เอกสารประกอบการเรียน วชิ า อาหารไทย ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปท ่ี 6 สาขาการโรงแรม เรื่องการเลือกซอ้ื อาหาร นางสาวปณชดา ไชยมงคล โรงเรยี นราชประชานเุ คราะห 31 อําเภอแมแจม จังหวดั เชยี งใหม สํานักบรหิ รงานการศึกษาพเิ ศษ สารบัญ หนา 1 เร่อื ง 2 คําชีแ้ จงสําหรบั ผูเรยี น 3 จดุ ประสงคการเรียนรู 5 แบบทดสอบกอนเรยี น 7 หลักการเลือกซ้อื อาหาร 14 วธิ เี ลอื กซอ้ื อาหารสด 17 วิธเี ลอื กซอ้ื อาหารแหง 19 วิธเี ลอื กซอ้ื อาหารประเภทเครอ่ื งปรุงรส 20 วธิ ีเลอื กซือ้ อาหารสาํ เรจ็ รูป 21 กิจกรรมที่ 1 22 กิจกรรมท่ี 2 23 กจิ กรรมที่ 3 แบบทดสอบหลงั เรียน 28 บรรณานุกรม 29 ภาคผนวก 30 ภาคผนวก ก 32 เฉลยกิจกรรมท่ี 1 33 เฉลยกิจกรรมที่ 2 เฉลยกิจกรรมที่ 3 ภาคผนวก ข เฉลยแบบทดสอบกอนเรียน เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียน 1 คาํ ชี้แจงสําหรับผู้เรียน 1. กอนการศึกษาเอกสารประกอบการเรยี นนี้ ใหนักเรยี นอานจุดประสงคก ารเรียนรใู ห เขาใจ 2. ทาํ แบบทดสอบกอ นเรยี น เพอื่ วัดความรพู น้ื ฐานของนกั เรียน 3. บทเรียนนี้จะเสนอเน้ือหาเปนเลม ขอใหนักเรียนอานและทําความเขาใจอยางแจม แจง ในขณะทน่ี กั เรยี นศึกษาเน้อื หา ถามปี ญ หาหรอื มขี อสงสยั ใหปรึกษาครูทันที 4. เมื่อศึกษาเนื้อหาจนจบแลว ใหนักเรียนทํากิจกรรมทบทวนความรูความเขาใจทาย เลม แลว จงึ ตรวจสอบคําเฉลย 5. ทําแบบทดสอบหลงั เรยี น เพื่อวดั ความรวู านักเรียนเขา ใจหรอื ไมอ กี ครงั้ แตอยา ลืม วา นกั เรียนตอ งซอ่ื สตั ยตอ ตนเอง โดยไมเ ปดดูเฉลยกอ นตอบ 6. ถาไดคะแนนนอยกวาการทําแบบทดสอบกอนเรียน นักเรียนตองกลับไปทบทวน เนอ้ื หาใหมอีกคร้งั และถายงั ไมเ ขา ใจใหส อบถามจากผูสอน 2 จุดประสงค์ของการเรียนรู้ 1. บอกหลกั การ วธิ ีการเลือกซ้ืออาหาร และสามารถเลือกซ้ืออาหารประเภทต่าง ๆ ไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ 3 แบบทดสอบก่อนเรียน คาํ ส่งั จงทําเครือ่ งหมาย ทับขอ ทถี่ กู ทีส่ ดุ เพียงขอเดียวลงในกระดาษคําตอบ 1. ขอใดเปน สิ่งสําคญั อนั ดับแรกของการเลือกซื้ออาหาร ก. งบประมาณ ข. ประหยัดเวลา ค. คณุ คาทางอาหาร ง. เลือกซอ้ื ท่เี ปน เจาประจาํ 2. เนอ้ื ววั ท่ดี ีตอ งมลี กั ษณะอยางไร ก. สเี หลอื ง ข. สีแดงสด ค. สีเลือดหมู ง. สีชมพูออน 3. เน้อื หมทู ด่ี ตี องมีลกั ษณะอยา งไร ก. สีเหลอื ง ข. สแี ดงสด ค. สีเลอื ดหมู ง. สีชมพูออ น 4. ขอ ใดเปนอาหารแหงประเภทเครื่องเทศ ก. เมล็ดงา ข. พรกิ ไทย ค. พริกแหง ง. มะขามเปยก 5. ผกั บุงจีน ควรเลอื กซื้อลักษณะอยา งไร ก. ใบเขียว ลาํ ตน แขง็ ข. ใบสเี ขยี ว ลําตน ออ น ค. ใบสเี หลือง ลาํ ตนออน ง. ใบสเี หลือง ลําตนแข็ง 6. เงาะ ควรเลือกซ้ือลกั ษณะอยา งไร 4 ก. เปลือกหนา เน้อื บาง ติดเมด็ ข. เปลือกบาง เนื้อหนา ตดิ เมด็ ค. เปลอื กบาง เน้อื บาง ไมตดิ เม็ด ง. เปลอื กบาง เน้ือหนา ไมติดเมด็ 7. กุงแหง ควรเลือกซอื้ อยางไร ก. ยอ มสี ข. เปนผง ค. สีแดงสด ง. แหง ไมม รี า 8. กระเทยี ม ควรเลือกซอื้ อยา งไร ก. เนื้อแนน ฝอ ลบี ไมมรี า ข. เน้อื แนน ไมฝ อลีบ ไมมรี า ค. เนอื้ แนน กลีบใหญ ไมมีรา ง. เน้อื ไมแ นน กลีบเล็ก ไมม ีรา 9. กะป ควรเลือกซอื้ ลกั ษณะอยางไร ก. เนอ้ื หยาบ ไมมกี ลน่ิ ไมแ ฉะ ข. เน้อื หยาบ มกี ลนิ่ หอม ไมแ ฉะ ค. เนอื้ ละเอยี ด มีกล่ินหอม ไมแ ฉะ ง. เนือ้ ละเอียด ไมม กี ลนิ่ หอม ไมแฉะ 10. อาหารกระปอ ง มวี ิธีการเลือกซื้ออยางไร ก. เลอื กกระปอ งทม่ี รี อยโปง ข. เลือกกระปองเรียบไมบ บุ ค. เลือกที่เปนของเกาจะไดร าคาถูก ง. เลอื กกระปอ งทีไ่ มม ีเครอ่ื งหมายมาตรฐานผลติ ภัณฑก ไ็ ด 5 หลกั การเลือกซื้ออาหาร การเลือกซื้ออาหารข้ึนอยูกับเศรษฐกิจของครอบครัว การจายเงินคาอาหารไดมาก นอยเพียงใดน้ัน ตองคํานึงถึงรายไดของครอบครัว การเลือกซ้ือวัตถุดิบที่สดสะอาดเพ่ือ การนาํ มาประกอบอาหารสาํ หรับสมาชิกในครอบครวั เปนส่ิงจําเปน เพราะสงผลตอ สขุ ภาพ ของทุกคนในครอบครัว และสงผลถึงคาใชจาย วัตถุดิบแตละชนิดที่ใชในการประกอบ อาหารตางกันท้ังคุณคาทางโภชนาการและราคาวัตถุดิบบางชนิดมีคุณคาทางโภชนาการสูง แตราคาถูก บางชนิดจะตองรูจักเลือก รูจักสังเกต จึงจะไดที่มีคุณภาพทั้งสดใหมและสม ราคา ดังนัน้ เพ่ือใหไดของท่ีมคี ุณภาพ มคี ุณคาทางโภชนาการ ควรยึดหลักในการเลอื ก ซื้อดงั น้ี 1. งบประมาณ ใหเลอื กซอ้ื อาหารตามงบประมาณท่ีมอี ยู ของบางอยาง ราคาถูกแตใหคุณคาทางโภชนาการสูงหรือใชของทดแทนกันได เชน การใชถ่ัวเหลืองหรือ ผลติ ภัณฑจากถั่วเหลืองแทนเน้อื สัตว หรอื เปนสวนผสมในเน้ือสตั วดว ย 2. เลือกซอ้ื อาหารให ถกู ตองตามฤดกู าล จะไดผักผลไมถ กู กวาซอ้ื ตา ง ฤดูกาล ผัก ผลไมยอมมีรสอรอย สด มีคุณคาทางอาหารสูง มีปริมาณใหเลือกมาก ราคาจะถูกกวาซ้ือนอกฤดูกาลหรือซื้อผักพ้ืนบานท่ีมีทุกฤดูกาล เชน ผักบุง ยอดตําลึง ถั่วฝกยาว เปน ตน 3. เลือกซอ้ื ของ จาํ นวนมาก เชน ซื้อเปนกโิ ลกรัมยอมถกู กวาซอื้ ปลกี เชน หัวหอม กระเทียม กะป นํ้าตาล หมู เนื้อ ควรซ้ือเปนกิโลกรัม หรือซื้อขาวสาร เปนถงั ราคาจะถกู กวา ซ้อื ทลี ะกิโลกรมั 4. คุณคาทางอาหาร ควรเลอื กซ้อื อาหารหลาย ๆ ประเภทใหค รบตาม หลักอาหาร 5 หมู เพราะรางกายของมนุษยตองการอาหารครบ 5 หมู ในตอละม้ือ สมาชิกในครอบครัวจะไดรับประทานอาหารท่ีหลากหลายและไดคุณคาทางโภชนาการ ครบถวน หลีกเล่ยี งอาหารที่มสี ารพิษสะสม 5. ประหยัดเวลา กําหนดเวลาการจายตลาด ยกตัวอยางสปั ดาหละ1 คร้งั หรืออยางมาก 2 ครง้ั จะชว ยลดความเหนื่อยของแมบ านไดมาก 6 6. ซื้ออาหารทส่ี ามารถ หาไดในทอ งถ่นิ หรือตลาดใกลบานของทา น เชน ผักท่ีชาวบานปลูกเอง และนํามาขายในตลาดตอนเชาราคาจะถูก เพราะไมตองเสีย คาขนสง 7. วัยของบุคคล ยอ มมีสวนสําคัญที่จะรบั การพจิ ารณาดวยในการเลือก ซ้ืออาหาร เชน วัยเด็กควรรับประทานอาหารที่ใหพลังงานแกรางกายมาก ๆ เชน พวก เนื้อสัตวต าง ๆ ไมช อบรบั ประทานจําพวกผัก สว นบางคนอายมุ ากขึ้นเร่ิมชอบรับประทาน ผัก รับประทานผักท่มี ีรสขม ๆ ได 8. เลือกซ้ือเจาประจํา โดยเฉพาะ ผลไมและเนือ้ หมู ไก มีโอกาสที่จะได ของดีและตรงตามตาช่ังกวาการซ้ือจร และสภาพแวดลอมยอมทําใหของราคาตางกัน เชน ตลาดยานชมุ ชนยอ มแพงกวา ของในตลาดแถวชานเมือง 9. มีความรู ความเขาใจ เร่อื งลักษณะความแตกตา งของดแี ละของไมด ี ตลอดจน คุณคาของอาหารที่ใหตอรางกาย และจะชวยใหแมบานฉลาดรอบรู ใน การเลือกอาหารแตล ะอยางดวยวธิ ีฉลาด 10.ไมควรซอ้ื อาหารท่ขี ายเปน กอง ๆ ในราคาถกู ควรจะเลือกดูและ พิจารณาดูวาผัก ผลไม หรือปลาที่แมคานํามากองขายคุณภาพดีหรือไมเพราะแมคามัก กองของเนา ไวด วย ทําใหอ าหารเสื่อมคณุ ภาพ ซ้ือผลไมก้ บั เจา้ ประจาํ จะไดข้ องดี ราคาถูก 7 วธิ ีการเลือกซื้ออาหารสด อาหารสด ไดแก อาหารประเภท เนื้อสัตว ผัก และผลไม อาหารประเภทนี้ ถาซื้อมาเก็บไวนาน ๆ จะทําใหเสียคุณคาทางอาหารไป ดังน้ันจึงควรซื้อมารับประทาน ใหเพียงพอในแตล ะวัน แตถามีความจําเปนท่ีจะตอ งซ้ือมาเก็บไวก็ควรจะเลือกซอื้ อาหารท่ี สด ใหม และมีวธิ กี ารเก็บรกั ษาทถ่ี ูกวิธี 1. การเลือกซื้ออาหารประเภทเนื้อสัตว์ เน้ือสตั ว เปน อาหารทใี่ หโ ปรตีนแกรางกายมากทสี่ ุด ชว ยใหร างกายเจริญเติบโต ในการเลือกซ้ือเราควรคํานึงถึง ความปลอดภัย ควรเลือกที่สะอาด มีความสด ไมม กี ล่ินเหม็น ไมเ ขยี วคลํ้า โดยพจิ ารณา ดังนี้ 1.1 เนื้อหมู เลอื กซ้อื ที่มีสีชมพูออ น นุมเปน มัน เน้ือละเอยี ดแนน ไมมเี ม็ดแขง็ คลายเมด็ สาคู ซ่ึงเปน ตวั ออ นของพยาธิตัวตดื ฝงอยู 1.2 เนอ้ื วัว เลือกซือ้ ที่มสี แี ดงสด มันสีเหลือง ไมดาํ คล้ํา ไมม ีกลิ่นเหม็นเปรี้ยว ไมเ หม็นเนา ไมมีนํา้ เหลอื งไหลซึม หมเู นื้อแดงควรเลือกสีชมพอู อ น เนอ้ื ววั ควรเลือกสแี ดงไมด าํ คลา้ํ 8 1.3 เน้ือไก เลอื กซอื้ ถา เปนไกอ อ นตนี จะนมุ หงอนเตีย้ เดอื ยจะส้ัน ปากไมแ ขง็ ขางอ พับงาย ตาใสไมโ บ ไมมีรอยเขียวคลาํ้ ตามตัว ทอ งและคอ และไมม ีเมือกวุน ตาม เน้ือใตขา ใตปก และทอ่ี น่ื ๆ เน้อื ไกค วรเลือกทสี่ ดไมม ีรอยเขียวคล้าํ ปลาควรเลือกตัวเปน มนั สดใส ตาใส 1.4 ปลา ปลาน้ําจดื ตวั เปนมันสดใส ตาใส เหงือกสีแดง เน้อื ไมเหลวเละ ตัวอว นกดลงไมมรี อยบมุ ปลาทะเลจะมีเหงอื กสีแดง เนือ้ แข็ง พน้ื ทอ งไมผ ุ ตาใส ไมล กึ โบ ไมมีเมอื กมาก ไมม กี ลิน่ เหม็นเนา 1.5 กุง กงุ สดเน้ือจะแนน ลาํ ตัวเปนสนี ้ําเงินเปนประกาย ตาใสหวั ตดิ แนน กบั ลาํ ตัว เปลือกสดใส ตัวไมแดง ไมม ีกล่นิ เหม็น 1.6 หอย เลอื กซ้อื ทฝี่ าหรอื เปลอื กปด สนทิ แตเ มอ่ื วางทิง้ ไวปากจะอาออก หากเอามอื ไปสมั ผัสจะหุบลง ไมมกี ลิน่ เหมน็ กอนปรงุ เปน อาหารควรนํามาแชน ํ้า ใหห อยคายสิ่งสกปรกออกจากตวั ใหห มดกอ น กงุ้ ควรเลือกหวั ติดแน่นกบั ลาํ ตวั หอยควรเลือกที่ฝาปิ ดสนิท เปลือกสดใส วางทิง้ ไวป้ ากจะอา้ 9 1.7 ปู ปูสดจะมีน้าํ หนัก เนอื้ แนน ถากดดทู ี่สวนอกไมม รี อยบมุ ปูตัวผูจะมีเนอื้ มากกวาปูตวั เมีย สวนปไู ขใหใชมอื ดีดหนาทองดถู า เปนปไู ขจ ะมเี สยี งแนน ทบึ 1.8 ปลาหมึก ท่ีนิยมรับประทานมีอยู 2 ชนิด คือปลาหมึกกลวย และ ปลาหมึกกระดอง ในการประกอบอาหารควรเลือกปลาหมึกขนาดกลางไมม ีกล่ินเหม็นหรือมี เมอื กลนื่ ปูสดจะมีนาํ้ หนัก ปลาหมึกเลือกไมมีกล่ินเหม็น กดดทู ีส่ วนอกไมมรี อยบุม หรอื มีเมอื กลื่น 1.9 ไขไ ก ควรเลอื กทเ่ี ปลือกไขม สี ีนวล ไมเ ปนมนั และ ไมมสี ง่ิ สกปรกตดิ อยู กบั ผวิ มีนํา้ หนัก ไขไ กควรเลือกท่ีเปลือกมสี ีนวล 10 2. การเลือกซื้ออาหารประเภทผกั ผัก ใหคุณคาทางอาหารตอรางกาย ใหวิตามิน เกลือแร และกากซ่ึงชวยให การขับถายเปนปกติ ผักท่ีรับประทาน มีท้ังประเภทที่รับประทานใบ ประเภทที่ รับประทานหัวและประเภทท่ีรับประทานท้ังใบและลําตนในการเลือกซื้อผักควรคํานึงถึง คุณภาพ ความสดใหม ไมแตกช้าํ สีไมผ ดิ ธรรมชาติ และไมมเี ชื้อรา ซ่ึงมีใหเราไดเ ลอื กซื้อ กันเปน จํานวนมาก โดยพจิ ารณาดังน้ี 2.1 ผักคะนา เลือกท่ีใบสเี ขยี วสด ถาเปนตนใหญควรเลอื กใบทไ่ี มแ กมากนกั ถาตนเล็กควรเลอื กตน ออน และรบั ประทานไดท้งั ตน และใบ 2.2 ผกั บุงจนี เลือกใบสีเขียวสดลาํ ตน ออน ๆ ใบไมเหย่ี ว ผกั คะนาควรเลอื กที่ใบสเี ขยี วสด ผักบงุ จีนเลอื กใบสีเขยี วลาํ ตน ออ น ๆ 2.3 ตน หอม เลอื กใบทมี่ สี ีเขยี วสด โคนขาวสะอาด ตนใหญดกี วาตน เล็ก 2.4 มะนาว เลอื กที่มเี ปลือกบางเรียบ ผวิ เรยี บ นิ่มและไมเห่ยี วยน 2.5 มะเขอื เทศ เลือกลูกสด ๆ สีแดงผวิ เกล้ยี งกลม ไมเ ห่ียวยน และไมเนา 11 2.6 ถ่ัวฝกยาว ควรเลือกฝกออน สีเขียวสด เน้ือแนน ถาสีออกขาว ฝกพองจะ เปนถั่วแก 2.7 แตงกวา เลือกลูกที่มีขนาดเล็กยาว สีเขียวเขม มีน้ําหนัก และมีเกสรติดอยูที่ ปลายลูก ซ่งึ แสดงวาแตงกวาสดและออน ถัว่ ผักยาวควรเลอื กฝกออนสเี ขยี วสด แตงกวาควรเลอื กลูกขนาดเล็กยาว 2.8 ฟก ทอง เลือกที่มีนาํ้ หนกั เน้ือแนน เหนียว ผิวขรขุ ระ สีเขียวเขม เมอื่ ผา ออกเน้ือ จะหนา สเี ขยี วอมเหลอื ง เมล็ดแกจดั 2.9 กะหลํา่ ปลี กะหลาํ่ ดอก เลือกท่ีหัวมนี า้ํ หนกั เนอื้ แนน ไมม หี นอนเจาะ ฟักทองควรเลือกท่ีมีน้าํ หนกั เน้ือเหนียว กะหล่าํ ปลี กะหล่าํ ดอก เลือกที่ หวั มีน้าํ หนกั เน้ือแน่น 12 3. การเลือกซื้ออาหารประเภทผลไม้ ผลไม ใหคุณคาทางอาหารตอรางกาย ใหวิตามินและเกลือแรเหมือนกับผัก และการเลือกซื้อผลไมควรเลือกท่ีมีผิวสด ไมชํ้า ขั้วและกานยังสดอยู นอกจากน้ีควรเลือกซื้อ ตามฤดกู าล เพราะจะมีราคาถูกและไดผ ลไมสด ซึง่ มหี ลักในการเลอื กซ้ือดงั ตอไปนี้ 3.1 สม เขียวหวาน เลอื กซือ้ ที่ผิวบาง ไมมีตําหนิ ตรงขัว้ ไมนนู มสี เี หลอื งอมเขียว รสหวานแหลม 3.2 ฝรงั่ เลอื กผลสีเขยี วออนและสด ฝรัง่ ท่ยี งั ไมแ กจะมีสเี ขยี วเขม รสฝาด ผวิ ละเอยี ดไมตกกระ ไมช ้ํา เนือ้ แนน กรอบ สมเขียวหวานควรเลอื กท่ผี วิ บาง ไมม ตี าํ หนิ ฝร่งั ควรเลือกสีเขยี วออนและสด 3.3 แตงโม ควรเลอื กที่ไมมจี ดุ ชาํ้ หรือเนา เมื่อดดี ผิวของแตงโมจะดังโปะ ๆ มนี ํ้าหนกั เน้อื ขางในมีสีแดง เปนทราย เปลอื กบาง แตงโมควรเลือกเน้ือขา้ งในมีสีแดง ลาํ ไยควรเลือกเน้ือหนา รสหวาน 13 3.4 ลาํ ไย ควรเลอื กที่ขั้วคอ นขา งแบน เมล็ดในเลก็ เนอื้ หนา รสหวาน เนื้อไมแ ฉะ 3.5 เงาะ ควรเลือกทมี่ ขี นและเปลอื กไมด าํ เปลือกบาง เน้ือหนาลอน ไมตดิ เมด็ เน้อื แหง ไมฉา่ํ น้ํา 3.6 สับปะรด เลือกผลทีม่ ตี าใหญ รอ งระหวา งตาบาง ใชนว้ิ ดดี ฟงเสียงดงั แปะ เปลือกสเี ขยี วปนเหลอื ง เน้ือฉาํ่ ตลอดผล เงาะควรเลอื กทมี่ ขี นและเปลือกไมด าํ สับปะรดควรเลือกท่มี ีตาใหญ 3.7 มังคดุ เลือกผลขนาดกลางผิวสมี ว ง ขั้วสเี ขียวสด กลบี เลย้ี งเผยอ จับหรอื บีบดู จะนม่ิ ไมเ ปน ไตแขง็ 3.8 กลว ยนํา้ วา ควรเลือกทีผ่ วิ ตึงแทบไมเหน็ เหลยี่ ม สเี หลืองนวลไมเ หย่ี วไมด าํ มงั คุด ควรเลือกผลขนาดกลาง กลว้ ยน้าํ วา้ ควรเลือกที่ผวิ ตึง 3.9 นผอวิ สยีหมน่วงา เลขือ้วั กสผีเขลียโตวสตดาหาง ๆ จนเกือบเปน เสนีอื้เหเดลียือวงกนันวล สีเขยี วออน หรอื สีนวล 14 3.10 มะมว ง เลอื กผลที่มหี วั สีเหลอื งนวล มขี ว้ั ติดอยูกบั ผล ผิวไมเห่ยี ว เน้อื ไมนม่ิ นอ ยหนาควรเลอื กผลโต ตาหา ง ๆ มะมวงควรเลือกผลท่ีมหี ัวสเี หลอื งนวล 4. การเลือกซื้อประเภทอาหารแห้ง อาหารแหง สวนใหญจ ะนิยมซ้ือเพ่ือเก็บไวรับประทานนาน ๆ และ นิยมซ้อื กนั ในปรมิ าณมาก ซึง่ ของแหงทใ่ี ชกนั เปนประจาํ มหี ลายประเภทดวยกัน แตละประเภท มกี ารเลือกซอื้ ตา งกนั ไป ดังนี้ 4.1 ขา วสาร ควรเลอื กท่สี ะอาด ไมม ีตวั มอด ไมม เี ศษสิ่งสกปรกเจือปน ถา เลือกซอ้ื ขาวกลอง หรอื ขาวซอมมือจะไดค ุณคา ทางอาหารมากกวา ขา วสาร 4.2 แปง ชนิดตาง ๆ เชน แปง สาลี แปง มัน เปน ตน ควรเลือกที่แหง สะอาด ไมมสี ข่งิ า้สวกสปารกคเวจรอื เปลือนกทไมี่สมะมีออาด ไม่มีตวั มอด แป้งควรเลือกที่สะอาดไม่มีส่ิงสกปรกเจือปน 15 4.3 น้าํ มนั ควรเลอื กทใี่ สสะอาดไมข นุ มีเลขทะเบยี นการคา มเี ครื่องหมาย มาตรฐานผลิตภณั ฑข องกระทรวงอุตสาหกรรม ดูวันเดือนปท ่ีผลิต ถาคา งไวนาน ไมค วรซื้อ 4.4 นํ้าตาล ถาเปนนํ้าตาลทราย ตองแหง เม็ดน้ําตาลรวนไมมีเศษฝุนปนเปอน สว นนํ้าตาลมะพราว เน้ือน้ําตาลตอ งไมเปยกชื้น น้ํามันควรเลือกที่ใสสะอาดไมขุน น้ําตาลทรายควรเลือกไมมีฝุน ปนเปอ น 4.5 กระเทยี ม ควรเลือกที่เปลือกแหง สนทิ กลบี แนน ไมฝอลีบ ใหม เม่ือบบี จะไมบ ุบตามมือ ไมเ ปน รา ควรเลือกกลีบเลก็ จะมีกล่นิ หอมกวากลีบใหญ 4.6 หอมแดง ควรเลอื กทีห่ ัวไมเล็กและไมใ หญเ กนิ ไป เนือ้ แขง็ ไมฝอ ขา งใน และไมเ ปน รา 16 กระเท4ีย.ม7ควเครเรลอ่ื ืองกเททศ่ีแหง้เชสนนิทพกรลกิ ีบไทแยน่นลกู ผกั หชวั ี หออบมเชแยดงผคงวกระเลหือรก่ี เผนง้ือพแะขโลง็ ไ มฯ่ฝล่ อฯขา้ งใน ควรเลอื กท่ใี หม สะอาด มีกลน่ิ หอมของเครื่องเทศชนิดนน้ั และแหงไมเ ปน รา 4.8 พริกแหง ควรเลอื กพริกแหงเม็ดใหญ มสี ีแดงเขม สมํา่ เสมอตลอดทั้งเม็ด ถาพริกเมด็ เลก็ สแี ดงจะเผด็ มาก ไมเ ปนรา เมด็ สมบรู ณ ผิวเปนมนั แหง 4.9 มะขามเปย ก เลือกมะขามใหม สีไมคล้ํามาก สะอาด ไมม ีแมลง พรกิ แหง ควรเลือกพรกิ เมด็ ใหญมีสีแดงเขม มะขามเปย กควรเลือกสไี มค ลาํ้ ไมมแี มลง 4.10 ถั่วเมล็ดแหงตาง ๆ เชน ถ่ัวเขียว ถ่ัวเหลือง ถ่ัวดํา ถั่วแดง รวมท้ังเมล็ด บวั เมล็ดงา เมล็ดลูกเดอื ย ฯลฯ ควรเลือกเมล็ดท่ีเปน มันสมบูรณ ไมฝ อ ลบี ใหม สะอาด ไมควรมกี รวดทราย หรอื สิ่งเจอื ปนมากนกั และไมมเี ช้อื รา 4.11 เนือ้ สตั วต ากแหง เชน เนื้อเค็ม ปลาแหง ปลาเค็ม กงุ แหง กุนเชยี ง ควรเลือกทใี่ หม แหง เน้ือแนน ไมนิ่มมากเกนิ ไป ไมม ีกลิ่นเหม็นหืน กุงแหงเลือกที่ไมย อ ม สี แหง สะอาด ไมมีรา ไมเปนผง ถวั่ เขียวควรเลือกเมลด็ ที่มนั สมบูรณ์ กงุ้ แหง้ ควรเลือกที่ไม่ยอ่ มสี แหง้ สะอาด 17 5. ประเภทเคร่ืองปรุงรส แต่งสี และแต่งกลน่ิ อาหาร การเลอื กซื้อเครอ่ื งปรงุ รส แตง สี และแตงกลน่ิ อาหาร ทใี่ ชในปจจบุ ัน มีทั้ง ท่ีสกัดจากธรรมชาติ และสรางข้ึนมาจากสารเคมี มีหลายชนดิ เชน 5.1 ผงชูรส ไมค วรเลือกซือ้ ผงชรู สทต่ี ักแบง ขาย เพราะอาจมีการปลอมปนดว ย สารอ่ืนเปน อนั ตรายได ลกั ษณะของเกลด็ ผงชรู ส ถาหยบิ มาดจู ะเห็นเปน ผลึกแทงขาว คอ นขา งใส แตไ มมคี วามแวววาว ชมิ ดจู ะมีรสคลายนาํ้ ตม เนอ้ื 5.2 นาํ้ สม สายชู เปนสารปรงุ รสเปร้ียว ในทองตลาดมีขาย 3 ชนดิ คือ นํ้าสมสายชูหมัก นํ้าสมสายชูกลั่น และน้ําสมสายชูเทียม การเลือกซ้ือควรสังเกตฉลาก ตองระบุรายละเอียด สวนผสม ผูผลิต วันเดือนปท่ีผลิต และไดรับรองจากองคการ อาหารและยา ผงชรู ส ไมควรเลอื กซื้อทตี่ ักแบง ขาย นํ้าสม สายชูควรเลือกทมี่ ฉี ลากระบรุ ายละเอยี ด 5.3 สารใหก ล่นิ อาหาร เปนหนึง่ ในจํานวนสารปรุงแตง อาหารเพ่อื เพมิ่ รสชาติ อาหารใหอรอยนารับประทาน สารเติมแตงกลิ่นอาหารท่ีนิยมใชกันทั่วไป ไดแก กล่ิน ผลไม เชน กล่ินมะนาว สับปะรด ล้ินจ่ี กลวย ทะเรียน องุน เปนตน กล่ินถั่ว เชน แอลมอนด กาแฟ โกโก เปนตน นอกจากนี้ยังมีกลิ่นอื่น ๆ เชน กลิ่นตะไคร ขิง กุหลาบ มะลิ เปนตน การเลือกซื้อควรเลือกชนิดท่ีมีฉลากระบุรายละเอียด วันเดือนปท่ี ผลิต สถานท่ีผลิต พรอมท้ังระบุวาสารเติมแตงกลน่ิ อาหารชนิดนั้นสกัดจากธรรมชาตชิ นิด ใด และไดรับการรบั รองจากสํานักงานคณะกรรมการอาหารและยาอยา งชัดเจน 5.4 นาํ้ ปลา ในทองตลาดมี 2 ชนิด คอื น้ําปลาแท และนา้ํ ปลาผสม ควรเลือกซอื้ นํา้ ปลาทม่ี ีฉลากระบุแหลง ผลิต วนั เดอื นปท ่ผี ลติ อยา งชัดเจน ตองไมข นุ หรือมีตะกอน สกปรก ดมดูไมม กี ลนิ่ คาวของปลามากเกนิ ไป 18 5.5 เตา เจีย้ ว ควรเลือกทมี่ ีสีนํา้ ตาลออน ไมดําคล้ํา เม่อื ตั้งขวดทิง้ ไว เมล็ดถั่วจะ ลอยขน้ึ ดา นบนกน ขวดเปนน้ํา 5.6 กะป ควรเลือกที่เนือ้ ละเอียด มกี ลน่ิ หอม ไมแฉะหรือแหง กระดาง ไมม ี ละอองเกลอื จับอยทู ผ่ี ิวกะป นํา้ ปลาควรเลอื กที่มฉี ลากแหลงผลติ เตา เจ้ียวควรเลือกท่มี ีสนี ้าํ ตาลออ น ไมดาํ คล้ํา 5.7 สผี สมอาหาร ในอาหารสาํ เรจ็ รปู ท้ังของคาวและของหวาน มักพบวามี การใสสีผสมอาหาร เพ่ือใหเกิดความสวยงามนารับประทานซ่ึงมีทั้งสีที่ไดจากธรรมชาติ และสีท่ีไดจากการสังเคราะห สีจากธรรมชาติไดมาจากพืชและสัตว เชน สีเขียว ไดจากใบเตยหอม ใบยานาง ใบพริก สีดํา ไดจากกาบหรือกะลามะพราวเผาไฟ ถั่วดํา สแี ดง ไดจ ากกระเจ๊ียบ มะเขอื เทศ พรกิ แดง สีนา้ํ เงนิ ไดจ าก ดอกอัญชัน เปน ตน สวนสีที่ไดจากการสังเคราะห การเลือกซ้ือ โดยสังเกตจากขอความท่ีฉลาก ตองเปนภาษาไทย อานไดชัดเจน แสดงขอความวาเปนสีผสมอาหาร มีช่ือสามัญของสี ขอความของพืชหรือสัตวที่เปนตนกําเนิดของสีธรรมชาติ นํ้าหนักสุทธิ วันเดือนป ที่ ผลิต และหมดอายุ ชื่อและท่ีตัง้ ของผผู ลิต เลขทะเบียนอาหาร 19 6 การเลือกซื้ออาหารสําเร็จรูป ปจจุบันจะเห็นวาอาหารสําเร็จรูปมีความสําคัญมากพอสมควรเพราะสะดวกและ ประหยัดเวลา การเลือกซ้ืออาหารกระปองรับประทานควรจะมีหลักในการเลือกซ้ือ ดังตอไปนี้ 1. เลอื กกระปองที่ไมบบุ รั่วและเปรอะเปอน 2. เลอื กกระปองเรียบไมม รี อยโปง 3. เลอื กซือ้ กระปอ งทใี่ หมแ ละไมเปนสนมิ 4. เลือกซอ้ื ท่มี เี คร่ืองหมายมาตรฐานผลิตภัณฑ กระทรวงอุตสาหกรรมรบั รอง พรอ มท้งั บอกแหลง ผลิตนาํ้ หนัก วิธใี ช และมี เลขทะเบียนการคา รบั รองคณุ ภาพ อาหารสําเรจ็ รูปควรเลอื กกระปองท่ไี มบ บุ รั่ว และตอ งมเี คร่อื งหมายมาตรฐานผลิตภณั ฑ กจิ กรรมท่ี 1 20 คําชแี้ จง กจิ กรรมท่ี 1 บอกหลกั ความจาํ เปนในการเลือกซื้ออาหารได ใหน กั เรยี นบอกการเลือกซ้อื อาหารควรยดึ หลกั อะไรบาง การเลือกซื้ออาหาร ควรยดึ หลกั อะไรบ้าง 1. ............................................................................................ 2. ............................................................................................ 3. ............................................................................................ 4. ............................................................................................ 5. ............................................................................................ 6. ............................................................................................ 7. ............................................................................................ 8. ............................................................................................ 9. ............................................................................................ 10. ............................................................................................ 21 กจิ กรรมท่ี 2 กิจกรรมท่ี 2 บอกวธิ กี ารเลอื กซ้อื อาหารประเภทตาง ๆ ได คําชี้แจง ใหนักเรียนใสเคร่อื งหมาย ในขอทเ่ี ห็นวาถกู ตอ ง เน้ือววั ท่ีควรเลือกซ้ือตอ้ งมีลกั ษณะอยา่ งไร สีชมพู สีแดงสด กงุ้ สด ตอ้ งมีลกั ษณะอยา่ งไร หวั หลุดจากลาํ ตวั หวั ติดกบั ลาํ ตวั มงั คุด ควรเลือกซ้ือที่มีลกั ษณะสีผวิ อยา่ งไร สีแดง สีม่วง ผกั บุง้ จีน ควรเลือกซ้ือลกั ษณะอยา่ งไร ลาํ ตน้ อ่อน ลาํ ตน้ แขง็ แตงกวา ควรเลือกซ้ืออยา่ งไร ลูกมีขนาดใหญ่ยาว ลูกมีขนาดเลก็ ยาว สบั ปะรด ควรเลือกที่มีตาท่ีผลอยา่ งไร ตาใหญ่ ตาเลก็ กะปิ ควรเลือกซ้ือลกั ษณะอยา่ งไร เน้ือละเอียด มีกล่ินหอม เน้ือกระดา้ ง มีกล่ินหอม เตา้ เจ้ยี ว ควรเลือกซ้ือลกั ษณะอยา่ งไร สีน้าํ ตาลอ่อน ไม่ดาํ คล้าํ สีน้าํ ตาลเขม็ ดาํ คล้าํ กจิ กรรมที่ 3 22 กิจกรรมที่ 3 สามารถเลือกซื้ออาหารประเภทตา ง ๆ ได คําชี้แจง ใหน ักเรียนใสเ ครอื่ งหมาย หนาขอ ทเ่ี ห็นวา ถูก ใหน ักเรียนใสเคร่ืองหมาย หนา ขอ ทเ่ี หน็ วา ผดิ ............. 1. การเลือกซ้ืออาหารควรเปลี่ยนร้านไปเร่ือยๆ จะไดไ้ ม่จาํ เจ ............. 2. พริกแหง้ ควรเลือกพริกเมด็ ใหญ่มีสีแดงเขม้ ............. 3. แตงกวาควรเลือกซ้ือลูกขนาดใหญ่และมีผลส้ัน .............. 4. หอมแดง ควรเลือกที่มีเน้ือแขง็ ไม่ฝ่ อขา้ งใน .............. 5. ส้มเขียวหวานควรเลือกผลที่มีผวิ บาง ไม่มีตาํ หนิ .............. 6. น้าํ ปลาควรเลือกที่มีฉลากระบุรายละเอียดอยา่ งชดั เจน ............. 7. เตา้ เจ้ียวควรเลือกท่ีมีสีน้าํ ตาลแก่ สีดาํ คล้าํ ............. 8. สีน้าํ เงินจากธรรมชาติไดม้ าจากดอกอญั ชนั ............. 9. ขา้ วสารควรเลือกท่ีสะอาด มีตวั มอดเลก็ นอ้ ยจะไดป้ ลอดสารพษิ ............ 10. อาหารสาํ เร็จรูปควรเลือกกระป๋ องที่ไม่บุบไม่ร่ัว และตอ้ งมี เครื่องหมายมาตรฐานผลิตภณั ฑ์ แบบทดสอบหลงั เรียน 23 คาํ ส่งั จงทาํ เครอื่ งหมาย ทับขอทถี่ ูกที่สุดเพยี งขอเดียวลงในกระดาษคาํ ตอบ 1. เนอ้ื หมทู ีด่ ตี องมีลกั ษณะอยางไร ก. สีเหลือง ข. สแี ดงสด ค. สีเลอื ดหมู ง. สีชมพูออน 2. ผกั บุงจนี ควรเลือกซ้อื ลักษณะอยางไร ก. ใบเขยี ว ลําตนแข็ง ข. ใบสีเขียว ลาํ ตนออน ค. ใบสีเหลือง ลาํ ตน ออ น ง. ใบสเี หลือง ลําตนแขง็ 3. เนื้อววั ท่ดี ตี องมลี ักษณะอยา งไร ก. สเี หลือง ข. สีแดงสด ค. สเี ลือดหมู ง. สชี มพอู อน 4. อาหารกระปอง มวี ิธีการเลอื กซ้ืออยา งไร ก. เลอื กกระปอ งทม่ี ีรอยโปง ข. เลือกกระปอ งเรียบไมบ ุบ ค. เลือกทีเ่ ปน ของเกา จะไดร าคาถกู ง. เลอื กกระปองทไี่ มมเี ครอ่ื งหมายมาตรฐานผลิตภัณฑกไ็ ด 5. ขอ ใดเปนสง่ิ สาํ คญั อันดับแรกของการเลอื กซอ้ื อาหาร ก. งบประมาณ ข. ประหยดั เวลา ค. คณุ คา ทางอาหาร ง. เลือกซ้อื ทีเ่ ปนเจาประจาํ 24 6. เงาะ ควรเลือกซื้อลักษณะอยางไร ก. เปลือกหนา เน้ือบาง ติดเม็ด ข. เปลือกบาง เนือ้ หนา ตดิ เมด็ ค. เปลอื กบาง เนื้อบาง ไมติดเมด็ ง. เปลอื กบาง เนือ้ หนา ไมติดเมด็ 7. กุงแหง ควรเลือกซ้ืออยางไร ก. ยอ มสี ข. เปน ผง ค. สีแดงสด ง. แหง ไมม ีรา 8. กระเทียม ควรเลอื กซอื้ อยา งไร ก. เนอ้ื แนน ฝอลีบ ไมมีรา ข. เนอ้ื แนน ไมฝ อลีบ ไมม ีรา ค. เน้ือแนน กลบี ใหญ ไมมรี า ง. เน้ือไมแ นน กลบี เล็ก ไมม ีรา 9. กะป ควรเลอื กซื้อลักษณะอยา งไร ก. เน้ือหยาบ ไมม กี ลนิ่ ไมแฉะ ข. เน้ือหยาบ มีกล่นิ หอม ไมแ ฉะ ค. เนอื้ ละเอียด มีกลนิ่ หอม ไมแ ฉะ ง. เน้อื ละเอยี ด ไมมีกล่ินหอม ไมแ ฉะ 10. ขอใดเปน อาหารแหง ประเภทเครอ่ื งเทศ ก เมลด็ งา ข. พริกไทย ค. พรกิ แหง ง. มะขามเปยก บรรณานุกรม 25 โกวิท ประวาลพฤกษแ ละคณะ. (2546). การงานอาชีพและเทคโนโลยี ม. 2. กรงุ เทพฯ : สํานักพมิ พพัฒนาคุณภาพวชิ าการ (พว.). ประทนิ โปศริ .ิ (2544). คมู ือคหกรรม (บงั คับ). กรงุ เทพฯ : แสงจันทรก ารพิมพ. พสิ มยั ม่ิงเมือง และนภิ าพร เหลอื งสถติ ย. (2542). หมวดวิชาพ้ืนฐานอาชีพ สาขาวชิ าคหกรรม (บังคับ). กรุงเทพฯ : เจริญดีการพิมพ. ไพเราะ มีบางยางและเสาวนีย ประทปี ทอง. (2548). งานบา น ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปท่ี 2. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพคุรสุ ภาลาดพราว. วณิชา เพชรสวุ รรณ. (2539). คูม ือการเรยี นการสอน กลมุ วชิ าการงานและอาชีพ รายวชิ า ง 011 งานบา น (ฉบับปรบั ปรุง 2533). กรุงเทพฯ : สํานกั พิมพอ ักษรเจริญทศั น. วรรณี วงศพานิชย. (2547). การงานอาชพี และเทคโนโลยี งานบาน. กรงุ เทพฯ : สาํ นักพิมพอกั ษรเจรญิ ทัศน. วริ วิ รรณ สรรพอาษาและคณะ. (2548). งานบา น. กรุงเทพฯ : สาํ นกั พิมพเอมพนั ธ. วิไลวรรณ พรรณนาภพและศิรพิ ร อนันตรศิรชิ ัย. (2546). งานบาน. กรงุ เทพฯ : สาํ นักพิมพแ ม็ค. ศรีสมร คงพันธุ. (2535). กินใหสวย สขุ ภาพด.ี กรงุ เทพฯ : อกั ษรสมัย. สามัญศกึ ษา, กรม. กระทรวงศกึ ษาธกิ าร. (2536). คูมือการเรียนการสอนการงาน ง 011 งานบา น ระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน พมิ พค ร้งั ท่ี 5. กรงุ เทพฯ : คุรุสภาลาดพราว อมรรัตน เจริญชยั . (2546). งานบา น ชว งชน้ั ท่ี 3 ช้นั มธั ยมศึกษาปท่ี 1-3. กรุงเทพฯ : สํานกั พิมพว ฒั นาพานชิ . อมรรตั น เจรญิ ชยั และคณะ. (2546). กิจกรรม-โครงงาน งานบาน ชวงช้นั ท่ี 3 ช้ันมธั ยมศึกษาปท่ี 1-3. กรุงเทพฯ : สํานกั พมิ พว ัฒนาพานชิ . อรุณี ลิมศิริ. (2542). งานบานสมบูรณแบบ. กรงุ เทพฯ : สาํ นกั พมิ พว ฒั นาพานิช. 26 ภาคผนวก 27 ภาคผนวก ก - เฉลยกิจกรรมที่ 1 - เฉลยกิจกรรมท่ี 2 - เฉลยกิจกรรมท่ี 3 28 เฉลยกิจกรรมท่ี 1 บอกหลกั ความจําเปน ในการเลือกซือ้ อาหารได คาํ ช้แี จง ใหนกั เรียนบอกการเลอื กซอ้ื อาหารควรยดึ หลักอะไรบา ง การเลือกซื้ออาหาร ควรยดึ หลกั 1. งบประมาณ 2. ถูกตอ้ งตามฤดูกาล 3. จาํ นวนมาก 4. คุณค่าทางอาหาร 5. ประหยดั เวลา 6. หาไดใ้ นทอ้ งถ่ิน 7. วยั ของบุคคล 8. เลือกซ้ือเจา้ ประจาํ 9. มีความรู้ 10. ไม่ควรซ้ืออาหารที่ขายเป็นกอง ๆ 29 เฉลยกจิ กรรมที่ 2 บอกวิธกี ารเลือกซือ้ อาหารประเภทตาง ๆ ได คําชแี้ จง ใหนักเรียนใสเคร่ืองหมาย ในขอ ท่เี ห็นวา ถกู ตอง เน้ือววั ท่ีควรเลือกซ้ือตอ้ งมีลกั ษณะอยา่ งไร สีแดงสด กงุ้ สด ตอ้ งมีลกั ษณะอยา่ งไร หวั ติดกบั ลาํ ตวั มงั คุด ควรเลือกซ้ือที่มีลกั ษณะสีผวิ อยา่ งไร สีม่วง ผกั บุง้ จีน ควรเลือกซ้ือลกั ษณะอยา่ งไร ลาํ ตน้ อ่อน แตงกวา ควรเลือกซ้ืออยา่ งไร ลูกมีขนาดเลก็ ยาว สบั ปะรด ควรเลือกท่ีมีตาที่ผลอยา่ งไร ตาใหญ่ กะปิ ควรเลือกซ้ือลกั ษณะอยา่ งไร เน้ือละเอียด มีกลิ่นหอม เตา้ เจ้ยี ว ควรเลือกซ้ือลกั ษณะอยา่ งไร สีน้าํ ตาลอ่อน ไม่ดาํ คล้าํ 30 เฉลยกิจกรรมท่ี 3 สามารถเลอื กซือ้ อาหารประเภทตาง ๆ ได คาํ ชีแ้ จง ใหนกั เรยี นใสเครอื่ งหมาย หนา ขอท่เี หน็ วา ถูก ใหน ักเรียนใสเ คร่ืองหมาย หนา ขอ ทีเ่ หน็ วา ผิด ............. 1. การเลือกซ้ืออาหารควรเปลี่ยนร้านไปเร่ือยๆ จะไดไ้ ม่จาํ เจ ............. 2. พริกแหง้ ควรเลือกพริกเมด็ ใหญ่มีสีแดงเขม้ ............. 3. แตงกวาควรเลือกซ้ือลูกขนาดใหญ่และมีผลส้ัน ............. 4. หอมแดง ควรเลือกท่ีมีเน้ือแขง็ ไม่ฝ่ อขา้ งใน ............. 5. ส้มเขียวหวานควรเลือกผลที่มีผวิ บาง ไม่มีตาํ หนิ ............. 6. น้าํ ปลาควรเลือกที่มีฉลากระบุรายละเอียดอยา่ งชดั เจน ............. 7. เตา้ เจ้ียวควรเลือกท่ีมีสีน้าํ ตาลแก่ สีดาํ คล้าํ ............. 8. สีน้าํ เงินจากธรรมชาติไดม้ าจากดอกอญั ชนั ............. 9. ขา้ วสารควรเลือกที่สะอาด มีตวั มอดเลก็ นอ้ ยจะไดป้ ลอดสารพษิ ............ 10. อาหารสาํ เร็จรูปควรเลือกกระป๋ องท่ีไม่บุบไม่ร่ัว และตอ้ งมี เครื่องหมายมาตรฐานผลิตภณั ฑ์ |