

เจตคติทางวิทยาศาสตร์ประกอบด้วยคุณลักษณะต่าง ๆ ได้แก่ ความสนใจใฝ่รู้ ความมุ่งมั่น ความขยัน อดทน รอบคอบ มีวินัย ความรับผิดชอบ ความซื่อสัตย์สุจริต ประหยัด การร่วมแสดงความคิดเห็นและยอมรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น ความมีเหตุผล การทำงานร่วมกับผู้อื่นได้อย่างสร้างสรรค์

การทำงานของนักวิทยาศาสตร์ทุกคนจะประสบความสำเร็จได้นั้นจะต้องเริ่มต้นด้วยความอยากรู้ อยากเห็น ชอบสงสัย ชอบตั้งคำถาม มีความกระตือรือร้น มีความรับผิดชอบ และมีเจตคติที่ดีต่อวิทยาศาสตร์ กล่าวคือ เป็นผู้ที่มีคุณธรรม จริยธรรม รอบรู้ ไฝ่รู้ไฝ่เรียน ซื่อสัตย์สุจริต ไม่ลำเอียง

คำค้น : คืออะไร คือ 5 ขั้นตอน มีกี่ขั้นตอน หมายถึง มีอะไรบ้าง ขั้นตอนใดที่จะนำไปสู่การสรุปผลและการศึกษาต่อไป ประกอบด้วย 7 ขั้นตอน คือ หมายถึง ขั้นตอนใดนำไปสู่การสรุปผลและการศึกษาต่อ ขั้นตอนใดที่จะนําไปสู่การสรุปผลและการศึกษาต่อไป ข้อใดไม่ใช่ ประกอบด้วยขั้นตอนเรียงตามลำดับอย่างไร แบ่งออกเป็น 3 ประเภทได้แก่ แบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ มีกี่ขั้นตอน คืออะไรประกอบด้วยอะไรบ้าง มีกี่ทักษะ หมายถึงอะไร มีความสำคัญอย่างไรต่อการสร้างเทคโนโลยี มีทั้งหมดกี่ขั้นตอน มีกี่ขั้นตอนอะไรบ้าง 5 ขั้นตอน ppt มีทั้งหมด 5 ขั้นตอน มีอะไรบ้าง ทักษะ ม. 2 ข้อใดเป็นการใช้ ประกอบด้วยอะไรบ้าง และวิศวกรรมศาสตร์แตกต่างกันอย่างไร ตัวอย่าง ป.3 มีความสําคัญอย่างไรต่อการสร้างเทคโนโลยี ข้อใดที่ใช้ตรวจสอบสมมติฐาน มี กี่ ขั้น ตอน อะไรบ้าง 6 ขั้นตอน 13ทักษะ 13ทักษะมีอะไรบ้าง ข้อใดเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญซึ่งจะนำไปสู่ 13 ทักษะ ประกอบด้วย หมายถึงข้อใด แบบฝึกหัด หน่วยที่ 1 ป. 5 คืออะไร ประกอบด้วยอะไรบ้าง มีอะไรบ้าง ขั้นพื้นฐาน ที่ เซอร์ไอแซก นิวตัน ใช้ ได้แก่ ใช้ประโยชน์ได้เมื่อใด