ความหลากหลายทางชีวภาพมีประโยชน์อย่างไร

ไม่มีวิธีแก้ปัญหาแบบสำเร็จรูปเพียงวิธีเดียวในการรักษาความหลากหลายทางชีวภาพในธรรมชาติ จำเป็นต้องมีมาตรการที่ครอบคลุม เพื่อรักษาความหลากหลายทางชีวภาพของโลกและป้องกันการสูญพันธุ์ครั้งใหญ่ครั้งที่หก การเปลี่ยนแปลงเป็นสิ่งที่จำเป็นทั้งในวิธีที่ผู้คนคิดและในการดำเนินการอย่างรับผิดชอบของธุรกิจตามหลักการของความยั่งยืน นี่คือเหตุผลที่การพัฒนาเทคโนโลยีจำกัดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมมีความสำคัญมาก การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้รวมถึงการใช้พลังงานจากแหล่งพลังงานหมุนเวียนและการใช้วัตถุดิบจากธรรมชาติในการผลิต ต้องขอบคุณสิ่งเหล่านี้ การปล่อยสารอันตรายสู่ชั้นบรรยากาศ น้ำ และดินจึงลดลง เป็นที่ทราบกันดีว่าอากาศบริสุทธิ์เป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการทำงานที่เหมาะสมของระบบนิเวศและสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ในนั้น และจำกัดการสร้างของเสียในระหว่างกระบวนการผลิต รวมถึงการคัดแยกและบำบัดของเสียที่เกิดขึ้นอย่างแม่นยำยิ่งขึ้น ซึ่งช่วยให้คุ้มครองสิ่งมีชีวิตชนิดพันธุ์ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น ทั้งบนบก (ใช้พื้นที่น้อยลงในการจัดเก็บของเสีย ลดปริมาณสารอันตรายที่สิ่งมีชีวิตสามารถสัมผัสได้) และในน้ำ (ปริมาณสิ่งปฏิกูลที่ลดลงสามารถวัดได้ปรับปรุงคุณภาพน้ำซึ่งสร้างสภาพที่ดีให้กับชีวิต) โดยคำนึงถึงสิ่งแวดล้อม กลุ่ม PCC ได้พัฒนากลุ่มผลิตภัณฑ์ Greenline TM ซึ่ง ผลิตขึ้นโดยใช้เทคโนโลยีที่ยั่งยืน ผลิตภัณฑ์ทั้งหมดในสายผลิตภัณฑ์นี้ได้รับการพัฒนาโดยคำนึงถึง "Green Chemistry" ซึ่งรวมถึงสารที่มีความสามารถในการย่อยสลายทางชีวภาพในระดับสูง ผลิตภัณฑ์ที่ใช้วัตถุดิบจากธรรมชาติ หรือผลิตภัณฑ์ที่ผลิตขึ้นโดยใช้พลังงานที่ครอบคลุมโดยการรับประกันแหล่งกำเนิดจากแหล่งพลังงานหมุนเวียน อ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับ “Green Chemistry” จาก PCC Group ได้ที่: https://www.products.pcc.eu/th/%e0%b9%80%e0%b8%84%e0%b8%a1%e0%b8%b5%e0%b8%aa%e0%b8%b5%e0%b9%80%e0%b8%82%e0%b8%b5%e0%b8%a2%e0%b8%a7/ ข้อมูลอ้างอิง: https://www.pbl.nl/en/Introduction-biodiversity https: //www.greenfacts.org/en/biodiversity/l-3/1-define-biodiversity.htm https://youmatter.world/en/definition/definitions-biodiversity-what-is-it-definition-protection-loss -and-csr-commitments/ https://livingplanet.panda.org/en-us/ https://earth.org/sixth-mass-extinction-of-wildlife-accelerating/

ความหลากหลายทางชีวภาพ สามารถจำแนกออกเป็น 3 ระดับ คือ

ความหลากหลายทางพันธุกรรม (Genetic Diversity) หมายถึง ความแปรผันทางพันธุกรรมที่เกิดขึ้นภายในประชากรของสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกัน เป็นความแตกต่างของสารพันธุกรรมภายในสิ่งมีชีวิตแต่ละชีวิตที่ได้รับการถ่ายทอดจากบรรพบุรุษผ่านทางหน่วยพันธุกรรมหรือ “ยีน” (Gene) ซึ่งส่งผลให้เกิดความเป็นเอกลักษณ์ ลักษณะเด่น หรือความแตกต่างขึ้นภายในประชากรของสิ่งมีชีวิตชนิดนั้น ๆ เช่น การมีสีสันและลวดลายที่หลากหลายของหอยทาก “โกลฟว์ สเนล” (Grove Snail) รวมถึงการมีสีของเส้นผม สีของผิวหนัง และสีของนัยน์ตาแตกต่างกันออกไปในประชากรของมนุษย์ 

ความหลากหลายทางชนิดพันธุ์ (Species Diversity) หมายถึง ความแปรผันทางชนิดพันธุ์ (Species) ที่เกิดขึ้นในระดับกลุ่มของสิ่งมีชีวิต ซึ่งมีจุดเริ่มต้นมาจากความหลากหลายทางพันธุกรรมที่ผ่านการสะสมและการวิวัฒนาการมาอย่างยาวนาน ซึ่งความหลากหลายทางชนิดพันธุ์ถือเป็นผลจากกระบวนการคัดเลือกโดยธรรมชาติ (Natural Selection) ที่ทำให้เกิดทั้งการสูญพันธุ์และการก่อกำเนิดของสิ่งมีชีวิตสายพันธุ์ใหม่ เป็นการเปลี่ยนแปลงเพื่อความอยู่รอดท่ามกลางสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนไปของโลก

ความหลากหลายทางระบบนิเวศ (Ecological Diversity) หมายถึง การดำรงอยู่ของระบบนิเวศแต่ละประเภทบนโลก ไม่ว่าจะเป็นระบบนิเวศบนบก (Terrestrial Ecosystems) และระบบนิเวศในน้ำ (Aquatic Ecosystems) เช่น ป่าดงดิบ ทุ่งหญ้า ป่าชายเลน ทะเลสาบ หรือ ชายหาดและแนวปะการัง ตลอดจนระบบนิเวศเมือง (Urban Ecosystems) ที่มนุษย์สร้างขึ้น ซึ่งความหลากหลายทางระบบนิเวศนั้น เป็นผลจากความแตกต่างทางสภาพภูมิประเทศ ภูมิอากาศและสภาพแวดล้อมในแต่ละพื้นที่ของโลก อีกทั้ง ยังนับเป็นตัวแปรสำคัญที่ทำให้เกิดเอกลักษณ์และลักษณะเด่นของสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิด ซึ่งภายในระบบนิเวศแต่ละประเภท ล้วนมีสิ่งมีชีวิตที่แตกต่างกันออกไปอาศัยอยู่

โลก จึงประกอบขึ้นจากระบบนิเวศอันหลากหลายกระจายตัวอยู่ตามพื้นที่ต่าง ๆ ทั่วโลก ความหลากหลายทางพันธุกรรม ความหลากหลายทางชนิดพันธุ์และความหลากหลายทางระบบนิเวศ จึงเป็นองค์ประกอบสำคัญของความหลากหลายทางชีวภาพที่ก่อให้เกิดสมดุลของโลก

ความสำคัญของความหลากหลายทางชีวภาพและสถานการณ์ปัจจุบัน

ความหลากหลายทางชีวภาพจึงเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้สิ่งมีชีวิตสามารถดำรงอยู่ได้ภายใต้ความเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมโลกในทุกยุคทุกสมัย ถึงแม้โลกจะเผชิญกับความแห้งแล้ง ความหนาวเย็น หรือโรคระบาด ความหลากหลายทางชีวภาพถือเป็นเครื่องการันตีความอยู่รอดของทุกชีวิต อีกทั้งยังเป็นรากฐานสำคัญของระบบนิเวศที่ให้กำเนิด “นิเวศบริการ” (Ecological Services) ซึ่งสร้างทรัพยากรและคุณประโยชน์มากมายต่อทุกชีวิต

แต่ในปัจจุบันนี้ ทุกๆ ปี มีสิ่งมีชีวิตสูญพันธุ์ราว 10,000 ชนิดทั่วโลก ซึ่งถือเป็นอัตราที่รวดเร็วเกิดกว่าการสูญพันธุ์ในยุคก่อนที่มนุษย์ถือกำเนิดขึ้นหลายร้อยเท่า แม้ว่าการสูญพันธุ์จะเป็นหนึ่งในกฎเกณฑ์ของธรรมชาติ แต่การอัตราการสูญเสียที่เกิดขึ้น ณ ขณะนี้ ถือเป็นปรากฏการณ์ที่ไม่สามารถปฏิเสธได้เลยว่ามนุษย์ไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของปัจจัยดังกล่าว ไม่ว่าจะเป็นการเติบโตของประชากรและการพัฒนาของสังคมเมืองที่นำไปสู่การทำลายถิ่นฐานที่อยู่อาศัยตามธรรมชาติของสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ การรุกรานเพื่อแสวงหาประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ รวมไปถึงปลดปล่อยของเสียและมลพิษ ซึ่งนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมโลกครั้งยิ่งใหญ่

นอกเหนือจากการสูญพันธุ์ไปของสิ่งมีชีวิตบางชนิด การเสื่อมโทรมลงของระบบนิเวศเป็นผลกระทบที่ไม่อาจลีกเลี่ยงเช่นเดียวกัน ซึ่งหากสถานการณ์ในปัจจุบันยังคงดำเนินต่อไปโดยปราศจากการเปลี่ยนแปลงใด ๆ สิ่งมีชีวิตกว่าร้อยละ 20 ชนิดทั่วโลกอาจจะสูญเสียพันธุ์ไปอย่างถาวรภายในอีก 30 ปีข้างหน้า โดยเฉพาะพื้นที่ซึ่งมีความสำคัญทางด้านความหลากหลายทางชีวภาพ (Biodiversity Hotspot) ที่มีชนิดพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตซึ่งเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ (Endangered Species) และมี “สิ่งมีชีวิตเฉพาะถิ่น” (Endemic Species) อาศัยอยู่อย่างหนาแน่น

ถึงแม้พื้นที่ซึ่งมีความสำคัญทางด้านความหลากหลายทางชีวภาพเหล่านี้ จะคิดเป็นเพียงร้อยละ 2.3 ของพื้นผิวโลกทั้งหมด แต่กว่าร้อยละ 44 ของพืชพรรณในโลกล้วนดำรงอยู่ในพื้นที่เฉพาะเหล่านี้ ซึ่งในอีกความหมายหนึ่ง คือพืชเหล่านี้เป็นชนิดพันธุ์ที่ไม่สามารถพบเห็นได้ในพื้นที่อื่นๆ ของโลก เช่น สิ่งมีชีวิตบนเกาะนิวซีแลนด์ ซึ่งเป็นพื้นที่ซึ่งมีความสำคัญทางด้านความหลากหลายทางชีวภาพของโลก โดยกว่าร้อยละ 90 ของชนิดพันธุ์แมลงและกว่าร้อยละ 80 ของชนิดพันธุ์พืชที่มีท่อลำเลียง (Vascular Plants) ล้วนเป็นสิ่งมีชีวิตเฉพาะถิ่นที่ไม่ปรากฏบนส่วนไหนของโลกใบนี้อีกแล้ว และการสูญเสียสิ่งมีชีวิตบนเกาะแห่งนี้ หมายถึงการสูญพันธุ์จากโลกไปอย่างถาวร

สืบค้นและเรียบเรียง

คัดคณัฐ ชื่นวงศ์อรุณ และณภัทรดนัย

ข้อมูลอ้างอิง

National Geographic Society – https://www.nationalgeographic.org/encyclopedia/biodiversity/

National Geographic – https://www.nationalgeographic.com/environment/2019/05/ipbes-un-biodiversity-report-warns-one-million-species-at-risk/

ความหลากหลายทางชีวภาพมีความสําคัญต่อระบบนิเวศอย่างไร

ความหลากหลายทางชีวภาพมีโทษอย่างไร

ความหลากหลายทางชีวภาพมีความสำคัญต่อการรักษาสมดุลของระบบนิเวศหรือไม่อย่างไร