2. พระปฏาจาราเถรี
ประวัติพระปฏาจาราเถรี
- ปฏาจารา เป็นธิดาของเศรษฐีชาวเมืองสาวัตถี แคว้นโกศล บิดามารดาเป็นคนมั่งคั่งร่ำรวยนางจึงได้รับการเลี้ยงดูอย่างดี นางเป็นหญิงรูปร่างงดงามแต่นางหลงรักชายคนใช้ของนางเอง
- เมื่อบิดมารดาจะหาชายหนุ่มในชนชั้นเดียวกันมาแต่งงานด้วย นางจึงนัดแนะให้คนใช้พาหนีแล้วไปสร้างบ้านเรือนอยู่อาศัยในชนบทอันทุรกันดารแห่งหนึ่ง
- เริ่มแรกชีวิตในชนบทปฏจารามีความสุขมากเพราะได้อยู่ใกล้ชิดกับชายคนรัก เวลาผ่านไปไม่นานนางก็ตั้งครรภ์ ในเวลาใกล้คลอดนางมีความกังกลใจ เพราะไม่มีบิดามารดาและญาติอยู่ใกล้ นางจึงขอร้องให้สามีพากลับไปหาบิดามารดา
- เมื่อสามีปฏิเสธคำขอร้องเพราะกลัวเกรงบิดามารดาของนางจะเอาโทษ นางจึงตัดสินใจหนีออกจากบ้านเพียงลำพัง นางคลอดบุตรคนแรกในระหว่างทาง
- เมื่อสามีตามไปพบเขาได้ชี้แจงเหตุผลต่าง ๆ จนพานางกลับบ้านสำเร็จ ในเวลาต่อมาปฏจาราตั้งครรภ์อีกเป็นครั้งที่สอง และข้อร้องสามีเหมือนครั้งก่อน
- เมื่อสามีปฏิเสธคำขอร้องเหมือนครั้งที่แล้ว นางจึงพาบุตรน้อยผู้กำลังหัดเดินหนีออกจากบ้าน ในระหว่างทางนางปวดท้องอย่างรุนแรง เพราะกำลังจะคลอดบุตร ฝนได้ตกลงมาอย่างหนัก
- สามีตามไปพบนางดิ้นทุรนทุรายอยู่ท่ามกลางสายฝน จึงได้ตัดไม้เพื่อจะมาทำกำบังฝนชั่วคราว แต่เขาถูกงูพิษร้ายกัดถึงแก่ความตาย
- ปฏาจาราคลอดบุตรด้วยความยากลำบาก แล้วนางอุ้มทารกและจูงบุตรน้อยตามไปพบศพสามีจึงมีความเศร้าโศกเสียในมาก นางตัดสินใจจะพาบุตรไปหาบิดามารดาในเมือง
- เมื่อมาถึงลำธารใหญ่ที่น้ำกำลังไหลเชี่ยว นางไม่อาจจะพาบุตรข้ามน้ำพร้อมกันได้ จึงให้บุตรคนโตยืนรอที่ฝั่งข้างหนึ่ง แล้วนางก็อุ้มทารกแรกเกิดเดินข้ามน้ำไปอีกฝั่งหนึ่ง
- ในขณะที่นางมาถึงกลางน้ำ นางเห็นเหยี่ยวตัวหนึ่งกำลังบินโฉบลงเพื่อจิกทารก เพราะมันเข้าใจว่าเป็นก้อนเนื้อ นางจึงยกมือขึ้นไล่เหยี่ยวแต่ก็ไม่อาจช่วยชีวิตทารกน้อยได้ เพราะเหยี่ยวมองไม่เห็นอาการที่ขับไล่จึงเฉี่ยวลูกน้อยไป
- บุตรคนโตมองเห็นนางยกมือขึ้นทั้งสองข้าง เข้าใจว่ามารดาเรียกตนจึงก้าวลงสู่แม่น้ำอันเชี่ยวและถูกน้ำพัดพาหายไป ปฏจาราสูญเสียทุกสิ่งทุกอย่างในเวลาใกล้กัน
- แต่นางยังตั้งสติได้ นางเดินร้องไห้เข้าสู่เมืองสาวัตถี และได้ทราบข่าวจากชาวเมืองคนหนึ่งในระหว่างทางว่าลมฝนได้พัดเรือนบิดามารดาของนางพังทลายและเจ้าของเรือนตายไปด้วย
- เมื่อนางทราบข่าวนี้นางไม่อาจตั้งสติได้ นางสลัดผ้านุ่งทิ้งแล้ววิ่งบ่นเพ้อด้วยร่างกายอันเปลือยเปล่าเข้าไปในพระวิหารเชตวัน ในขณะที่พระพุทธเจ้ากำลังทรงแสดงธรรมอยู่ทางกลางบริษัท
- ประชาชนเห็นนางแล้วร้องบอกกันว่า คนบ้า ๆ อย่าให้เข้ามา พระพุทธเจ้าตรัสว่า ปล่อยให้นางเข้ามาเถิด แล้วตรัสให้นางได้สติ นางกลับได้สติดังเดิม
- ใครคนหนึ่งในที่ประชุมนั้นโยนผ้าให้นางนุ่งห่ม นางนั่งฟังพระธรรมเทศนาอันแสดงถึงความไม่เที่ยงแท้ของสรรพสิ่งพิจารณาไปตามพระธรรมเทศนานั้นแล้วได้บรรลุเป็นพระโสดาบัน ทูลขอบวชพระพุทธเจ้าทรงอนุญาตให้นางบวชในสำนักของภิกษุณี
- หลังจากบวชแล้วไม่นาน นางได้เพียงบำเพ็ญสมณธรรมด้วยความตั้งใจจริง และได้บรรลุอรหัตผลในที่สุด
- พระปฏจาราเถรีมีความสนใจในพระวินัยเป็นพิเศษ ตั้งใจศึกษาพระวินัยจนมีความรู้ความเชี่ยวชาญ ได้รับแต่งตั้งในตำแหน่งเอตทัคคะ (เป็นผู้เลิศกว่าผู้อื่น) ในทางเป็นผู้ทรงพระวินัยเป็นกำลังในการเผยแพร่พระพุทธศาสนา ดำรงอยู่ในภาวะภิกษุณีจนพอสมควรแก่อายุขัยแล้วก็นิพพาน
คุณธรรมที่ควรถือเป็นแบบอย่าง
- 1. เป็นผู้มีความตั้งใจจริง นิสัยตั้งใจจริงต้องทำตามที่ตั้งใจไว้ให้สำเร็จนี้มีมาตั้งแต่พระปฏจาราเถรียังเป็นเด็กสาว แต่เนื่องจากยังขาดประสบการณ์และขาดวิจารณญาณจึงทำให้ผิดพลาดในชีวิต ดังเช่น ตั้งใจจะแต่งงานกับชายคนรักที่ตนรัก ไม่ต้องการแต่งกับคนที่บิดามารดาเลือกให้ก็ต้องทำให้ได้ ดังรายละเอียดข้างต้น แต่ต่อมาเมื่อได้บวชเป็นภิกษุณีแล้วนางได้สานต่อความตั้งใจจริงนั้นในทางที่ถูกต้อง คือ มีความตั้งใจจะศึกษาพระวินัยปิฎกให้เชี่ยวชาญ ก็ไม่ลดละความพยายาม นางได้ใช้วิริยุอุสาหะเป็นอย่างมากศึกษาจนกระทุ่งสำเร็จตามปรารถนา ได้รับยกย่องจากพระพุทธเจ้าให้เป็นผู้เลิศกว่าภิกษุณีรูปอื่นในด้านนี้
- 2. เป็นผู้แนะแนวชีวิตที่ดียิ่ง ชีวิตของพระปฏจาราเถรีเป็นชีวิตที่มากด้วยประกบการณ์ ได้ผ่านมาทั้งความสุข ความสมหวัง และความทุกข์ ความผิดหวังอย่างสาหัส จนเกือบกลายเป็นคนบ้าเสียสติ แต่เมื่อนางได้ผ่านพ้นช่วงวิกฤตแห่งชีวิตเข้ามาสู่ร่มเงาแห่งพระพุทธศาสนาแล้ว ประสบการณ์เหล่านั้นกลับเป็นประโยชน์แก่นางและคนอื่น คือ สตรีอื่น ๆ ที่มีปัญหาชีวิตพากันมาขอคำแนะนำ นางได้ให้คำแนะนำที่ดีและช่วยแก้ปัญหาให้พวกเขาเหล่านั้น จนกระทั้งได้รับยกย่องว่า “เป็นครูผู้ยิ่งใหญ่” ของพวกเขา
บรรณานุกรม
วิทย์ วิศทเวทย์ และ เสถียรพงษ์ วรรปก. หนังสือสังคมศึกษา รายวิชา ส 0410 พระพุทธศาสนา ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 (ม.5)พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพม
��йҧ��Ҩ�����չ�� �繸ԴҢͧ���ɰռ�������ѵ� �� ⡮� 㹡�ا���ѵ�� ���ٻ��ҧ��§�� ����ҹҧ������ �� �� ��ôҺԴ����ͨ��ѡ���������Դ��ͤ��ҹԹ�� �֧���ҧ���躹��鹺�����ҷ � ���
�֧������蹹�� �ҧ���ѧ�ѡ�ͺ�����¡Ѻ���Ѻ�餹˹�觢ͧ��
��ŵ���� ��ôҺԴҢͧ�ҧ��ŧ��¡�ҧ�������˹�����˹�� �ʡ�ŷ���ժҵ����͡ѹ���� ��˹��ѹ������ (������)
������ѹ�������������� �ҧ�֧�ٴ�Ф��Ѻ���������
����Թ��� ��ôҺԴҨѡ¡�ѹ�����ʡ���� ��������ҷ��ѹ����ʡ�ż������ ����ҹ�ж�ͺ�óҡ�������ͩѹ ������㹷��������� ��ҷ�ҹ�դ����ѡ㹩ѹ �稧�ҩѹ˹���·ҧ㴷ҧ˹��㹺Ѵ�������.�
���Ѻ�����Ѻ����� ����� �ҧ�����ԭ� ���ǡ�������
�������ҧ��鹩ѹ�ѡ��������е����ͧ��������ҵ�����觹�� ����֧�͡仴����غ�����ҧ˹������ ��㹷���鹔
��ѹ��� � ���������㹷��Ѵ���¡ѹ���
� �ҧ��Ҩ���˹�仡Ѻ����
���¸Դ����ɰչ�鹹�觼�һ� ���¼� ����ӷ�����ж������� �͡�ҡ��������Թ仡Ѻ�ǡ���� ����ѧ���������ҵ��� ��¤��Ѻ���鹾ҹҧ������� ����������ҹ���˹�� 䶹�㹻������ ��ӿ��мѡ�繵���
�Դ����ɰ��������������� �ӡԨ�ա�õӢ�������ا��� �繵鹴�����͵��ͧ ���¼���觤������Ǣͧ��
���駹�� �ҧ���駤����������.���������ͤ���������ǹҧ�֧����������
���� ����ػ���Тͧ��������㹷���� ��������ôҺԴ� �繼��������¹㹺ص÷������ ��ҹ���өѹ��ѧ�ӹѡ�ͧ��ҹ�Դ �ѹ�ѡ��ʹ�ص�㹷���鹔
���չ�鹤Ѵ��ҹ��� ��ҧ�����ԭ ��Ҿٴ���� ? ��ôҺԴҢͧ�����繩ѹ���� �֧ŧ�ѳ����»�С�õ�ҧ� �ѹ����Ҩ�㹷������
�ҧ����������� ����� ��������������Թ���.
�ҧ�����ҷ�����չ��任�� �֧���¡�����������������
�������������繩ѹ �ѡ������ ��ѹ��˹ ?�
�ǡ��ҹ�֧�͡�������ѹ���������觵�С�Ţͧ��� �ѧ������ǡ�Դ��е������ա�
�������չ�������� ����������ҹ�鹨֧���������� �ѧ����ͧ������� ��Դ���仴��¤Դ��� ��ѡ���ҧ��Ѻ� ����;��ҧ��������Ҩ������С�õ�ҧ� �����Ҩ�����ҧ��Ѻ��
�չ�� ������Ѫ�ҵ�ͧ�ҧ��蹻�ǹ����㹷�����˹��.
�ҧ����������ҧ����������˹�� �ٴ���
���� ������Ѫ�ҵ�ͧ�ѹ��蹻�ǹ���ǔ
����͡�������躹��鹴Թ ��ʹ�����ҡ���� �Դ���
���Ҿ֧���������觵�С�����ͻ���ª��� ����ª������������ǔ �֧��Ѻ���������Ѻ���� ����ѹ�ա����
���µ���� �����ͧ�ҧ��駢���ա �ҧ�繼���դ���������Ǩ֧��������¹�¡������ ��������������Թ��� �֧�����صô����������ա����ҧ��鹹���� ���١���չ�鹵Դ���仾����� �������ö�ҨС�Ѻ
���駹�� ����ͪ�����ҹ���Թ����� �������ѹ�����Ĵ١���Դ��� ��ͧ������շ��õ�ŧ����������ҧ (���鵡ŧ�����ҧ˹ѡ) �ѧ��¿��ἴ���������ͺ �ѧ�з����ŧ�������§ἴ������
㹢�й�� ������Ѫ�ҵ�ͧ�ҧ��蹻�ǹ���� �ҧ���¡�����ҡ�������
���� ������Ѫ�ҵ�ͧ�ѹ��蹻�ǹ���� �ѹ����Ҩ���� ��ҹ�����ʶҹ��轹���ô�ѹ�Դ�
���չ�����մ�������� ��Ǩ�٢�ҧ�鹢�ҧ��� ��繾���������Դ���躹�����ǡ���˹�� ������еѴ �ӴѺ��� ��þ���վ�����¡Ҩ�������͡�ҡ�����ǡ �Ѵ��㹷���鹹���� ����Тͧ���������Ǵѧ�١�����ѹ��駢��������������� ���ŧ㹷���鹹���ͧ
��������ҡ������·ء�����ҧ��ѹ�� ����ͧ�١���Ңͧ�������� ������Һ�������������� �������������� 㹷���ش���ʹ�صä���� � �ա
��á��� � �����ѧ��觽����������� ����ͧ������
�ҧ��ҷ�á��� � ���������������ҧ�ط� �������硷���ͧ������������ͷ�� � ���ͺѧ����騹��ʹ�ҵ�� ��ҧ��·�������մ�繴ѧ����������ͧ ������������Ե
�����������س��鹹ҧ�������صä������觤�ʹ������մѧ�������ʴ������� �٧�صä���¹�����;�ҧ�������� ����Դ ��� �Դ������·ҧ��� ���ǡ��Թ仵���ҧ�������� ���������������չ�������º������ǡ�������ǵ�ǡ�д�ҧ ����ͧ����Ӿѹ���
���������ҷ������ ���բͧ��Ҩ֧��ͧ��·��˹�ҧ�����ǔ �ѧ������ǡ��Թ�
�ҧ��������ͨ��Ǵ� �����������¹���٧����ҳ��§˹��͡ ���н�����ʹ��ѧ��� �ҧ����Ҩŧ��Ӿ�������·�á��� � ���� ���е��դ�������� �֧���صä��˭����������觹�� ���������صä���硢��������价������ ���Ҵ������������صù���ǤԴ��ҨТ����Ѻ�صä�� ��㨢ͧ������Ҩ���Ф�������ǧ�ص����� ��Ѻ�Ŵ������ ����� �Թ�
��������ҷ��ҧ�֧��ҧ����� ������ǵ��˹�觡�����١����硫���ռ��ᴧ�ѧ���������� �֧⩺ŧ�Ҩҡ�ҡ�� �����Ӥѭ����繪������
�ҧ����ѹ⩺ŧ���͵�ͧ��úص� �֧¡��ͷ���ͧ��� ��ͧ���������§�ѹ�ѧ � ������� ��� �ٔ �������������Թ���§�����������šѹ �֧������硺Թ����������������
��ǹ�صü����������觹�� �����ô�¡��ͷ���ͧ��� ��ͧ���§�ѧ������ҧ����� �֧���ⴴŧ����������Ǵ����Ӥѭ�����ô����¡�֧�١����ʹ�ӾѴ���� �����������������ͧ�ҧ� �صä�ⵡ�١��ӾѴ� ���»�С�éй��
� �ҧ��Һ���������ôҺԴҵ���ա
�ҧ�Թ��ͧ����Ӿѹ��� ��صâͧ��Ҥ�˹�觶١������������� ��˹�觶١��ӾѴ� ���ա�������㹷�������ǔ ����;�����ɼ��˹���Թ�Ҩҡ��ا���ѵ�� �֧������ ���� ��ҹ�������˹ ?�
����� : �ѹ����㹡�ا���ѵ�� ���
�Դ����ɰ� : ��С�Ū�������繻ҹ�����鶹���㹡�ا���ѵ�������� ��Һ��� ? ���
����� : �ѹ��Һ ��� �����Ҷ���֧��С�Ź����� ��ҷ�ҹ���ѡ��С����� ������Դ
�Դ����ɰ� : �ѹ����ո��з������ǡѺ��С����� �ѹ����֧��С�Ź����ҹ������ ���
����� : ��� �ѹ�͡�������
�Դ����ɰ� : �͡�ѹ�Դ ���
����� : �ѹ��� �����繽�����ѧ������ ?
�Դ����ɰ� : �ѹ��� ��� ����鹤�ѧ������ͩѹ��ҹ����赡���ͤ���� ��ѹ�ѡ�͡�˵ط�轹���������ҹ�����ѧ �ô�͡��������������ɰչ����ѹ��
����� : ��� �ѹ���㹡�ҧ� ������Ѵ����������Ѻ ����������ҧ㹵����� �ѹ��餹����������ҹ�鹡�١�Һ��ԧ�С���ǡѹ ������� ��ѹ����ѧ��ҡ�����
�ҧ��ѧ�ѧ��� �֧�����繤��ԡŨ�Ե����֧���� ��ͧ����Ӿѹ�����૫ǹ���� :-
��ص� � �� ����������� ���բͧ���
�������·��ҧ������ ��ôҺԴ���о���¡�١��
���ԧ�С���ǡѹ�
����ǡ����С���ԧ� �������֡�֧��ҷ���觫������شŧ �����������繹ҧ���� ������˭ԧ��� �֧�����ҡ����� �ͺ��� ���ŧ������� ���ҧ���¡��Թ
�����ʴһ�зѺ����ʴ��������������ҧ����ѷ � 㹾��વ�ѹ�������� ��ʹ������繹ҧ�����筺�������ʹ��Ż� ����ó������Թ�����Թ������
(�յ��)