หลังจากที่เพื่อน ๆ เรียนเรื่องการแต่งโคลงสี่สุภาพไปแล้วนั้น วันนี้ StartDee ขอชวนเพื่อน ๆ มาแต่งกาพย์ยานี ๑๑ กันต่อ ฉันทลักษณ์อาจต่างกันอยู่บ้าง แต่รับรองว่าถ้าฝึกบ่อย ๆ เพื่อน ๆ ต้องแต่งได้แน่นอน
ถ้าเพื่อน ๆ อยากดูตัวอย่างการแต่งกาพย์ยานี ๑๑ เป็นวรรณกรรมสนุก ๆ ลองอ่านกาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน กาพย์เห่เรือ และกาพย์เรื่องพระไชยสุริยา ดูก็ได้นะ หรือจะไปเรียนการแต่งคำประพันธ์แบบอื่น ๆ เพิ่มเติมกับครูหนึ่งก็ได้เช่นกัน ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน StartDee เลย !
ฉันทลักษณ์ของกาพย์ยานี ๑๑
เพื่อน ๆ คงสงสัยใช่ไหมว่า ทำไมเราถึงเรียนคำประพันธ์ประเภทนี้ว่า “กาพย์ยานี ๑๑” โดยชื่อนี้มีที่มาจากการที่กาพย์ยานี ๑ บาทมี ๑๑ คำหรือพยางค์นั่นเอง โดยกาพย์ยานี ๑๑ มีลักษณะบังคับ หรือโครงสร้างฉันทลักษณ์ ดังนี้
๑. กาพย์ยานี ๑ บทมี ๒ บาท โดย ๒ วรรครวมกันเป็น ๑ บาท ดังนั้น กาพย์ยานี ๑ บทจึงมีทั้งหมด ๔ วรรคด้วยกัน
๒. ในแต่ละบาท ประกอบไปด้วยวรรคหน้า ๕ คำหรือพยางค์ และวรรคหลัง ๖ คำหรือพยางค์ รวมเป็น ๑๑ คำหรือพยางค์พอดี
๓. ตัวสุดท้ายของวรรคที่ ๑ จะต้องสัมผัสกับตัวที่ ๓ ของวรรคที่ ๒ แต่อนุโลมให้สัมผัสกับตัวที่ ๑ หรือ ๒ ก็ได้
๔. ตัวสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสกับตัวสุดท้ายของวรรคที่ ๓
๕. ไม่จำเป็นต้องส่งสัมผัสไปวรรคสุดท้าย แต่ถ้าสามารถแต่งให้ตัวสุดท้ายของวรรคที่ ๓ ส่งสัมผัสมายังวรรคสุดท้ายได้ ก็จะเพิ่มความไพเราะมากยิ่งขึ้น
๕. สำหรับสัมผัสระหว่างบทนั้น ให้ตัวสุดท้ายของวรรคที่ ๔ ส่งสัมผัสไปยังตัวสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ในบทถัดไป
บทช่วยจำของกาพย์ยานี ๑๑
วิชาเหมือนสินค้า | อันมีค่าอยู่เมืองไกล |
ต้องยากลำบากไป | จึงจะได้สินค้ามา |
จงตั้งเอากายเจ้า | เป็นสำเภาอันโสภา |
ความเพียรเป็นโยธา | แขนซ้ายขวาเป็นเสาใบ |
โดย เพื่อน ๆ จะเห็นว่า
- คำว่า ค้า ส่งสัมผัสกับคำว่า ค่า
- คำว่า ไป ส่งสัมผัสกับคำว่า ไกล
- แม้ไม่ได้มีการบังคับ แต่ผู้แต่งได้ส่งสัมผัสจากคำว่า ไป ไปยังคำว่า ได้ ด้วย
- ส่วนสัมผัสระหว่างบท มีการแต่งให้คำว่า มา และ ภา สัมผัสกัน
จริง ๆ แล้วการแต่งกาพย์ยานี 11 ก็ไม่ได้มีอะไรซับซ้อนซ่อนเงื่อนเลยเนาะ แถมยังสวยงามอีกต่างหาก StartDee ขอแนะนำให้เพื่อน ๆ ลองแต่งบ่อย ๆ ไม่ว่าจะเป็นแต่งกลอนให้เพื่อน พ่อแม่ หรือคนที่แอบปิ๊งก็ยังได้ ถือเป็นการฝึกฝีมือ เวลาต้องแต่งส่งคุณครูเป็นการบ้าน จะได้คล่องแคล่วยังไงล่ะ
ขอบคุณข้อมูลจาก : ธีรศักดิ์ จิระตราชู (ครูหนึ่ง)