สัตว์ที่ใช้ กล้าม เนื้อ ในการเคลื่อนที่

1.การเคลื่อนที่ของโลมาและวาฬ

ภาพแสดงการเคลื่อนที่ของโลมาและวาฬ

             โลมาและวาฬมีขนาดใหญ่กว่าปลาทั่ว ๆ ไปมากและมีรูปร่างเพรียวเหมือนปลา   มีส่วนกระดูกคอสั้น   ทำให้กลมกลืนระหว่างลำตัวกับหัว   ขาคู่หน้าเปลี่ยนไปเป็นครีบ ช่วยในการว่ายน้ำ  และขาคู่หลังก็หดหายไป   แต่มีหางที่แบนขนาดใหญ่ขนานกับพื้น  การเคลื่อนที่ใช้การตวัดหาง  และใช้ครีบหน้าช่วยในการพยุงตัว  ทำให้เคลื่อนที่ไปข้างหน้าได้เป็นอย่างดี

             สัตว์กลุ่มนี้จะมีขาคู่หน้าที่เปลี่ยนแปลงไปมีลักษณะเป็นพาย เรียกว่า  ฟลิปเปอร์   ( flipper )  ช่วยในการโบกพัดร่วมกับส่วนประกอบอื่นของร่างกาย  ทำให้มันเคลื่อนที่ไปในน้ำเป็นอย่างดี   

ภาพแมวน้ำและเต่าที่มีขาคู่หน้าลักษณะเป็นพายเรียกว่า "flipper"

2.การเคลื่อนที่ของกบและเป็ดในน้ำ

รูปกบและเป็ดที่บริเวณนิ้วเท้าจะเป็น "web"

             กบและเป็ดขณะที่เคลื่อนไหวในน้ำ จะใช้โครงสร้างที่มีลักษณะเป็นแผ่นบางๆ   ยึดติดอยู่ระหว่างนิ้วเท้าช่วยโบกพัดน้ำทำให้ลำตัวเคลื่อนไปข้างหน้าได้เรียกว่า web ถ้าเป็นการกระโดดของกบจะใช้ขาหลังทั้งสองในการดีดตัวไปข้างหน้า

3.การเคลื่อนที่ของนก

             นกมีกระดูกที่กลวง   ทำให้ตัวเบา  และอัดตัวกันแน่น  ทำให้นกมีขนาดเล็ก  และรูปร่างเพรียวลมจึงเคลื่อนตัวไปในอากาศได้ดี

             นกมีกล้ามเนื้อที่ใช้ในการขยับปีกที่แข็งแรงโดยกล้ามเนื้อนี้จะยึดอยู่ระหว่างโคนปีกกับกระดูกอก (keel or sternum) กล้ามเนื้อคู่หนึ่ง ทำหน้าที่ เป็น กล้ามเนื้อยกปีก (levater muscle)  คือ กล้ามเนื้อเพกทอราลิสไมเนอร์ (pectorlis minor) และกล้ามเนื้ออีกคู่มีขนาดใหญ่มากทำหน้าที่ในการหุบปีกลง (depresser muscle) คือ กล้ามเนื้อเพกทอราลิสเมเจอร์ (pectorralis major)   การทำงานของกล้ามเนื้อคู่นี้มีลักษณะเป็นแอนทาโกนิซึมด้วย คือ ขณะที่นกกดปีกลง กล้ามเนื้อเพกทอราลิสเมเจอร์จะหดตัว  ส่วนเพกทอราลิสไมเนอร์จะคลายตัวขณะที่นกยกปีกขึ้นกล้ามเนื้อเพกทอราลิสไมเนอร์จะหดตัวขณะที่กล้ามเนื้อเพกทอราลิสเมเจอร์จะคลายตัวสลับกันไป

ภาพนกแสดงปีกขนที่ปีกและกล้ามเนื้อกดปีก

นกมีถุงลม  (air sac)

             ถุงลมของนกเจริญดีมากและอยู่ติดกับปอด  นอกจากนี้ยังแทรกเข้าไปในโครงกระดูกด้วย  ในขณะที่นกหายใจเข้ากระดูกอกจะลดต่ำลงถุงลมขยายขนาดขึ้น  อากาศจะไหลผ่านเข้าสู่หลอดลม  เข้าสู่ปอดและเข้าสู่ถุงลมตอนท้าย  ส่วนอากาศที่ถูกใช้แล้ว  จะออกจากปอดเข้าสู่ถุงลมตอนหน้า  ในขณะที่หายใจออก  อากาศจากถุงลมตอนท้ายจะเข้าสู่ปอด  ทำให้ปอดพองออกและอากาศจากถุงลมตอนหน้าถูกขับออกนอกร่างกายต่อไปอย่างนี้เสมอ    การมีถุงลมของนกทำให้เพิ่มประสิทธิภาพในการถ่ายเทอากาศให้แก่ปอดได้เป็นอย่างดี  แต่ถุงลมทำหน้าที่ช่วยปอดเท่านั้นไม่ได้ทำหน้าที่ในการแลกเปลี่ยนแก๊ส  การที่นกบินนกต้องใช้พลังงานจำนวนมาก จึงทำให้นกมีเมแทบอลิซึมสูงมาก  นกจึงต้องกินมากและใช้ออกซิเจนมากด้วย

นกมีขน (feather)

                ขนของนกบางและเบาช่วยในการอุ้มอากาศ  ขนที่ปีกช่วยในการดันอากาศขณะหุบปีกลง  ทำให้ตัวนกพุ่งไปข้างหน้า    การเคลื่อนที่ของนกในอากาศจะเร็วหรือช้าขึ้นอยู่กับน้ำหนักของ   ตัวนก   ขนาดของปีก   ความเร็วของการขยับปีกและกระแสลมในขณะที่นกเริ่มบินต้องใช้แรงอย่างมากแต่เมื่อลอยตัวอยู่ในอากาศแล้วก็ไม่ต้องใช้แรงมากนัก  การบินของนกโดยทั่ว ๆ ไป  มีดังนี้

1.  นกกางปีกออกเต็มที่

2.  นกจะโบกปีกลงทำให้ลำตัวนกเชิดขึ้น  เนื่องจากเกิดแรงปะทะกับอากาศ  ตัวนกจึงลอยขึ้นไปในอากาศได้

3.  ปีกที่โบกลงนั้นจะเคลื่อนที่ไปข้างหน้า  ทำให้เกิดแรงปะทะกับอากาศเพิ่มมากขึ้น

4.  เมื่อโบกปีกลงและเคลื่อนที่ไปข้างหน้าแล้ว  นกจะยกปีกขึ้น  และสะบัดไปข้างหลังอย่างแรง  ทำให้นกพุ่งไปข้าง

     หน้ากระบวนการต่างๆ เกิดขึ้นเร็วมาก  จึงทำให้นกบินได้อย่างรวดเร็ว

4.การเคลื่อนที่ของเสือชีต้า

ภาพแสดงการเคลื่อนที่ของเสือชีต้า

             เสือชีต้ามีกล้ามเนื้อขาทั้งสี่ที่แข็งแรงมาก  โดยเฉพาะอย่างยิ่งขาหลังจะแข็งแรงเป็นพิเศษ เพราะต้องใช้ในการกระโดด  นอกจากนี้กระดูกสันหลังของเสือชีต้าก็ช่วยได้มาก  เนื่องจากมีขนาดยาวและเคลื่อนที่ขึ้นลงได้ดี  ทำให้ช่วงการก้าวของขาหน้าและขาหลังห่างกันมาก  มันจึงวิ่งได้เร็ว  ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อช่วยให้ความถี่และความแรงของการก้าวสูง  เสือชีต้าจึงวิ่งได้เร็วมาก  

             ในกรณีของสัตว์ที่มีขาสั้น  เช่น  จิ้งจก ตุ๊กแก  การเคลื่อนที่อาศัยการก้าวขาที่ไม่พร้อมกัน  ทำให้เกิดการโค้งไปโค้งมาของส่วนร่างกายเป็นรูปตัว S   สำหรับงูไม่มีรยางค์หรือขา  การเคลื่อนที่ก็อาศัยกล้ามเนื้อและโครงกระดูก  หดตัวและเคลื่อนที่กลับไปกลับมา  ที่เรียกว่า  การเลื้อย 

ภาพแสดงการเคลื่อนที่รูปตัว S ของสัตว์เลื้อยคลาน