ความต่างศักย์ไฟฟ้ากับกระแสไฟฟ้า

ความต่างศักย์ไฟฟ้ากับกระแสไฟฟ้า

����ͧ�ͧ��ѧ�ҹ

ความต่างศักย์ไฟฟ้ากับกระแสไฟฟ้า

ความต่างศักย์ไฟฟ้ากับกระแสไฟฟ้า

�����俿��, �ç�ѹ俿�� ��Ф�����ҹ�ҹ

�����俿�Ҥ������
��������Һ�������� 俿���Դ��������ҧ�� ����ҾԨ�óҡѹ������� "�����俿�Ҥ������"


�ҡ��ҡ���ó�ҧ俿�ҵ�ҧ� ����Դ��� �о���������˵��Ҩҡ�����Ţͧ俿�� 俿�ҷ������͹�������դس���ѵԵç�����Ѻ俿��ʶԵ�� ���¡��� 俿������͹���
���俷���价Ӵ����Ǵ��ǹ� ��� ���зͧᴧ������������� �е���ͧ����������硵�͹����� ����ִ�蹡Ѻ�е�� �֧����͹��������ҧ����� ����ջ�Ш�ź������������ ����硵�͹����� 1 ��Ǩж١�֧����һ�Ш�俿�Һǡ ���������ǡѺ��Ш�俿�Һǡ�����繡�ҧ �ѧ��� ����硵�͹������͹��� ������Դ��Ҿ�Ҵ����硵�͹�֧���»�Ш�俿��ź�͡�᷹��� ������Դ�����Ţͧ����硵�͹����俨����һ�Ш�俿�Һǡ�ж١������繡�ҧ��� �������͹���ͧ����硵�͹���͡����Ţͧ����硵�͹����俹�����¡��� �����俿�� (Electric Current)
ความต่างศักย์ไฟฟ้ากับกระแสไฟฟ้า

����Ѻ㹵�ǹӷ���繢ͧ�� �����俿���Դ�ҡ�����Ţͧ����硵�͹ ������硵�͹����Ũҡ����ź��Ң��Ǻǡ���� 㹵�ǹӷ���繢ͧ������С�ҫ �����俿���Դ�ҡ�������͹���ͧ����硵�͹�Ѻ�õ͹ �¨�����͹�������Ң���俿�ҷ���ջ�Шصç����
��Ҩ����¡��� �����俿�Ҥ�͡����Ţͧ����硵�͹���� ���ȷҧ�ͧ�����俿�Ҩеç�����Ѻ�����Ţͧ����硵�͹


��Ҵ�ͧ�����俿�ҷ���������俿�ҹ�� ��˹���ҡ����ҳ�ͧ��Ш�俿�ҷ����ż�ҹ�ش�� �����Ǵ� 1 �Թҷ� ��˹����� ������ (Ampere ���᷹���� A)
�����俿�� 1 ������ ��� �����俿�ҷ����ż�ҹ��ǹ�俿�� 2 ��Ƿ���ҧ��ҹ�ѹ����������ҧ 1 ���� ���Ƿ�����Դ�ç����е�ǹ���ҡѺ 2 x 10-7 ��ǵѹ������� ������ҡѺ��Ш�俿�� 1 ������� �����º��Ѻ����硵�͹ 6.24 x 1018 �����觼�ҹ� 1 �Թҷ�


�ç�ѹ俿�Ҥ������

�����俿���Դ�ҡ��÷��������硵�͹�������� ��觡�÷������硵�͹�����������͹������鹨е�ͧ���ç�ҡ�зӵ������硵�͹������Դ�������� �ç�ѧ����ǹ�����¡��� �ç�ѹ俿�� (Voltage)
�ѡ��俿�� ���ա��˹�觷�����¡Ѻ�ç�ѹ俿�� �����¶֧ �дѺ俿�� �� �١������ 1 �ջ�Ш�俿�Һǡ�����ѡ��俿���٧ ��ǹ�١������ 2 �ջ�Ш�俿��ź�����ѡ��俿�ҵ�� �ѧ��� �١������ 1 ��� 2 �֧�դ���ᵡ��ҧ�ͧ�ѡ��俿�� ���¡��� ������ҧ�ѡ��俿��
�ç�Ѻ����͹�ҧ俿�� ���¶֧ �ç������ҧ����Դ�ç�ѹ俿�ҫ�觷�����Դ�������͹���ͧ����硵�͹����е�ʹ���� �����俿�Ҩ֧��ŵ�ʹ���� �ç����͹俿�ҹ���Ҩ�Դ�ҡ����ͧ���Դ俿��, ẵ�����, ��ҹ俩�� �������������ԧ ���
˹��¢ͧ�ç�ѹ俿��, ������ҧ�ѡ��俿�� �����ç�Ѻ����͹�ҧ俿�� ��˹������ǡѹ ��� ��ŵ� (Voltage ���᷹���� V)
�ç�ѹ俿�� 1 ��ŵ� ��� �ç�ѹ�����������俿�� 1 ��������ż�ҹ����㹤�����ҹ�ҹ 1 �����

ความต่างศักย์ไฟฟ้ากับกระแสไฟฟ้า

������ҹ�ҹ俿�Ҥ������
������ա����俿������������¶֧�ա������͹��Ǣͧ����硵�͹����� �������硵�͹����觪��Ѻ�е���ͧ����Ǵ �Դ��õ�ҹ�ҹ�����Ţͧ����硵�͹��� �����俿�ҷ�����������դس���ѵԡ����ŵ�ҧ�ѹ������ ������ҹ�ҹ俿�� (Resistance) ������ҹ�ҹ俿�������ѵ�੾�Тͧ�ѵ��㹡�÷��Т�ҧ���͵�ҹ�ҹ�����Ţͧ�����俿�ҷ�����ż�ҹ�ѵ�ع��� �
˹��¢ͧ������ҹ�ҹ俿���� ����� (Ohm ᷹�����ѭ�ѡɳ� Ω)
������ҹ�ҹ 1 ����� ��� ������ҹ�ҹ�ͧ����Ǵ�������������俿����ż�ҹ�� 1 ������ ��������ç�ѹ俿�� 1 ��ŵ�
�ѵ�����Ъ�Դ����������俿����ż�ҹ��ᵡ��ҧ�ѹ �ѵ�ط������������俿����ż�ҹ����� ���¡��� ��ǹ�俿�� (Conductor) �� �ͧᴧ, �Թ, ����������, �������¢ͧ�ô����, �ô���жѹ ��й������ ��� ����Ѻ�ѵ�ط�����������������ż�ҹ��������ż�ҹ���ҡ ���¡��� ��ǹ俿�� (Insulator) �� ���ʵԡ, �ҧ, ��� ��С�д����� ��� �͡�ҡ����ѧ���ѵ���ա��Դ˹�觷���դس���ѵ������ҧ��ǹ�俿����Щ�ǹ俿�� ���¡��� ��á�觵�ǹ� (Semiconductor) ���ѵ�ط������������俿����ż�ҹ���������ö�Ǻ��������ż�ҹ�� �� ����͹, ���Ԥ͹ ����������� ���

������ҹ�ҹ�ͧ��ǹ�俿�Ң������Ѻ�Ѩ��·���Ӥѭ ���

  1. ��Դ�ͧ�ѵ�� �ѵ�ط���ҧ��Դ�ѹ���դ�����ҹ�ҹ��ҧ�ѹ
  2. �س����Ԣͧ�ѵ�� ������س����Ԣͧ��ǹ�俿��˹��� ����¹� ���ռ���������ҹ�ҹ�ͧ��ǹӹ������¹���仴���

ไฟฟ้ากระแส

พลังงานไฟฟ้าและกำลังไฟฟ้า

         เราทราบมาแล้วว่า กระแสไฟฟ้าเกิดเพราะอิเล็กตรอนเป็นตัวพาประจุเคลื่อนที่ไป ซึ่งในการเคลื่อนที่นี้ต้องมีการเสียพลังงานไป พลังงานที่เสียไปนั้นอาจจะเสียไปในรูปของพลังงานความร้อนพลังงานแสงหรือพลังงานกล และจากความรู้เรื่อง ความต่างศักย์ไฟฟ้าระหว่างจุด 2 จุด มาแล้วจะมีกระแสไหลผ่านได้จด 2 จุด ต้องมีความต่างศักย์ ถ้าประจุ 1 คูลอมบ์ เคลื่อนที่ระหว่าง 2 จุด เสียพลังงานเป็นจูลไปเท่าใด คือค่าความต่างศักย์ระหว่าง 2 จุดนั้น มีหน่วยเป็นจูลต่อคูลอมบ์ หรือโวลต์

         ถ้าเราให้ความต่างศักย์ไฟฟ้าระหว่างจุด x  และ y = V  โวลต์

และถ้าจุด x มีศักย์ไฟฟ้าสูงกว่า y

         ถ้าประจ 1 คูลอมบ์ จาก x ไป y เกิดพลังงานไฟฟ้า V  จูล

ประจุ Q คูลอมบ์ จาก x ไป y เกิดพลังงานไฟฟ้า QV  จูล

         ถ้าให้ W = พลังงานไฟฟ้าทั้งหมด

ดังนั้น  W =QV

         W  เท่ากับ พลังงานไฟฟ้าทั้งหมดที่เสียไปในการเคลื่อนที่ หรือพลังงานไฟฟ้าทั้งหมดที่เกิดขึ้นจากการเคลื่อนที่ของประจุไฟฟ้า มีหน่วยเป็น จูล

         Q เท่ากับ  ประจุไฟฟ้าที่เคลื่อนที่ มีหน่วยเป็น คูลอมบ์

         V เท่ากับ ความต่างศักย์ระหว่าง2 จุด ที่ประจุเคลื่อนที่ มีหน่วยเป็น โวลต์

ความต่างศักย์ไฟฟ้ากับกระแสไฟฟ้า

ภาพการใช้พลังงานไฟฟ้า
ที่มา: http://storybyth.blogspot.com/

สิ่งที่ควรทราบ

  1. ถ้าประจุบวก เคลื่อนที่จากศักย์ไฟฟ้าสูงไปยังศักย์ไฟฟ้าต่ำ จะเกิดพลังงานออกมา

  2. ถ้าประจุลบ เคลื่อนที่จากศักย์ไฟฟ้าต่ำไปศักย์ไฟฟ้าสูง จะเกิดพลังงานออกมา

  3. ถ้าประจุบวก เคลื่อนที่จากศักย์ไฟฟ้าต่ำไปศักย์ไฟฟ้าสูงจะเสียงาน (งานที่เสียไปสะสมในรูปพลังงานศักย์ ซึ่งจะปล่อยออกมาเป็นพลังงานภายหลัง)

  4. ถ้าประจุลบ เคลื่อนที่จากศักย์ไฟฟ้าสูงไปศักย์ไฟฟ้าต่ำ จะเสียงาน

กำลังไฟฟ้า

         กำลังไฟฟ้า หมายถึง พลังงานไฟฟ้าที่ใช้ไปใน 1 หน่วยเวลา

                   กำลัง = งาน/เวลา

                       P = W/t   หน่วยของกำลัง = จูล/วินาที หรือวัตต์

                   กำลังไฟฟ้า = พลังงานไฟฟ้า/เวลา

เครื่องหมายบนเครื่องใช้ไฟฟ้า

         เครื่องหมายบนเครื่องใช้ไฟฟ้ามักจะบอกค่าความต่างศักย์ที่ใช้(V)  และกำลังที่เกิดขึ้นเป็นวัตต์ (W) แต่บางชนิดก็กำหนดค่าความต่างศักย์ (V) กับกระแสที่ผ่านเครื่องใช้ไฟฟ้านั้นเป็นแอมแปร์ (A) เช่น

         เตารีด 110 V  750 W หมายความว่าเตารีดจะเกิดกำลังไฟฟ้า 750  วัตต์ เมื่อใช้กับไฟฟ้าความต่างศักย์ 110 โวลต์ และควรใช้กับไฟความต่างศักย์ 110 โวลต์เท่านั้น ถ้าใช้กับความต่างศักย์ 220 V เตารีดจะไหม้และเกิดอันตราย แต่ถ้าใช้กับความต่างศักย์ต่ำกว่า 110 V  จะเกิดกำลังน้อยกว่า 750 W ทำให้เกิดความร้อนน้อยลง

         เตารีดไฟฟ้า 220 V 3 A  หมายความว่า เมื่อใช้เตารีดไฟฟ้ากับความต่างศักย์ไฟฟ้า 220 โวลต์ จะมีกระแสไฟฟ้าผ่าน 3 แอมแปร์ หรือเกิดกำลังไฟฟ้า เท่ากับ 220 x3 = 660  วัตต์

         การต่อวงจรไฟฟ้าในบ้าน เครื่องใช้ไฟฟ้าต่าง ๆ เช่น หลอดไฟฟ้า เตารีด พัดลม จะต่อวงจรกันแบบขนานทั้งสิ้น ทั้งนี้เนื่องจากต้องการให้เครื่องมือเหล่านั้นรับความต่างศักย์เท่ากัน และเท่ากับที่กำหนดไว้บนเครื่องหมายจึงจะเกิดกำลังตามที่กำหนด และถ้าเครื่องมือใดชำรุดเสียหาย เช่น หลอดไฟฟ้าขาดก็จะดับเฉพาะดวงนั้นไม่เกี่ยวข้องกับดวงอื่น

การคำนวณหากระแสและความต้านทานของเครื่องใช้ไฟฟ้า

         จากจำนวนวัตต์ (W)  หรือ กำลังไฟฟ้า ความต่างศักย์ไฟฟ้า (V) ที่กำหนดไว้บนเครื่องใช้ไฟฟ้าเราอาจคำนวณหา I  ที่ไหลผ่าน และ R  ของเครื่องใช้ไฟฟ้านั้นได้ดังนี้

         จาก P = IV

          ดังนั้น I = P/V

         แต่ต้องไม่ลืมว่าค่า กระแสไฟฟ้าที่คำนวณได้นี้จะเป็นค่ากระแสไฟฟ้าเมื่อใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าตามความต่างศักย์ที่กำหนดไว้เท่านั้น เช่น หลอดไฟฟ้า 220 V 100 W มีกระแสไหลผ่านหลอด เท่ากับ 100/220 = 0.45  แอมแปร์ เมื่อใช้กับความต่างศักย์ไฟฟ้า 220 V  ถ้าเปลี่ยนความต่างศักย์เป็น 110 V  กระแสไฟฟ้าที่ไหลจะลดน้อยลงซึ่งอาจคำนวณได้โดยใช้กฎของโอห์ม แต่ต้องคำนวณหา R ของเครื่องใช้ไฟฟ้าเสียก่อน เพราะ R ของเครื่องใช้ไฟฟ้าเป็นค่าคงที่ ไม่เปลี่ยนแปลง คำนวณได้จากสมการ

                         R = V2 /P

         เช่น เตาไฟฟ้า 100 V 1000 W  จะมีความต้านทาน R = V2 /P = (110)2/1000 = 12.1 1 โอห์ม ความต้านทานอันนี้ ถือว่าเป็นความต้านทานประจำตัวของเตาไฟฟ้า ซึ่งเกิดจากความร้อนในขดลวด ในการคำนวณเราถือว่า R เป็นค่าคงที่ตลอดเวลา

สรุปหลักการคิดกำลังไฟฟ้า

  1. ถ้าเดิมหลอดไฟทุกหลอดมีความต่างศักย์ไฟฟ้าเท่ากัน เมื่อต่อกันแบบขนาน และต่อกับความต่างศักย์ไฟฟ้าเดิม

                   Iรวม = I1 + I2 + I3+…

                   Pรวม/V = P1/V + P2/V+ P3/V+…

            ดังนั้น Pรวม = P1 + P2 + P3 +…  ถ้า V  เท่ากัน

  1. ถ้าเดิมทุกหลอดมีความต่างศักย์ไฟฟ้าเท่ากัน เมื่อต่ออนุกรมกันแล้ว ต่อความต่างศักย์ไฟฟ้าเท่าเดิม

หา R  แต่ละหลอดก่อน เพราะ R คงที่เสมอ

            R1 =V2/P1

             R2 =V2/P2

             R3 =V2/P3

     ดังนั้น Rรวม = R1 + R2 + R3+…

             V2/Pรวม = V2/P1 + V2/P2 + V2/P3 +…

     ดังนั้น  1/Pรวม = 1/P1+1/P2+1/P3+…  เมื่อ V  เท่ากัน

         แต่ถ้าหลอดไฟแต่ละหลอดใช้ความต่างศักย์ไฟฟ้าไม่เท่ากัน หรือพ่วงแล้วไม่ต่อกับความต่างศักย์ไฟฟ้าเดิมจะต้องหา R ก่อน

                       R = V2/P (แต่ละตัว)

         แล้วหา I จาก V = IRรวม

         เมื่อทราบ I  แล้ว นำมาหา P ใหม่ได้จากสมการ

                       P = I2R (แต่ละตัว)

ตัวอย่างที่ 1 หลอดไฟฟ้าขนาด 10 วัตต์ 20 โวลต์ ข้อใดกล่าวถูกต้อง

  1. เมื่อต่อหลอดไฟกับความต่างศักย์ 20 โวลต์ จะได้กำลังสูงสุด 10 วัตต์

  2. เมื่อต่อหลอดไฟกับความต่างศักย์น้อยกว่า 20 โวลต์ กำลังสูงสุดที่ได้จะน้อยกว่า 10 วัตต์

  3. เมื่อต่อกับหลอดไฟกับความต่างศักย์มากกว่า 20 โวลต์ ไส้หลอดไฟจะขาด

  4. ถูกทุกข้อ

เฉลย คำตอบที่ถูกต้องคือ ข้อ 4 คือ ถูกทุกข้อที่กล่าวมา

แหล่งที่มา

ช่วง  ทมทิตชงค์ และคณะ. (2537). ฟิสิกส์ 5  ม.6. กรุงเทพฯ:ไฮเอ็ดพับลิชชิ่ง.

พงษ์ศักดิ์  ชินนาบุญ. (2556). ฟิสิกส์ เล่ม 4 ม. 4-6. กรุงเทพฯ: วิทยพัฒน์.

icethanarat. (2559). พลังงานไฟฟ้า. สืบค้นเมื่อ 9 ธันวาคม  2562, จาก http://storybyth.blogspot.com/

หัวเรื่อง และคำสำคัญ

พลังงานไฟฟ้า, กำลังไฟฟ้า

รูปแบบการนำเสนอ แบ่งตามผลผลิต สสวท.

สื่อสิ่งพิมพ์ในรูปแบบดิจิทัล

ลิขสิทธิ์

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.)

วันที่เสร็จ

วันจันทร์, 09 ธันวาคม 2562

สาขาวิชา/กลุ่มสาระวิชา

ฟิสิกส์

ช่วงชั้น

มัธยมศึกษาตอนปลาย

กลุ่มเป้าหมาย

ครู
นักเรียน
บุคคลทั่วไป

ดูเพิ่มเติม

ความสัมพันธ์ระหว่างความต่างศักย์กับกระแสไฟฟ้าเป็นดังข้อใด

กฎของโอห์ม ใช้อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างกระแสไฟฟ้ากับความต่างศักย์ไฟฟ้า และกระแสไฟฟ้ากับความต้านทาน กล่าวคือ กระแสไฟฟ้าที่ไหลผ่านตัวนำใด ๆ แปรผันโดยตรงกับความต่างศักย์ (แรงดันไฟฟ้าหรือแรงดันตกคร่อม คือกระแสมีค่ามากหรือน้อยตามความต่างศักย์นั้น) เขียนเป็นสมการได้ว่า

ความต่างศักย์ไฟฟ้าระหว่างจุด 2 จุดเปรียบเทียบได้กับการไหลของน้ำได้อย่างไร

ความต่างศักย์ไฟฟ้าระหว่างจุดสองจุดเปรียบได้กับการไหลของน้ำ ซึ่งจะไหลจากที่สูงไปยังที่ต่ำ และจะหยุดไหลเมื่อระดับน้ำเท่ากัน เครื่องมือที่ใช้วัดความต่างศักย์ไฟฟ้าในวงจรไฟฟ้า เรียกว่า โวลต์มิเตอร์ (voltmeter) มีหน่วยการวัด คือ โวลต์ (volt) ใช้ตัวย่อแทนความต่างศักย์ว่า V สัญลักษณ์ของโวลต์มิเตอร์

กระแสไฟฟ้าสัมพันธ์กับความต้านทานไฟฟ้าอย่างไร

กฎของโอห์มมีความสัมพันธ์ดังนี้คือ กระแสไฟฟ้าที่ไหลในตัวนำ จะแปรผันตามแรงดันไฟฟ้าที่คร่อมปลายทั้งสองของ ตัวนำ และแปรผกผันกับความต้านทานของตัวนำนั้น เขียนเป็นสมการได้ดังนี้ หรือกล่าวอีกอย่างหนึ่งว่ากระแสคือแรงดันหารด้วยความต้านทาน ถ้าใช้สัญลักษณ์ I = กระแส V = แรงดัน R = กระแส เขียนเป็นสมการได้คือ

กระแสไฟฟ้าที่ใช้ตามบ้านเรือนเป็นกระแสไฟฟ้าชนิดใด และใช้กับความต่างศักย์ไฟฟ้าเท่าใด

ไฟฟ้าที่ใช้ในบ้านเรือนทั่วไปมีความต่างศักย์ 220 โวลต์ คงที่ ดังนั้นในการใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าต่างๆ จะใช้พลังงานไฟฟ้ามากหรือน้อยขึ้นอยู่กับจำนวนชนิด ขนาดของเครื่องใช้ไฟฟ้า และระยะเวลาในการใช้เครื่องใช้ไฟฟ้า การไฟฟ้าจะคิดเงินค่าพลังงานไฟฟ้าที่แต่ละบ้านใช้ไปโดยใช้เครื่องวัดติดไว้บนเสาไฟฟ้าหน้าบ้านของผู้ใช้ไฟฟ้า เรียกว่า กิโล ...