นโยบายฟื้นฟูเศรษฐกิจ สมัยธนบุรี

เนื่องในโอกาสวันที่ 28 ธันวาคม ของทุกปี เป็น “ วันพระเจ้าตากสินมหาราช ” วีรกษัตริย์ผู้กอบกู้เอกราชให้แก่แผ่นดินไทย ดังนั้น เพื่อเป็นน้อมระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ และพระปรีชาสามารถ ตลอดจนการเสียสละอย่างใหญ่หลวงของพระองค์ กลุ่มประชาสัมพันธ์ สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรม จึงขอนัอมนำเรื่อง ปัญหาเศรษฐกิจและแนวทางการแก้ไขในยุคกรุงธนบุรี อันสรุปบางส่วนมาจากหนังสือ “ นวมหาราช ” ของสภาสังคมสงเคราะห์ฯ และ ” สารานุกรม พระราชประวัติสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ” ของมูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิม มานำเสนอเพื่อให้พวกเราปัจจุบันได้ทราบว่าในสมัยนั้น มีวิธีการแก้ไขปัญหาให้ผ่านพ้นไปได้อย่างไร เพราะไม่ว่ายุคใดสมัยไหน ปัญหาเศรษฐกิจอันเป็นเรื่องเกี่ยวกับปากท้องชาวบ้านนับเป็นเรื่องใหญ่ และสำคัญของบ้านเมืองเสมอ ดูอย่างสมัยปัจจุบัน หากรัฐบาลไหนแก้ปัญหาเศรษฐกิจไม่ได้ ก็มักไปไม่รอด จึงเป็นเรื่องที่น่าศึกษาและเรียนรู้ว่าในอดีต โดยเฉพาะในช่วงที่ประเทศชาติยังตกอยู่ในภาวะไม่ปกติจากภัยสงคราม นอกจากปัญหาเรื่องความปลอดภัยและความมั่นคงของราชอาณาจักร ที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชจะต้องฝ่าฟันแล้ว พระองค์ท่านมียุทธศาสตร์อย่างไรในการเผชิญหน้ากับปัญหาเศรษฐกิจที่คงจะหนักหนาสาหัสไม่น้อยในสมัยนั้น

ตลอดระยะเวลา 15 ปี ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช นับตั้งแต่ปราบดาภิเษกขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์แห่งกรุงธนบุรี ในปีพ.ศ. 2310 จนถึงปีพ.ศ. 2325 ที่เสด็จสวรรคต พระองค์ต้องทรงตรากตรำกรำศึกมาโดยตลอด นอกจากต้องรบพม่าเพื่อกอบกู้เอกราชในครั้งแรก รวมถึงการทำศึกกับก๊กต่างๆ ที่ตั้งตัวเป็นใหญ่แล้ว ยังต้องทำการรบกับพม่าที่ยกมาโจมตีอีกถึง 9 ครั้งใหญ่ ในขณะเดียวกันก็ยังได้ทำสงครามขยายอาณาเขตอีกหลายครั้ง เป็นผลให้ไทยมีประเทศราชหลายแห่งกลับคืนมาเหมือนสมัยอยุธยา ซึ่งในช่วงแรกหลังจากการเสียกรุงครั้งที่ 2 กล่าวได้ว่าเศรษฐกิจของบ้านเมืองอยู่ในภาวะตกต่ำเป็นอย่างยิ่ง การทำไร่นาและการค้าขายกับต่างประเทศหยุดชะงักลงเกือบจะสิ้นเชิง และแม้หลังการกอบกู้ชาติได้แล้ว ความอดอยากและการขาดแคลนเครื่องอุปโภคบริโภคก็เกิดขึ้นอยู่แทบจะตลอดรัชกาล เนื่องจากมีปัจจัยและสิ่งแวดล้อมที่ต้องทำให้สิ้นเปลืองและกระทบกับสภาพเศรษฐกิจโดยส่วนรวมหลายอย่าง อาทิ

-ในช่วงก่อนกรุงแตก พม่าได้ยกทัพมาปิดล้อมกรุงศรีอยุธยาอยู่นาน ทำให้ชาวบ้านไม่สามารถทำไร่ทำนา หรือค้าขายได้ตามปกติ ความขาดแคลนจึงเกิดขึ้นไปทั่ว

-เมื่อครั้งทำศึกกับก๊กต่างๆ รวมทั้งศึกพม่าและชาติอื่นๆที่มีอีกหลายครั้ง ทำให้ต้องใช้กำลังพลในการตระเตรียมอาวุธยุทโธปกรณ์ เช่น การต่อเรือ การระดมพลเพื่อฝึกปรือ ฯลฯ ซึ่งมีผลกระทบต่อกำลังการผลิตเป็นอย่างมาก

-ในระยะแรกที่มีการสร้างเมืองหลวงใหม่ การสถาปนาเจ้านายต่างๆ รวมไปถึงการปูนบำเหน็จความดีความชอบแก่ข้าราชการขุนนาง ต้องใช้กำลังทรัพย์ไม่น้อย ทำให้มีรายจ่ายมากขึ้น

-ในรัชสมัยของพระองค์ จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องเร่งรีบฟื้นฟูและทำนุบำรุงพระศาสนา ตลอดจนชำระสะสางคณะสงฆ์ให้ตั้งมั่นอยู่ในธรรมวินัย เพราะได้ทรุดโทรมลงมากในช่วงบ้านเมืองเกิดจลาจล จึงจำเป็นต้องใช้พระราชทรัพย์เป็นอันมากเพื่อการดังกล่าว

ในสมัยธนบุรีมีการฟื้นฟูเศรษฐกิจอย่างไร

ข้อใดเป็นนโยบายแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจตกต่ำในสมัยธนบุรี

การฟื้นฟูเศรษฐกิจที่สำคัญที่สุดในสมัยธนบุรีคือด้านใด

พระเจ้าตากทรงมีนโยบายฟื้นฟูปัญหาเศรษฐกิจอย่างไร