การจัดสวนถาดแบบชื้น ภาพ วาด

การจัดสวนถาดแบบแห้ง

           การจัดสวนถาดแบบแห้งเป็นการจัดสวนที่รู้จักกันมานานในภาชนะที่จำกัด  โดยใช้พรรณไม้อวบน้ำประมาณ 5 ชนิด จำพวกกระบองเพชร  แคคตัสและอื่นๆที่เป็นไม้ประเภทเดียวกัน  ย่อเรื่องราวทางธรรมชาติของทะเลทรายให้สวยงามมีชีวิตชีวา   อีกอย่างหนึ่งคือการจัดตามจินตนาการได้แก่เรื่องราวของสวนสาธารณะ   ลงในถาดทรงกลม ทรงสี่เหลี่ยม   ทรงรูปไข่ ฯลฯ
           การจัดสวนถาดเปิดโอกาสให้ผู้จัดได้ใช้ความคิดอย่างสร้างสรรค์อย่างหลากหลายไม่มีที่สิ้นสุด ใช้ความสามารถความละเอียดอ่อนในการปลูกต้นไม้  ใช้ความสามารถในทางศิลปะ  ใช้สีสันรูปทรง ความสมดุล   ความกลมกลืน  ความแตกต่างได้อย่างเหมาะสม ให้เกิดความเพลิดเพลินสนุกสนาน 
           ประชาชนในแถบยุโรปนิยมจัดสวนถาดเพื่อการพักผ่อน เป็นงานอดิเรกเพื่อใช้ตกแต่งห้องพักอาศัย หรือจัดจำหน่ายตามร้านขายของที่ระลึก  ในญี่ปุ่นมีโรงเรียนสอนการจัดสวนถาด  ประเทศเรามีการจัดสวนถาดมานานในระดับนักเรียน  นักศึกษาและประชาชนทั่วไป  มีการจัดการแข่งขันเพื่อการศึกษาและการค้า

     ความเป็นมาของสวนถาดสันนิษฐานว่าเริ่มมาจากชาวจีนในสมัยโบราณ  โดยการปลูกต้นไม้ในกระถาง  ควบคุมบังคับให้แคระ  เตี้ยเล็ก  มีรูปทรงที่สวยงาม แล้วนำเอาก้อนหินมาประดับเพิ่มเพื่อให้มีลักษณะเหมือนกับภูมิประเทศที่พืชพันธุ์นั่นเจริญเติบโตอยู่  จนกลายเป็นการจำลองทิวทัศน์ธรรมชาติ และพัฒนาเป็นการก่อภูเขาจำลองขึ้น  ต่อมาชาวญี่ปุ่นได้เอาไปพัฒนาเป็นเอกลักษณ์ของตน เรียกว่า “บอนไซ” ซึ่งต้องมีการเตรียมต้นกล้าไว้ แต่บอนไซเป็นพันธุ์ไม้ที่มีราคาแพง และต้องใช้เวลาในการปลูกเลี้ยงนาน จึงมีการจัดทำในขอบเขตจำกัด

          แต่สวนถาดไม่ได้จำกัดรูปแบบและพันธุ์ไม้  เพียงแต่นำพันธุ์ไม้นั้นมาเลี้ยงไว้ในถาดแทนกระถางดินเผา และคอยดูแล ตัดแต่งให้ได้รูปทรง

วัสดุอุปกรณ์ที่ใช้
       1. ถาดเซรามิกหรือดินเผาขนาด 13-15 นิ้ว (ควรมีรูระบายน้ำ) ช้อนปลูก กระป๋องสเปรย์น้ำ พู่กัน กรรไกร คัตเตอร์
       2. พรรณไม้ต่างๆเช่นมะพร้าวทะเล  แคคตัสรองเท้า  สับปะรดสี  กระบองทอง นิ้วทอง  ม้าเวียน  บัวแก้วและอื่นๆ
       3. ดินผสมสำหรับปลูกพรรณไม้อวบน้ำ
       4. หินประดับ กรวด
       5. ตอไม้ ขอนไม้ 
       6. อุปกรณ์เขียนแบบ      
  
การเลือกพันธ์ุไม้
             พันธ์ุไม้สำหรับจัดสวนถาดนิยมใช้ไม้รูปทรง ซึ่งเป็นไม้ต้นที่มีทรวดทรงต้นหรือกอสวยงาม  โดยให้มีระดับความสูง  กลาง  ต่ำ ให้เหมาะสมกับถาด 

ขั้นตอนการจัดทำ
       ขั้นเตรียม
           1. เขียนแปลนหรือเขียนแบบลงบนกระดาษโดยประมาณโดยเขียนขึ้นตามจินตนาการของตนเอง จะทำให้รู้ว่าสวนถาดแบบย่อทิวทัศน์ธรรมชาติที่จัด จะทีรูปร่างทรวดทรงเป็นอย่างไร จะใช้ต้นไม้และหินรูปทรงอย่างไร เพื่อจะได้เตรียมต้นไม้และหินที่จะใช้เป็นองค์ประกอบหลักไว้ล่วงหน้า
            2. เตรียมเครื่องมือและวัสดุอุปกรณ์ ได้แก่ หิน กรวด กาวแท่งใช้ต่อเชื่อมหิน ขอนไม้ และพรรณไม้ต่าง ๆ
            3. การเตรียมดิน ดินที่ใช้เป็นดินผสมสำหรับการใช้จัดสวนถาดแบบแห้งโดยเฉพาะ

ความงามด้านสรีรศาสตร์ของวัสดุอุปกรณ์  (physiology   of  materials)
             ความงามด้านรูปทรงของวัสดุอุปกรณ์ เช่น ความงามด้านรูปร่างทรวดทรงของหิน และรากไม้ ความงามด้านรูปทรงของหิน ได้แก่ ลักษณะเว้าแหว่งมีส่วนยื่นล้ำออกมาเหมือนหน้าผา มีลักษณะเป็นโพรง หรือถ้ำ  ฯลฯ ความงามค้านรูปทรงของรากไม้ตอไม้ ได้แก่ ลักษณะคดโค้งอ่อนช้อยลักษณะเป็นร่องน้ำ เป็นรู เป็นโพรง ฯลฯ
             การจัดสวนถาดให้เกิดความสวยงาม ทำได้โดยการนำเอาความงามของพืชพรรณ และวัสดุอุปกรณ์ประกอบสวนมาประกอบเข้ากันอย่างมีศิลปะ การจัดสวนถาด จึงต้องนำความงามของศิลป์มาใช้ องค์ประกอบของศิลป์ ได้แก่ เส้น รูปทรง ที่ว่าง  สีและผิว ความงามของศิลป์ ได้แก่ จุดเด่น จุดสมดุล ช่วงจังหวะ ความกลมกลืน และความแตกต่าง หลักสำคัญอย่างหนึ่งของการจัดสวนถาด ได้แก่ การจัดให้เกิดองค์ประกอบของศิลป์และความงามของศิลป์ ในขณะการจัดสวนถาดต้องใช้เชาวน์และอารมณ์เข้ามาช่วยซึ่งจะช่วยให้เกิด ความสวยงามและมีชีวิตชีวา ผลงานการจัดสวนถาดที่ปรากฏจะแสดงให้เห็น ถึงเชาวน์อารมณ์ของผู้จัด การใช้เชาวน์ หมายถึงการใช้ปัญญาปฏิภาณไหวพริบ ให้ผู้จัดใช้ความรู้สึกนึกคิดของตนเอง และในขณะจัดสวนถาดผู้จัดต้องมีอารมณ์ดี ร่าเริงเบิกบาน ไร้กังวลใด ๆ และสนุกเพลิดเพลินอยู่กับการจัดสวนถาด จะช่วยให้ผลงานจัดสวนถาดเกิดความสวยงาม

ดำเนินการจัดทำ
    เมื่อได้เขียนแบบโดยประมาณแล้ว จัดเตรียมวัสดุอุปกรณ์ตามแบบ ดำเนินการตามขั้นตอนดังนี้
            1. นำอิฐทุบปูฐานล่างของถาด
            2. ใส่ดินที่เตรียมตามความเหมาะสม ตามแบบที่เขียนไว้
            3. นำหิน  ตอไม้หรือขอนไม้มาวางตามแบบ
            4. จากนั้นนำต้นไม้ขนาดใหญ่ลงปลูก เพื่อเป็นต้นประธานโดยการขุดดินให้เป็นหลุมลึกพอ
กลบรากต้นใม้ได้
            5. พอปลูกต้นไม้ใหญ่เสร็จ ตามด้วยต้นไม้ขนาดกลาง
            6. วางหินขนาดต่างๆ ตามแบบที่วางไว้
            7. นำต้นไม้ขนาดเล็ก มาปลูกตามแบบ
            8. ปรับระดับดินปลูกให้เรียบ
            9. โรยหินกรวดเพื่อตกแต่งให้สวยงาม
          10. สเปรย์น้ำ ทำความสะอาดพรรณไม้ หินประดับ เป็นเสร็จวิธีการจดสวนถาดแบบแห้ง

วิธีการดูแลสวนถาดแบบแห้ง
             ผู้จัดสวนถาดควรมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับลักษณะวิสัย  ประเภท  พันธุ์ ของพรรณไม้เป็นอย่างดี ต้นไม้ที่นำมาจัดรวมกันควรเป็นพรรณไม้ประเภทเดียวกัน  คือต้องการ  แสง  น้ำ  และดินปลูก ตลอดจนสภาพแวดล้อมอื่นๆ ใกล้เคียงกัน  จึงจะดูแลสวนถาดได้ง่ายขึ้น  
              การให้น้ำ ควรใช้วิธีการสเปรย์ให้ชุ่มสัปดาห์ละครั้ง
            
ตัวอย่างการจัดสวนถาดแห้ง