การวดั และประเมินผลการเรียนรู
Learning Measurement and Evaluation
สาขาวิชาการประเมินผลและวจิ ยั ทางการศกึ ษา
คณะครศุ าสตร มหาวทิ ยาลัยราชภัฏบานสมเด็จเจาพระยา
การวดั และประเมินผลการเรยี นรู้
(Learning Measurement and Evaluation)
โดย วเิ ชยี ร อนิ ทรสมพันธ ์ เพชราวดี จงประดับเกียรติ
ทวีศกั ดิ์ จงประดบั เกยี รต ิ สุภาพร ศรีหามี
อัครเดช เกตฉ�่ำ เพ็ญพร ทองคำ� สกุ
สริ ิกร โตสต ิ เกษมสนั ต์ิ รจพจน
ฑติ ยา สิทธโิ สภาสกุล
รวบรวมและจดั
ท�ำตนฉบบั
สิริกร โตสติ
ISBN : 978-974-373-633-9
ข้อมูลทางบรรณานุกรมหอสมุดแหง่ ชาติ
การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู้ = Learning Measurement and Evaluation.--
กรุงเทพฯ : คณะครศุ าสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏบ้านสมเดจ็ เจา้ พระยา,
2563.
196 หน้า.
1. การประเมินผลทางการศึกษา. I. วเิ ชียร อินทรสมพันธ์. II. ช่อื เรอื่ ง.
371.26
ISBN 978-974-373-633-9
พมิ พ์ครงั้ ท่ี 1 สงิ หาคม 2563 จ�ำนวน 500 เลม่
ออกแบบปก ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ แฝงกมล เพชรเกลี้ยง
สงวนลิขสิทธ์ิตามพระราชบัญญตั
ิลิขสิทธ์ิ (ฉบบั เพ่มิ เตมิ ) พ.ศ. 2558
หา้ มลอกเลยี นแบบ หรอื คัดลอกส่วนใดส่วนหน่งึ ของหนังสอื เล่มนี้
ยกเวน้ แต่ไดร้ ับอนญุ าตเปน็ ลายลักษณอ์ ักษรจากผู้เขียน
หนังสอื ยืมเรียน หรือแจกฟรี (หา้ มจำ� หนา่ ย)
จดั ท�ำโดย คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภัฏบ้านสมเดจ็ เจ้าพระยา
1061 ซอย 15 ถนนอสิ รภาพ แขวงหิรัญรจู ี เขตธนบรุ ี กรุงเทพฯ 10600
โทร. 02-473-7000 ตอ่ 5000 โทรสาร : 02-472-5712 E-mail :
[email protected]
//www.edu.bsru.ac.th
พิมพท์ ่ี โรงพิมพ์ หจก.วรานนท์ เอน็ เตอรไ์ พรส์
6, 8 ซอย 13 ถนนสะแกงาม แขวงแสมด�ำ เขตบางขนุ เทียน กรุงเทพมหานคร 10150
โทร. 02-894-9050-3 E-mail : [email protected]
คาํ นาํ
หนังสือการวัดและการประเมินผลการเรียนรู (Learning Measurement and Evaluation) ฉบับนี้
พัฒนาและปรับเพ่ิมจากหนังสือการวัดและการประเมินผลการเรียนรู (Learning Measurement and
Evaluation) โดยสุภรณ ล้ิมบริบูรณ และคณะ (2559) โดยมีจุดมุงหมายเพื่อใหนักศึกษาใชประกอบ
การเรียนรายวิชาพ้ืนฐาน หลักสูตรครุศาสตรบัณฑิตของคณะครุศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏบานสมเด็จ
เจาพระยา
ภายในเลมประกอบดวยเน้ือหาจํานวน 10 บท ไดแก บทที่ 1 หลักการ
แนวคิดเก่ียวกับ
การวัดและประเมินผลการเรียนรู บทที่ 2 พฤติกรรมทางการศึกษาและเคร่ืองมือวัดพฤติกรรม
การเรียนรู บทท่ี 3 เครื่องมือวัดพฤติกรรมการเรียนรูดานพุทธิพิสัย บทท่ี 4 คุณภาพของแบบทดสอบ
บทที่ 5 เคร่อื งมือวดั พฤติกรรมการเรยี นรูดานจติ พสิ ยั บทที่ 6 เครอื่ งมือวัดพฤตกิ รรมการเรยี นรูดานทักษะพสิ ยั
บทท่ี 7 การประเมินผลการเรียนรูตามสภาพจริง และการประเมินภาคปฏิบัติ บทที่ 8 สถิติเบื้องตนสําหรับ
การวัดและประเมินผลการเรยี นรู บทที่ 9 การตดั สินผลการเรียนรู และการใหข อ
มูลยอนกลบั เพ่ือพัฒนาผเู รียน
และบทที่ 10 ตัวอยางเครื่องมือ Digital / Application ดา นการวัดและประเมินผลการเรียนรู ในแตละบทจะ
มีกิจกรรม แบบฝกหัดใหนักศึกษาไดทบทวน นอกจากน้ียังมีสวน ภาคผนวก ท่ีไดสรุปแนวทางการวัด
ประเมินผลในสถานศึกษาข้ันพื้นฐานและเอกสารหลักฐานการศึกษาตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้น
พืน้ ฐาน 2551 เพอ่ื ใหนกั ศึกษาไดเขา ใจแนวทางการวดั ประเมนิ ในบริบทโรงเรียนจริง
ขอขอบคุณผูเขียนทุกทานที่สละเวลาชวยกันเขียน เรียบเรียง
ตรวจทานจนทําใหเกิดหนังสือเลมน้ี
ขอบคุณนักศึกษาครูที่เปนแรงผลักดันทําใหครูตั้งใจทําหนังสือเลมน้ี ดวยมุงหวังใหเกิดผลลัพธการเรียนรู
อันหมายถึงคุณภาพบัณฑิตครูนักวัดประเมินผล สามารถนําแนวทางการวดั ประเมินผลน้ีไปใชใหเกิดประโยชน
ในหอ งเรยี น เพ่อื พัฒนาการเรยี นรู ชวยเหลือผเู รียนอยา งแทจริง
สาขาวชิ าการประเมินผลและวจิ ัยทางการศกึ ษา
คณะครุศาสตร มหาวิทยาลยั ราชภัฏบานสมเด็จเจาพระยา
สารบญั
บทท่ี หนา
1 หลกั การ แนวคิดเกย่ี วกับการวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู.................................... 1
ความหมายของการทดสอบ การวัดผล และการประเมนิ ผล...................................... 1
ธรรมชาติของการวดั ผลทางการศกึ ษา.......................................................................... 2
ความมุง หมายของการวดั ผลการศึกษา......................................................................... 3
หลกั ของการวัดผลการศึกษา........................................................................................ 3
ประเภทของการวัดผลประเมินผล................................................................................ 4
จรรยาบรรณของนักวดั ผล............................................................................................ 6
ประโยชนข องการวดั ผลการศกึ ษา................................................................................ 7
2 พฤตกิ รรมทางการศกึ ษา และ เครื่องมือวัดพฤตกิ รรมการเรียนรู............................ 13
มาตรการวดั (Measurement Scales) ...................................................................... 13
การวดั พฤติกรรมทางการศึกษา.................................................................................... 14
การกําหนดจดุ ประสงคก ารเรยี นรู................................................................................ 15
วิธกี ารประเมนิ พฤตกิ รรมทางการศึกษาและเคร่อื งมือวดั พฤติกรรมการเรยี นรู 17
3 เครอ่ื งมอื วัดพฤตกิ รรมการเรยี นรดู า นพุทธิพสิ ยั ..................................................... 33
ระดบั ขั้นของพฤติกรรมดานพทุ ธิพสิ ยั .......................................................................... 33
วธิ กี ารวัดพฤติกรรมดานพทุ ธพิ สิ ยั ................................................................................ 35
ประเภทของแบบทดสอบ............................................................................................. 35
การเขยี นขอสอบเพอ่ื วัดพฤติกรรมดา นพทุ ธพิ สิ ัย.......................................................... 38
การสรางแบบทดสอบ................................................................................................... 44
4 คุณภาพของแบบทดสอบ...................................................................................... 51
คุณลกั ษณะทด่ี ขี องแบบทดสอบ................................................................................... 51
การวเิ คราะหขอ สอบ..................................................................................................... 53
ความเช่อื มน่ั (Reliability) ........................................................................................... 62
ความเท่ียงตรง (Validity) ........................................................................................... 68
5 เครื่องมือวดั พฤตกิ รรมการเรียนรดู า นจติ พสิ ัย........................................................ 77
ระดับขน้ั พฤติกรรมทางดา นจติ พิสยั (Level of affective domain).......................... 77
ธรรมชาตขิ องการวัดพฤติกรรมดา นจติ พิสยั .................................................................. 78
วธิ กี ารวดั พฤตกิ รรมดานจิตพิสยั ................................................................................... 79
การสรางเครื่องมือวดั จิตพิสัย........................................................................................ 82
การตรวจสอบคุณภาพของเครอ่ื งมอื วัดจิตพิสัย............................................................ 92
6 เครอื่ งมอื วัดพฤติกรรมการเรยี นรดู านทกั ษะพสิ ยั ................................................... 99
ระดบั ข้นั ของพฤติกรรมดา นทกั ษะพิสัย........................................................................ 99
บทที่ หนา
ธรรมชาตขิ องการวัดพฤตกิ รรมดานทักษะพิสัย............................................................ 100
100
ลักษณะของการวดั พฤติกรรมดา นทกั ษะพิสยั
............................................................. 101
103
วธิ ีการวดั พฤตกิ รรมดานทักษะพสิ ัย............................................................................. 117
117
ขั้นตอนการสรา งเครอ่ื งมือวดั พฤติกรรมดานทกั ษะพิสัย............................................. 128
7 การประเมนิ ผลการเรยี นรูตามสภาพจรงิ และการประเมินภาคปฏบิ ตั ิ...................... 135
135
การประเมินผลการเรยี นรตู ามสภาพจรงิ
...................................................................... 136
137
การประเมินผลดา นการปฏบิ ัติ...................................................................................... 138
8 สถติ ิเบอ้ื งตนสาํ หรบั การวดั และประเมินผลการเรียนรู............................................ 142
146
ความรูเบื้องตนเก่ียวกับสถติ ิ......................................................................................... 151
153
ประเภทของสถิติ.......................................................................................................... 163
163
การแจกแจงความถ่ี (Frequency Distribution) ........................................................ 166
166
การวดั แนวโนมเขาสูสวนกลาง (Measure of Central Tendency).......................... 170
การวดั การกระจาย....................................................................................................... 175
175
สหสัมพนั ธ
(Correlation) ......................................................................................... 177
187
ตาํ แหนง ของคะแนน....................................................................................................
193
คะแนนมาตรฐาน (Standard Score) .......................................................................
9 การตัดสนิ ผลการเรยี นรู และการใหขอมลู ยอนกลบั เพ่ือพฒั นาผเู รยี น.....................
การวัดผลการเรยี นรู.....................................................................................................
องคป ระกอบทใี่ ชใ นการตดั เกรด...................................................................................
ระดบั คะแนนหรอื เกรด................................................................................................
การใหข อมลู ยอนกลับเพอ่ื สงเสรมิ การเรียนรู................................................................
10 ตัวอยา งเคร่ืองมอื
Digital / Application ดา นการวดั และประเมินผลการเรียนรู..........
เครอ่ื งมอื ดิจทิ ลั /Application ในการบริหารจัดการ....................................................
เครอ่ื งมือดิจิทัล/Application ในการสรา งเคร่อื งมือวัดประเมนิ .................................
เครือ่ งมือดิจิทัล/Application ในการตรวจขอสอบชนิดเลอื กตอบ...............................
ภาคผนวก แนวทางการวดั ประเมินผลในสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐานและเอกสารหลักฐานการศึกษา
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน 2551......................................................
บทที่ 1
หลกั การ แนวคดิ เก่ยี วกบั การวัดและประเมินผลการเรียนรู*
ฑติ ยา สทิ ธโิ สภาสกุล1
การวัดและประเมินผลการเรียนรู เปน องคป ระกอบสําคัญในการจัดการเรยี นรู มีความสําคัญเช่ือมโยง
กับวัตถุประสงคการเรียนรู (Objectives) และการจัดประสบการณในการเรียนรู (Learning experience)
การทําความเขาใจหลักการ แนวคิดพ้ืนฐานเกี่ยวกับการวัดและประเมินผลการเรียนรู
จะทําใหเขาใจธรรมชาติ
ของการวัดและประเมินผลการเรียนรู อันจะสามารถนําไปปรับใชใหเหมาะสมกับสภาพการเรียนรทู ี่เกิดข้ึนจริง
ในหองเรียน
1.1 ความหมายของการทดสอบ การวดั ผล และการประเมนิ ผล
1.1.1 การทดสอบ (Testing)
การทดสอบ หมายถึง กระบวนการใชเครอ่ื งมือชนิดหน่ึงในการเก็บรวบรวมขอมูล เพื่อวัดพฤติกรรม
ของมนษุ ย
การทดสอบ เปนกระบวนการของการสังเกตพฤติกรรมของมนุษย และบรรยายผลออกมาเปนตัวเลข
หรอื จํานวน
การทดสอบ หมายถึง การใชเครอ่ื งมอื ตาง ๆ
หรือกระบวนการอันมีระบบทใี่ ชในการวดั พฤตกิ รรมของ
บคุ คลตัง้ แตส องคน หรอื มากกวา ขึ้นไป
การทดสอบ หมายถึง การนําเอาชุดเคร่ืองมือวัดหรือสิ่งเราไปกระตุนใหบุคคลแสดงพฤติกรรมให
ตอบสนองออกมา แลวกําหนดคุณลักษณะของพฤติกรรมที่แสดงออกมาดังกลาวดวยตัวเลข (พิชิต ฤทธ์ิจรูญ,
2554, น. 1)
จากความหมายดงั กลาวอาจสรุปไดวา การทดสอบ หมายถงึ กระบวนการใชเครื่องมอื อยางเปนระบบ
ในการเก็บรวบรวมขอ มลู เพ่ือนาํ ไปใชในการตรวจสอบพฤตกิ รรมของบุคคล เชน
การตรวจสอบความสามารถใน
การเรียน
1.1.2 การวดั ผล (Measurement)
การวัดผล หมายถึง กระบวนการหรือวิธีการใด ๆ ท่ีจะใหไดมาซ่ึงปริมาณ (ตัวเลข) จํานวนหนึ่ง อันมี
ความหมายแทนขนาดของสมรรถภาพที่เปนนามธรรมทีน่ กั เรยี นผนู ั้นมีอยูในตน (นงลักษณ วริ ัชชยั , 2546, น. 1)
การวัดผล หมายถึง กระบวนการที่จะกําหนดตัวเลขใหกับสิ่งของบุคคล หรือเหตุการณอยางมี
กฎ เกณ ฑ ห รือเป น การแป ลงคุณ ลักษ ณ ะใดคุ ณ ลักษ ณ ะห นึ่ งจากส่ิงที่ วัด นั้ น ให เป น ป ริม าณ
(ทวิ ัตถ มณีโชติ, 2549,
น. 2)
*ปรับเพิ่มจากบทที่ 1 ความรูเบ้ืองตนเก่ียวกับการวัดผลประเมินผลการศึกษา โดยสุภรณ ล้ิมบริบูรณและคณะ. (2559).
การวัดและประเมินผลการเรียนรู (Learning Measurement and Evaluation). คณะครุศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏ
บา นสมเดจ็ เจาพระยา
1อาจารยประจําสาขาวชิ าการประเมนิ ผลและวิจยั ทางการศึกษา
2 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู
สรปุ ไดวา การวดั ผล หมายถึง กระบวนการในการกําหนดตัวเลขใหกับคุณลักษณะตาง ๆ ของคน
สัตว สิ่งของ หรือเหตุการณตาง ๆ อยางมีกฎเกณฑ
คือ จะตองดําเนินการอยางมีข้ันตอน เปนระเบียบ
แบบแผน โดยมีเครอื่ งมอื ชว ยในการวดั ซง่ึ จะทาํ ใหไ ดต ัวเลขที่ใชแ ทนลกั ษณะของสิ่งทเ่ี ราตอ งการ
1.1.3 การประเมินผล (Evaluation)
การประเมินผล เปนการพิจารณาตัดสินชี้ขาดคุณคาหรือคุณภาพของส่ิงหนึ่งสิ่งใดโดยใชเกณฑหรือ
มาตรฐานท่กี ําหนดไวเ ปน หลัก (สมหวัง พธิ ยิ านวุ ัฒน, 2544, ออนไลน)
การประเมินผลเปนการนําเอาผลการวดั ผลตาง ๆ มาประมวลชข้ี าดในขัน้ สรุป
การประเมินผล หมายถึง การนําเอาผลจากการวัดหลาย ๆ ครั้ง
มาลงสรุป ตีราคา คุณภาพของ
ผูเรยี นอยา งมหี ลกั เกณฑวา สงู ตาํ่ ดีเลว อยางไร (เพชราวดี จงประดับเกียรติ, 2555, ออนไลน)
สรุปไดวา การประเมินผล หมายถึง กระบวนการที่ถัดจากการวัด คือ เม่ือวัดไดป ริมาณแลวก็นําเอา
ปริมาณเหลานั้นมาพิจารณาวินิจฉัย ตัดสิน ใหคุณคาแลวสรุปคุณภาพของส่ิงน้ันๆ วาเปนอยางไร เชน ดี
เลว สงู ต่ํา ผาน ไมผาน เปน ตน
1.2 ธรรมชาตขิ องการวดั ผลทางการศกึ ษา
1.2.1 การวัดผลการศึกษาเปนการวัดในสิ่งที่เปนนามธรรม ซ่ึงไมสามารถวัดไดโดยตรง
ตองใช
เคร่อื งมือหรือส่ิงเรา ใหบคุ คลแสดงพฤตกิ รรมออกมากอ น จงึ วดั พฤตกิ รรมน้ันและกาํ หนดคุณลกั ษณะพฤติกรรม
ท่ีแสดงออกดงั กลา ว ดวยตวั เลข เชน การวัดความรู การวดั ความถนัด การวัดความสนใจ ฯลฯ
1.2.2 การวัดผลการศึกษามีหนวยการวัดไมคงท่ีหรือมีความแตกตางกัน เพราะหนวยการวัดจะ
เปล่ียนไปตามเครอ่ื งมือทใ่ี ชวัด กฎเกณฑในการกําหนดตัวเลขเพ่ือแทนปริมาณของส่ิงท่ีตองการวดั ยังสามารถ
กาํ หนดไดแนนอนเหมือนกับเคร่ืองมือวัดทางดานกายภาพ
แตในการวัดผลการศึกษาไดพยายามจัดหนว ยการ
วดั ใหคงที่ เชน การทําคะแนนดบิ ใหเ ปนคะแนนที (tscore) หรือ คะแนนมาตรฐานตาง ๆ
1.2.3 การวัดผลการศึกษามีความคลาดเคลื่อน (Error) การวัดผลและการประเมินทางการศึกษาก็
เชนเดียวกันกับการวัดในดานอื่น ๆ ยอมตองมีความคลาดเคล่ือนไมมากก็นอย ความคลาดเคล่ือนอาจเกิดจาก
เคร่ืองมือที่ใชวัด วิธีการวัด ตัวผูวัด ตลอดจนสิ่งแวดลอม ฯลฯ ดังน้ันในการวัดผลการศึกษาจึงควรกระทํา
อยางระมดั ระวงั เพื่อใหเ กดิ ความคลาดเคล่อื นนอ ยทีส่ ุดเทาทีจ่
ะทาํ ได
1.2.4 การวัดผลทางการศึกษาเปนการวัดที่ไมสมบูรณทั้งหมด เพราะเราไมสามารถวัดลักษณะตางๆ
ไดท้ังหมด เราสามารถวัดไดบางสวนของเน้ือหา หรือพฤติกรรมท่ีจะสุมออกมาเปนตัวแทนเทานั้น เชน
ตองการวัดความรูความเขาใจเกี่ยวกับคําศัพท ซึ่งนักเรียนไดเรียนรูมาแลวหลายพันคํา เราไมสามารถนํา
คําศพั ททุกคาํ มาสอบวดั ได อาจถามไดประมาณ 50 คาํ ที่คิดวาเปนตัวแทนของคําศพั ทท ัง้ หมด
1.2.5 การวัดผลการศึกษาเปนงานสัมพันธ เพราะผลที่ไดจากการวัดไมมีความหมายในตัวเองจะมี
ความหมายก็ตอเมือ่ นําผลการวดั ไปสัมพันธกับส่งิ อ่นื เชน คะแนนเฉลย่ี ของกลุม เกณฑทต่ี ัง้ ไวลว งหนา
ธรรมชาตทิ ั้ง 5 ประการดงั กลาวขา งตน อาจสรุปไดว า การวดั ผลทางการศกึ ษาเผชิญกบั ปญหาและ
ขอยุงยากหลายประการ เชนเดียวกับการวัดดานอ่ืนๆ แตปญหาและขอยุงยากของการวัดผลการศึกษาจะมี
มากกวา เพราะการวัดทางการศึกษาเปนการวดั ที่เก่ียวกับบุคคลหรือมนุษย ซ่งึ มีการเปลี่ยนแปลงอยูเสมอและ
ยากแกการควบคุม อยางไรกต็ ามเราถอื วา การวัดผลเปนเครอื่ งมือ (Tools) หรอื วิถีทาง
(Means) ทีจ่ ะนําไปสู
การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู 3
เปาหมาย (Ends) และมีสวนที่จะชวยใหครู ผูบรหิ าร ตลอดจนผูเกี่ยวของอื่นๆ พัฒนางานศึกษาของเด็กใหดี
ขน้ึ (เพชราวดี จงประดับเกยี รติ, 2555, ออนไลน)
1.3 ความมงุ หมายของการวัดผลการศกึ ษา
กอ นทําการวัดผลการศึกษาทุกคร้ัง ผทู ี่จะทาํ การวดั ผลจะตองต้ังจดุ ประสงค กอนวา ตอ งการวดั ผลเพื่อ
อะไร หรือทําการวัดผลไปทําไม โดยท่ัวไปเราทําการวัดผลเพ่ือจุดมุงหมาย 5 ประการ ดังน้ี (เพชราวดี
จงประดบั เกียรติ,
2555, ออนไลน)
1.3.1 เพือ่ จัดตําแหนง (Placement) เปนการวัดผลเพื่อใหท ราบวา ผูเรียนมคี วามรคู วามสามารถอยู
ในระดบั ใดของกลุม มี 2 ลกั ษณะ คอื การคดั เลอื กและสอบเพอ่ื จาํ แนกผเู รียนตามกลมุ ความสามารถ
1.3.2 เพื่อเปรียบเทียบ (Assessment) เปนการวัดเพื่อเปรียบเทียบความสามารถหลังจากท่ีนักเรียนได
เรยี นรมู าแลววานกั เรียนแตละคน หรือแตล ะกลุมมีการพัฒนาหรือมีความงอกงามข้ึนมาจากเดิมเทา ไร
1.3.3 เพ่ือวินิจฉัย (Diagnostic)
เปนการวัดเพื่อคนหาสาเหตุของความบกพรองในการเรียน เชน
นกั เรียนเรยี นวชิ านีอ้ อนเพราะเหตุใด เพื่อครูจะไดทาํ การแกไ ขปรบั ปรงุ หรือจัดสอนซอ มเสริมใหต รงจดุ
1.3.4 เพื่อพยากรณ (Prediction) เปนการวัดเพื่อการนําผลไปทํานายเหตุการณในอนาคตของ
ผเู รียน เชน เพื่อทาํ นายวา นกั เรียนจะเรียนสาขาวิชาน้ไี ดสําเรจ็ หรือไม นยิ มใชใ นการสอบคัดเลือกเขาเรียนตอ
โดยใชแบบทดสอบความถนัดเปนเครือ่ งมอื
1.3.5 เพ่อื ประเมินผล (Evaluation) เปนการนาํ ผลการวดั ไปใชเพอื่ เปนขอมลู
ในการตัดสนิ ใจวาสิ่งที่
ตองการวัดน้ันมีคุณภาพเหมาะสมเพียงใด เชน การตัดสินผลการเรียนการประเมินผลหลักสูตร การสอน
การบริหารงาน เปน ตน (เพชราวดี จงประดบั เกยี รติ, 2555, ออนไลน)
1.4 หลักของการวัดผลการศกึ ษา
1.4.1 กาํ หนดวัตถุประสงคการวัดผลประเมินผลใหช ัดเจน เพอื่ จะไดใชวธิ กี าร และเลือกเครอื่ งมือให
เหมาะสมกับการวัดแตล ะครง้ั
1.4.2 ทําการวัดใหตรงกับวัตถปุ ระสงคทต่ี ้ังไว เพอ่ื ใหไ ดผลการวดั ตรงตามความตอ งการอยา งแทจริง
1.4.3 เลือกเครอ่ื งมอื
ใหเหมาะกบั วัตถุประสงคและลักษณะของส่ิงท่ีตอ งการวัด
1.4.4 ใชเครื่องมือท่ีมีคุณภาพ เพราะผลการวัดข้ึนอยูกับคุณภาพของเคร่ืองมือ คือถาเครื่องมือมี
คณุ ภาพดผี ลการวัดเชอ่ื ถอื ได ถา เคร่ืองมอื มีคุณภาพไมด ีผลการวัดกค็ ลาดเคล่ือน
1.4.5 มีความยุติธรรมในการวัด ผลการวัดท่ีดีจะตองไดมาจากการวัดที่ปราศจากความลําเอียงไมมี
ความไดเ ปรยี บเสยี เปรยี บระหวา งผถู กู วดั ดวยกัน
1.4.6 แปลผลอยางถูกตอง โดยตองทราบวาคะแนน หรือผลการวัดอยูในระดับใดจะทําใหมี
ความหมายโดยวธิ
ีใด จะเปรียบเทยี บกบั ส่งิ ใด เชน เทยี บกบั กลมุ หรือเกณฑ
1.4.7 นําผลการวัดท่ไี ดมาใชใหเกิดประโยชนค ุมคา
4 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู
1.5 ประเภทของการวัดผลประเมินผล
ประเภทของการวัดผลประเมินผล มรี ูปแบบทแ่ี ตกตา งกันขึ้นอยกู ับเกณฑท ี่ใชใ นการจาํ แนกดังนี้
1.5.1 จําแนกตามจดุ ประสงคก ารประเมนิ แบง เปน 3 ประเภท (ทิวตั ถ มณีโชติ, 2549) ดังน้ี
1) การประเมนิ ผลกอ นสอน (Preassessment or Preevaluation)
2) การประเมนิ ผลยอย (Formative
Evaluation)
3) การประเมินผลรวม (Summative Evaluation )
1.5.2 จาํ แนกตามระบบการวดั ผล แบงเปน 2 ประเภท ดงั นี้
1) การวดั ผลแบบองิ กลุม (Normreferenced Measurement)
2) การวดั ผลแบบองิ เกณฑ (Criterionreferenced Measurement)
1.5.3 จาํ แนกตามวิธกี าร/เปาหมายการประเมิน แบงเปน 3 ประเภท ดังน้ี (สรญั ญา จนั ทรชสู กุล, 2561)
1) การประเมินผลการเรยี นรู (Assessment of learning)
2) การประเมินขณะเรยี นรู (Assessment as learning)
3) การประเมนิ เพ่อื การเรียนรู
(Assessment for learning)
โดยมีรายละเอยี ดดังน้ี
1.5.1 จําแนกตามจุดประสงคข องการประเมิน
1) การประเมนิ ผลกอนสอน
การประเมินผลกอนสอน เปนการประเมินความรูเดิมกอนทําการสอน ซึ่งจะมุงวัด
ความสามารถของนักเรยี น (Student Performance) ในดานตา ง ๆ ดงั น้ี
(1) ผูเรยี นมีความสามารถทจ่ี ําเปน สาํ หรบั การเรียนการสอนในขน้ั ตอ ไปหรือไม
(2) ผูเรยี นมคี วามรูพน้ื ฐานหรอื ส่งิ ท่จี ะตองเรียนรมู าแลวมากนอ ยเพียงใด
(3) กจิ กรรมการเรียนการสอนทจ่ี ะนํามาเสนอใหน
กั เรยี นควรเปนอยางไร
ดงั น้นั ผลของการประเมนิ ผลกอนสอนจะชว ยใหสามารถรวบรวมขอ มลู ตาง ๆ ตอ ไปนี้
(1) นักเรียนคนใดควรที่จะตองกําหนดใหมีความรอบรู (Mastered) ทักษะจําเปนขั้นตน
กอ นท่ีจะเรมิ่ ทําการสอน
(2) นกั เรียนคนใดควรทีจ่ ะไดร บั การยกเวนไมตองเรียนในบางจุดประสงคของการเรยี น
(3) นกั เรียนคนใดควรที่จะตองจดั กิจกรรมการเรยี นการสอนเฉพาะกรณีให
2) การประเมนิ ผลยอ ย
การประเมินผลยอยเปนการประเมินผลระหวางการสอนในแตละรายวิชา โดยจะทําการ
ทดสอบหลังจากจบการเรียนแตละหนวยการสอนแลว จุดประสงคหลักของการประเมินผลยอยก็คือ การวัด
ระดับความรอบรู (Mastered) และการคนหาบางจุดท่ีนักเรียนไมสามารถเรียนใหรอบรูได หรือเปนการ
ประเมินวานักเรียนไดเกิดการรอบรูแลวอยางแทจริงหรือไมน้ันเอง หรืออีกประการหน่ึง ก็คือการประเมิน
ขอบกพรองในการสอนอันเปนกระบวนการนําไปสูการปรับปรุงการเรียนการสอน โดยอาศัยการวัดผลยอย ๆ
หลายครั้งหลายวิธี ตามจุดประสงคในแตละบทเรียน ซึ่งเปนขอมูลยอนกลับ (Feedback) วานักเรียนเกิด
ความรอบรูหรอื สามารถผานหนว ยเรียนขน้ั ตน พรอมท่จี ะเรยี นในหนวยตอ ไปแลวหรือยงั
การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 5
3) การประเมนิ ผลรวม
การประเมินผลรวม เปนการประเมินผลเรียนครั้งละหลาย ๆ หนวยการสอนหรือส้ินสุด
การเรียนการสอนวิชาน้ันแลว เพื่อเปนขอมูลสําหรับตัดสินความสามารถของผูเรียน หรือดูวาผูเรียนเกิด
ความรอบรูในวิชาน้ันหรือไม การประเมินผลรวมในแตละวิชาจึงมักทําเพียง 23 ครั้งตอวิชาเทาน้ัน
จดุ ประสงคห ลกั ของการประเมินผลรวมกเ็ พือ่ ท่จี ะ
(1)
ใหเกรด
(2) รบั รองทกั ษะและความสามารถ
(3) พยากรณค วามสาํ เร็จในรายวชิ าทต่ี อ เนอ่ื งตอไป
(4) เปน จดุ เร่ิมตน ของการสอนในรายวิชาทตี่ อเนอ่ื งตอ ไป
(5) เปนขอมูลยอนกลับใหน ักเรยี น
(6) เปรยี บเทยี บผลลัพธบ างประการของนักเรยี นแตละกลมุ
1.5.2 จาํ แนกตามระบบการวัดผล
1) การวัดผลแบบองิ กลมุ
การวัดผลแบบอิงกลุม เปนการวัดเพื่อทําใหทราบผลการเรียนของบุคคลเม่ือเทียบกับคนอ่ืน
หรอื ตรวจสอบความสามารถในการเรียนรขู องผเู รียนวา เกงออน ดีเลว เพยี
งใด เม่อื เทียบกับคนสว นใหญ
การวัดในลักษณะดังกลาว จึงเปนการวัดที่มีเปาหมายในการแบงระดับความสามารถของผูเรียนออกเปนกลุม
โดยใชความสามารถทว่ั ไปของกลมุ เปนเกณฑในการแบง ทัง้ นีย้ ึดความคิดท่วี า บุคคลใด เกง ออน ดีเลว
เพียงใดน้ัน ยอมเกงออนดีเลวกวาคน ท่ัว ๆ ไป ดังนั้น การพิจารณาตัดสินผลการเรียน จึงใชสภาพหรือ
ลกั ษณะของกลุมเปนเกณฑพจิ ารณา
คาํ วา “กลุม (Norm)” ในท่ีนก้ี ็คือคาท่ีใชแทนสภาพหรือลักษณะโดยสวนรวมทําหนาท่ีเปน
ตัวแทนลักษณะของผูเรียนทั้งหมด
เชน คาเฉลี่ย คามัธยฐาน เปนตน ดังนั้นการวัดผลแบบอิงกลุมจึงใชวิธี
เปรียบเทียบความสามารถของบุคคลกับคาตัวแทนของกลุม แลวสรุปผลการเปรียบเทียบเหลาน้ันใหอยูใน
ลักษณะความสัมพันธกับกลุม หรือเปนอับดับความสามารถ เชน แดงเกงกวาเพ่ือนในกลุมอยูรอยละ 80 หรือ
แดงสอบไดท ี่ 1 ในหอ ง ก. (เยาวดี วิบูลยศรี, 2540, น. 3032)
2) การวดั ผลแบบอิงเกณฑ
การวัดผลแบบอิงเกณฑ เปนการตรวจสอบความสามารถในการเรียนรูของผูเรียนวามีพฤติกรรม
หรอื คุณลักษณะตาง ๆ
ถึงระดับของเปาหมายที่ตองหรือไม หรอื เปนไปตามความคาดหวัง ซ่ึงกําหนดไวเปน
เกณฑมากนอยเพียงใด ถาผูเรยี นมีพฤตกิ รรมความสามารถถึงเกณฑท่ีกําหนดไวก็ถือวา บรรลุเปาหมาย และ
เปนผูที่รอบรูแลว (Mastered) ถาความสามารถตํ่ากวาเกณฑท่ีตองการ ก็ถือวายังไมผาน หรือไมเปนไป
ตามคาดหวงั ตองใชเวลาสําหรับแกไขปรับปรุงหรือซอมเสริม การวัดแบบองิ เกณฑ จึงเปนการเปรียบเทียบ
ระหวา งความสามารถของผูเรยี นกับเกณฑท ่กี ําหนดไว
คําวา “เกณฑ (Criterion)” ในที่น้ี
ก็คือคุณลักษณะท่ีคาดหวงั จะใหเกิดกับผูเรียน หลังจากเสร็จการ
เรียนการสอนแลว เพ่ือใชเปนมาตรฐานข้ันตํ่าสุด สําหรับการยอมรบั คุณภาพของผูเรียน และใชเปนเคร่ือง
ตัดสินวาผูเรียนผานหรือบรรลุเปาหมายของการเรียนการสอนหรือไม การกําหนดเกณฑจึงตองกําหนดเปน
6 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู
เกณฑข้ันต่ําที่ระบุพฤติกรรมที่สําคัญและมีคุณคาตอการเรียนรูของผูเรียน เกณฑที่กําหนดจะสูงตํ่ามากนอย
เพียงใด ผูกําหนดตองคํานึงความเหมาะสมหลายๆ ดานประกอบกัน เชน
พ้ืนความสามารถของนักเรียน
ประสิทธิภาพของการสอน เปนตน เกณฑท่ีกําหนดมีไดหลายลักษณะ ทั้งในรูปเวลา ปริมาณ คุณภาพ
ในการปฏิบัติ เชน มุงหวงั ใหผูเรยี นปฏิบัติสิ่งหน่ึงส่ิงใดไดภ ายในเวลา 10 นาที ไดรอยละ 80 หรือกระทํา
ไดอยางถูกตองถูกสัดสวนที่ตองการ เปนตน การสรุปผลการสอบแบบอิงเกณฑ จึงเสนอในรูป
การเปรยี บเทียบระหวา งความสามารถของบคุ คลกับเกณฑทกี่ ําหนดไว เชน แดงไมผ านเรอ่ื งเศษสวน ดําผาน
จุดประสงคไ ปแลว 80 ขอ ยังเหลือ 20 ขอ (สมุ าลี จันทรช ลอ, 2542, น.
153)
1.5.3 จาํ แนกตามวิธีการ/เปา หมายการประเมิน
1) การประเมนิ ผลการเรียนรู (Assessment of learning: AoL)
การประเมินผลการเรยี นรู (Assessment of learning) เปน การประเมินสรุปรวม (summative
assessment) เม่ือส้ินสุดกระบวนการเรียนรูเพ่ือตัดสินคุณคาในการบรรลุวัตถุประสงคหรือผลลัพธการเรียนรู
ซง่ึ ครผู สู อนมบี ทบาทหลักในการประเมิน
2) การประเมนิ ขณะเรยี นรู (Assessment as learning: AaL)
การประเมินขณะเรียนรู (Assessment as learning)
เปนการขยายบทบาทของการประเมิน
ความกาวหนาในการเรียนรู (formative assessment) ดวยกระบวนการรวบรวมหลักฐานขอมูลเชิงประจักษ
เก่ียวกับการเรียนรูของผูเรียนขณะเรียนรู เพื่อชว ยใหผูเรียนตระหนักในการเรียนรูของตน ซึ่งผูเรียนมีบทบาทหลัก
ในการประเมิน ผานกระบวนการคดิ ทบทวน สะทอนการเรยี นรูของตนเอง
3) การประเมินเพอ่ื การเรยี นรู (Assessment for learning: AfL)
การประเมนิ เพ่ือการเรยี นรู (Assessment for learning) การประเมินกระบวนการและวิธีการ
เรียนรูของผูเรียน
ใชผลการประเมินยอนกลับเพื่อวินิจฉัยปญหาการเรียนรูของผูเรียน ปรับปรุงวิธีการเรียนรู
หรือวิธกี ารทาํ งานของผเู รียนเพอื่ พัฒนาผูเ รยี นเปน รายบุคคล
1.6 จรรยาบรรณของนกั วัดผล
ในการวัดและประเมินผลการเรียนรู ครูผูสอนในฐานะที่เปนนักวัดผลจะตองยึดจรรยาบรรณของนัก
วัดผลไวอยา งเครง ครัด ไดแ ก
1.6.1 มีความซ่ือสัตยสุจริต คือมีใจบริสุทธิ์ตองานวัดผลการศึกษา ไมคดโกง ไมเห็นแกอามิสสินจาง
รางวลั เชน ไมน ําขอสอบ หรือคัดลอกขอ สอบออกจากหองสอบ เปนตน
1.6.2 มีความยุติธรรม คือใหความยุติธรรมแกผูเขารับการวัดผลทุกคน เชน ตรวจใหคะแนนโดยไม
ลาํ เอยี ง ไมใชอ ารมณในการตรวจขอ สอบ เปนตน
1.6.3 มีความขยันและอดทน งานวัดผลการศึกษาตองทําอยางสม่ําเสมอตลอดเวลา ดังนั้นจะตองมี
ความอดทน ขยนั มคี วามมุมานะ ไมเ ฉือ่ ยชา
1.6.4 มีความละเอียดถถ่ี วนและรอบคอบ งานดานการวดั ผลการศึกษาน้นั จะตองละเอยี ด ถี่ถวนและ
รอบคอบ เพราะถาเกิดความผิดพลาดก็มักเกิดปญหาตามมามากมาย เชน การทําขอสอบ การบรรจุซอง การ
กรอกคะแนน เปน
ตน
การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 7
1.6.5 มีความรับผิดชอบสูง นักวัดผลการศึกษาน้ันจะตองสามารถเก็บความลับไดดี ผูออกขอสอบ
จะตอ งทําอยา งมีประสทิ ธภิ าพและไมท าํ ใหขอสอบรั่วไหล ไมเผอเรอ ตอ งทํางานที่รบั มอบหมายใหสาํ เร็จลลุ วง
1.6.6 ตรงตอเวลา นักวัดผลจะตองเปนคนท่ีตรงตอเวลา เชน การนัดสงขอสอบ นัดวันสอบ นักเรยี น
การสงผลการสอบทันตามกําหนด เปน ตน
1.6.7 สนใจในเทคนิคการวัดผลอยางสมํ่าเสมอ เม่ือมีงานดานการวัดผล นักวัดผลจะตองพยายาม
วดั ผลอยา
งเหมาะสมในเชงิ วชิ าการ ใชความรคู วามสามารถอยา งเต็มที่
1.7 ประโยชนข องการวดั ผลการศกึ ษา
การวดั และการประเมินผลทางการศึกษานัน้ เปนบทบาททีส่ าํ คญั ของโรงเรยี นทีจ่ ะตองกระทาํ เพอ่ื ชวย
ใหการเรียนการสอนมีประสิทธิภาพและบรรลุประสิทธิผล ประโยชนที่พึงไดจากการวัดและการประเมินทาง
การศกึ ษาอาจจําแนกไดด ังน้ี (อนนั ต ศรโี สภา, 2522, น. 12)
1.7.1 ประโยชนตอ ครู
1) ชวยใหค รูทราบถึงผลการเรยี นของเด็ก
2) ชว ยใหค รูทราบวา เดก็ คนใดเกง–ออนดา นใด
3)
ชว ยใหครูทราบถงึ อัตราพฒั นาการของเดก็
4) ชวยใหครูสามารถกําหนดและปรบั ปรุงจุดมงุ หมายในการเรยี นการสอน
5) ชวยใหค รทู ราบถึงขอบกพรอ งในการสอนของตนจะไดหาทางแกไขปรับปรุงใหเหมาะสมและมี
ประสทิ ธิภาพยงิ่ ข้นึ
6) ชวยใหครูรูจักเด็กแตละคนไดดียิ่งข้ึน เชน รูวาเด็กสนใจตองการอะไร แตละคนเปนอยางไร
เปน ตน
1.7.2 ประโยชนตอ นักเรยี น
1) ชวยใหน ักเรียนทราบถงึ ระดบั ความรูความสามารถของตนเอง
2) ชว ยกระตุนใหน กั เรยี นสนใจตอการเรยี นย่งิ ข้นึ
3) ชวยสรางนิสัยในการเรียนใหดีย่ิงขึ้น เชน ฝกความขยันขันแข็ง ความพรอม การเตรียมตัวใน
การสอน ฯลฯ
4) ชวยใหนักเรียนทราบและเขาใจถึงจุดมุงหมายในการเรียน ตลอดจนความตองการของครูได
ถูกตอง
1.7.3 ประโยชนตอการแนะแนว
1) ชว ยใหผ ูแ นะแนวทราบถึงความสามารถของนกั เรียน
2) ชวยใหผูแนะแนวสามารถนําเอาขอมูลที่ไดจากการวัดผลไปใชในการแนะแนวไดถูกตอง เชน
การแนะแนวทางการศกึ ษาตอ การอาชพี ปญหาสวนตัวของเดก็ นกั เรียน เปนตน
1.7.4 ประโยชนต อ การบรหิ าร
การวัดและการประเมินทางการศึกษา หากไดกระทําอยูสม่ําเสมอจะชวยใหผูบริหารวางแผน
การบริหารงานไดรดั กุมข้ึน ตลอดจนชวยใหผูบ ริหารทราบถงึ ขอบกพรองเก่ียวกับการเรียนการสอน จะไดห าทาง
8 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู
ปรับปรุงแกไขไดทันทวงที นอกจากน้ีผูบริหารยังจําเปนตองใชการวัด และการประเมินกิจการบริหาร เชน
การคัดเลอื กบคุ คลเขาทํางานในตําแหนงตา ง ๆ การจดั แบงชน้ั เรียน เปนตน
1.7.5 ประโยชนตอการวจิ ัย
การวดั ผลการเรยี นรนู ับเปน
กระบวนการและเคร่ืองมือทีส่ าํ คญั ของการวจิ ยั ขอ มลู ตาง ๆ ทีไ่ ดจากการ
วัดท่ีถูกตองเท่ียงตรง และเช่ือม่ันได ยอมอํานวยประโยชนโดยตรงตอการวิจัย และผลของการวิจัยยอม
สามารถนําไปแกปญหาตาง ๆ ไดเปนอยางดี เชน ในดานการบริหาร นโยบาย หลกั สูตร เน้ือหาวิชา วธิ ีสอน
ฯลฯ
การวัดและประเมินผลการเรียนรู มีความเกี่ยวของสัมพันธกัน หากไมมีขอมูลผลการวัด ก็ไมสามารถ
ทําการประเมนิ ได การวดั ผลทางการศกึ ษาเปนการวดั ในสิง่ ทเ่ี ปน นามธรรม มีหนว ยการวัดไมคงท่ี
มีความคลาด
เคลื่อน (Error) ตลอดจนสัมพันธกับส่ิงอ่ืน มีหลายประเภทขนึ้ อยูกับเกณฑที่ใชในการจําแนก เชน ถาจําแนกตาม
จุดป ระ ส งค ก ารป ระ เมิ น จะ แบ งเป น ป ระ เมิ น กอ น สอ น (Preassessment or Preevaluation)
การประเมินผลยอย (Formative Evaluation) และการประเมินผลรวม (Summative Evaluation )
ถาจําแนกตามระบบการวัดผล จะเปนการวัดผลแบบอิงกลุม (Normreferenced Measurement) และ
การวัดผลแบบอิงเกณฑ (Criterionreferenced Measurement) ถาจําแนกตามวิธีการ/เปาหมาย
การประเมิน จะแบงเปนการประเมินผลการเรียนรู (Assessment of learning) การประเมินขณะเรียนรู
(Assessment as learning) และการประเมินเพื่อการเรียนรู (Assessment for learning) อยางไรก็ดี
การวัดและประเมินผลการเรียนรูจะไมสามารถบรรลุผล หากครูผูสอนไมมีจรรยาบรรณในการใช และตอง
คาํ นึงถงึ ประโยชนที่จะเกิดกับผูเรียน สถานศึกษา ฯลฯ เปน สําคญั
*******************
การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 9
กจิ กรรมทายบท
จงทําแบบฝกหดั ตอไปน้ี
แบบฝก หดั ท่ี 1
คาํ
ช้แี จง จงพจิ ารณาขอ ความตอ ไปน้ี วา เปนการวัดผลหรอื การประเมนิ ผล
1. วจิ ารณ ชกมวยเกง
2. รตั นาสอบวดั จุดประสงคท ี่ 1 ผา น
3. อารยามเี พชรหนัก 10 กะรัต
4. สุนิสาไดเกรด A วชิ าภาษาไทย
5. สมัครไดค ะแนนเสียงเกา แสนคะแนน
6. อรวีรองเพลงไพเราะ
7. วชั ราทาํ แบบทดสอบได 80 คะแนน
8. สทุ นิ ขับรถดว ยความเรว็ 120 กม./ชม.
9. บานของบษุ บาอยูห างจากบา นของยรุ นนั ท 3 กโิ ลเมตร
10. นางสาวไทยปน ้ีสวยมาก
*******************
แบบฝก หัดที่ 2
คาํ
ชแ้ี จง จงตอบคําถามตอไปน้ี ถาตอ งการทราบขอ มูลตอไปน้ี ครูตองทาํ การวัดผลเพ่อื จุดมงุ หมายใด
1. นกั เรียนคนใดเกงเปน ที่ 1 ของหอ ง
2. ผเู ขารับการอบรมไดรับความรูเพม่ิ ขนึ้ ไหม
3. พัชรจี บ ม.6 แลว ควรเรียนตอ สาขาใด
4. วิธีการสอนแบบใหมข องครทู ิพยด ีหรอื ไม
5. เหตุใด ด.ญ.นอ ยจึงอา นหนังสอื ไมออก
6. โสรยาสอบวายน้ําผานหรือไม
7. อนชุ าไดร ะดับผลการเรียนเทาใด เม่อื สนิ้ สดุ ภาคเรยี น
8. อนาคตเพชรสุดาจะเปน ครูไดห รอื ไม
9.
วิวัฒนควรเขาเรยี นในหองเกงหรือออนดี
10. ผลการเรียนของจินตนาพฒั นาข้ึนหรอื ไม
*******************
10 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู
แบบฝกหัดท่ี 3
คาํ ช้แี จง จงพจิ ารณาขอความตอไปน้วี า ตอ งทําการประเมินผลในระยะใด
1. นักเรียนควรไดผ ลการเรียนระดับใด
2. ครคู วรปรับปรุงการสอนหรือไม
3. นกั เรียนมีความรเู ดิมอยูเพียงใด
4. นกั เรยี นเขาใจแตล ะบทเรียนหรือไม
5. ครูควรปรบั กจิ กรรมอยา งไรจึงจะเหมาะกบั นักเรียน
6. นักเรยี นสมั
ฤทธผ์ิ ลในเน้ือหาทง้ั หมดหรือไม
7. นักเรียนบกพรอ งในเน้อื เร่ืองใด
8. นักเรียนควรซํ้าชนั้ หรือควรเล่ือนชน้ั
*******************
แบบฝกหัดที่ 4
คาํ ชแ้ี จง จงพจิ ารณาขอ ความตอไปนวี้ า เปนการรายงานผลแบบองิ กลมุ หรอื อิงเกณฑ
1. รัตนาวดี สอบไดล ําดับท่ี 1
2. พนิ ทพิ ยส อบบทที่ 1 ไมผา น
3. รังษีเกง กวาเพือ่ นๆ อยรู อ ยละ 70
4. มคี นไดค ะแนนสูงกวาอาทรรอยละ 60
5. มนตรา ได E เพราะทําคะแนนไมถงึ รอยละ 50
6. ทพิ ยล ดาทําขอสอบวดั
จดุ ประสงคท ่ี 1 ผา นรอยละ 80
7. เปย ทิพยไดค ะแนนสูงกวาคะแนนเฉลย่ี ของหอ งเล็กนอ ย
*******************
การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 11
รายการอางอิง
ทิวัตถ มณีโชติ. (2549). การวัดและประเมินผลการเรียนรูตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน. กรุงเทพฯ :
ศูนยสง เสรมิ วิชาการ.
นงลักษณ วิรัชชัย. (2546). การตัดสินผลการเรียนรู : เกรดและการตัดเกรด ในการประเมินผลการเรียนรู
แนวใหม.กรุงเทพฯ : โรงพิมพจ ุฬาลงกรณมหาวทิ ยาลยั .
พิชิต ฤทธ์ิจรูญ.
(2554). การวิจัยเพ่ือพัฒนาการเรียนรู : ปฏิบัติการวิจัยในช้ันเรียน (พิมพคร้ังท่ี 3).
กรุงเทพฯ : คณะครศุ าสตร มหาวิทยาลยั ราชภัฏพระนคร.
เพชราวดี จงประดับเกียรติ. (2555). การวัดผลประเมินผลการศึกษา (ออนไลน). สืบคนจาก
//petcharawadee1.blogspot.com/
สรัญญา จันทรช สู กุล. (2561). แนวคดิ หลกั การ และยุทธวธิ กี ารประเมนิ ผลเพือ่ การเรยี นรู. วารสารการวัดผล
การศึกษา มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. ปที่ 24 ฉบับที่ 1 : กรกฎาคม พ.ศ. 2561 คณะศึกษาศาสตร
มหาวิทยาลยั มหาสารคาม.
สุภรณ ลิ้มบริบูรณและคณะ. (2559). การวัดและประเมินผลการเรียนรู (Learning Measurement and
Evaluation). กรงุ เทพฯ: บรษิ ัท 21 เซนจูร่ี จํากัด.
สุมาลี จันทรชะลอ. (2542). การวัดและการประเมินผล (Measurement and Evaluation). กรุงเทพฯ :
บริษทั พิมพด ี.
อนันต ศรีโสภา. (2522). แนวการตอบแบบฝกหัดการวัดและการประเมินผลการศึกษา. กรุงเทพฯ : คณะ
ศกึ ษาศาสตร มหาวิทยาลยั ศรนี ครนิ ทรวโิ รฒ ประสานมติ ร.
บทที่ 2
พฤติกรรมทางการศึกษา และ เคร่ืองมือวัดพฤตกิ รรมการเรียนรู*
เพ็ญพร ทองคาํ สุข1
พฤติกรรมทางการศึกษา เปนคุณลักษณะสําคัญท่ีครูผูสอนจะตองใหความสําคัญ เนื่องดวย
กระบวนการเรียนรู คือการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมเดิมไปสูพฤติกรรมใหม ดังนั้นการทําความเขาใจพฤติกรรม
ทางการศึกษา จะทําใหสามารถเขา ใจ เขา ถึงพฤติกรรมของผูเรียน ตลอดจนเลือกใช สรางเคร่ืองมือวัดประเมิน
การเรียนรูไดอยางถูกตองเหมาะสม เคร่ืองมือวัดผลการเรียนรูมีหลายประเภท ครูผูสอนตองเลือกใชให
เหมาะสมกบั พฤติกรรมทางการศึกษาท่ตี อ งการวดั
2.1
มาตรการวดั (Measurement Scales)
มาตรการวัด ในการวัดผล เปนระดับของขอมูลที่ไดจากการวัดผล โดยการกําหนดตัวเลขเพ่ือแทน
คุณลักษณะหรือ ปริมาณของส่ิงท่ีตองการวัด มีมาตรการวัดสามารถแบงไดเปน 4 ระดับ (ชูศรี วงศรัตนะ,
2541, น. 6) ดงั นี้
2.1.1 มาตรนามบัญญัติ (Nominal Scale) เปนระดับการวัดในระดับตํ่าสุด ซ่ึงตัวเลขที่กําหนดขึ้น
ใชแทนส่ิงท่ีตองการวัด ในมาตรน้ีเปนเพียงการกําหนดขึ้นเพ่ือใชเรียกช่ือ (Name) หรือเปนการจัดประเภท
(Categories) เพ่ือแสดงความแตกตางกนั เทา
น้ัน และตัวเลขเหลาน้ไี มม คี วามหมายใดๆ ในทางคณติ ศาสตร เชน
รถเมลสาย 40 หองเรียน 3011 1 แทน เพศชาย 2 แทน เพศหญิง หมายเลขเสื้อของนักกีฬา หมายเลข
โทรศัพท ภูมิลําเนา เชื้อชาติ อาชีพ ฯลฯ ตัวเลขในมาตรนี้จะนํามาเปรียบเทียบกันไมได บอกไดแตเพียงวา
สิง่ นน้ั คอื อะไร จดั อยูในประเภทใด
2.1.2 มาตรเรียงอันดับ (Ordinal Scale) เปนการกําหนดตัวเลขใหเขากับลักษณะขอมูลตาม
ความมากนอย เชน อันดับที่ของผลการเรียน การประกวดเรยี งความ การประกวดพาน การประกวดนางงาม ฯลฯ
ตวั
เลขในมาตรนจ้ี ะบอกความหมายในลักษณะมากนอยลดหลั่นกันตามลาํ ดับ
2.1.3 มาตรอันตรภาค (Interval Scale) เปนการกําหนดตัวเลขใหเขากับส่ิงท่ีตองการวัดเพ่ือแทน
ปริมาณของส่ิงนั้น โดยชวงหางของแตละหนวยมีคาเทากัน ตัวเลขเหลาน้ีสามารถนํามาบวก ลบ คูณและหาร
กันได แตไมมีศูนยท่ีแทจริง มีเพียงศูนยสมมติ ดังน้ันจึงมีคาเปน บวก หรือ ลบ ก็ได เชน การวัดอุณหภูมิ
คะแนนสอบวัดความรู คะแนนจากแบบสอบถาม พลงั งาน เปน ตน
2.1.4 มาตรอัตราสวน (Ratio Scale)
เปนการกําหนดตัวเลขใหเขากับส่ิงที่ตองการวัดเพ่ือแทน
ปริมาณของสิ่งนั้น โดยชวงหางของแตละหนวยมีคาเทากัน และคา 0 จะเปนศูนยที่แทจริง (Absolute Zero)
ตวั เลขเหลา นสี้ ามารถนํามาบวกลบคณู หารกันได เชน การวัดน้ําหนัก สว นสูง ความยาว พ้นื ท่ี ความเร็ว ฯลฯ
*ปรับเพิ่มจากบทท่ี 2 เครื่องมือที่ใชในการวัดผลการศึกษา โดยสุภรณ ล้ิมบริบูรณและคณะ. (2559). การวัดและ
ประเมินผลการเรียนรู (Learning Measurement and Evaluation). คณะครุศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏ
บา นสมเดจ็
เจาพระยา
1อาจารยประจาํ สาขาวชิ าการประเมนิ ผลและวิจยั ทางการศึกษา
14 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู
2.2 การวัดพฤตกิ รรมทางการศึกษา
จุดมุงหมายทางการศึกษาทุกวิชา ตามแนวคิดและทฤษฎีของบลูม (Bloom) มุงเนนใหผูเรียนเกิด
พฤติกรรม 3 ดาน ( อางถึงใน ศิริชัย กาญจนวาสี, 2548) ไดแก ดานพุทธิพิสัย
(Cognitive Domain) จิตพิสัย (Affective Domain) และทักษะพิสยั (Psychomotor Domain) ดงั น้ี
2.2.1 ดานพทุ ธพิ ิสัย (Cognitive Domain) เปน
พฤติกรรมทางสมองของบคุ คลมี 6 ขั้น คอื
1) ความรคู วามจาํ (Knowledge)
2) ความเขาใจ (Comprehension)
3) การนําไปใช (Application)
4) การวิเคราะห (Analysis)
5) การสงั เคราะห (Synthesis)
6) การประเมนิ คา (Evaluation)
2.2.2 ดานจิตพิสัย (Affective Domain) เปนการแสดงพฤติกรรมในดานความรูสึกทางจิตใจ
ความสนใจ ความซาบซึ้ง คานยิ ม ทศั นคติ เจตคติ การปรบั ตวั ท่ดี ใี นสงั คม มี 5 ข้นั คือ
1) การรบั รู (Receiving or attending)
2) การตอบสนอง
(Responding)
3) การสรา งคุณคา (Valuing)
4) การจดั ระบบคุณคา (Organization)
5) การสรา งลกั ษณะนสิ ัย (Characterization by a Value or Value Complex)
2.2.3 ดานทักษะพสิ ัย (Psychomotor Domain) เปนพฤติกรรมดานทกั ษะในการปฏิบตั ิกิจกรรม มี 7 ขน้ั คอื
1) การรบั รู (Perception)
2) การเตรยี มพรอมปฏิบัติ (Set)
3) การตอบสนองตามแนวทางท่กี ําหนด (Guided Response)
4) การเกิดความสามารถแบบกลไก (Mechanism)
5) การตอบสนองท่ซี ับซอ น (Complex Overt Response)
6)
การดดั แปลงใหเ หมาะสม (Adaptation)
7) การรเิ ริ่ม (Origination)
ในการเรียนการสอนทุกวิชา ครูผูสอนจึงควรมุงเนนใหผูเรียนเกิดพฤติกรรมทั้ง 3 ดาน คือ ดาน
พุทธิพิสัย ดานจิตพสิ ัย และดานทักษะพิสัย สวนจะเนน ดานใดมากหรือนอย ขน้ึ อยกู บั จดุ มุงหมาย ธรรมชาติ
ของแตละวิชา และการวัดผลประเมินผลก็จะตองวัดพฤติกรรมครอบคลุมทั้ง 3 ดานใหสอดคลองกับ
จดุ มุงหมายของแตละวิชาเชนกนั ทั้งนี้ตองกําหนดเปาหมายหรือความคาดหวังท่ีตองการใหเกิดกับผูเรียน หรือ
การกําหนดจดุ
ประสงคการเรยี นรู (Learning objectives)
การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 15
2.3 การกําหนดจดุ ประสงคการเรียนรู
การวัดและประเมินผลการเรียนรูจะตองกําหนดจุดประสงคการเรียนรู (Learning objectives)
ซึ่งเปนการกําหนดเปาหมายหรือความคาดหวังที่ตอ งการใหผเู รียนมหี รือบรรลุซ่งึ ประกอบดว ยกัน 3 ดา น ไดแ ก
ดา นความรู ทกั ษะ และเจตคติ ท้ังนี้จุดประสงคการเรยี นรูสามารถวิเคราะหและพัฒนาจากหลกั สูตรการศึกษา
ซึ่งตองพิจารณาความเชื่อมโยงของหลักสูตรในหลายระดับ เชน
จุดหมายของหลักสูตร จุดประสงคของ
สาขาวิชา มาตรฐานวิชาชพี ของสาขาวิชาและสาขางานจนถึงระดับรายวิชา คอื จุดประสงครายวชิ า มาตรฐาน
รายวิชาและคําอธิบายรายวิชา ท่ีตองการจัดการเรียนรูเพื่อใหผูเรียนบรรลุจุดประสงคระดับหลักสูตร
ในการกําหนดจุดประสงคการเรียนรูโดยทั่วไปจะแบงเปน 2 ระดับคือ 1.จุดประสงคทั่วไป หรือจุดประสงค
ปลายทาง และ 2.จุดประสงคเชิงพฤติกรรมหรือจุดประสงคนําทาง หรือจุดประสงคเฉพาะโดยแตละระดับมี
รายละเอยี ดดงั ตอ ไปนี้ (พนติ เขม็ ทอง, 2541)
2.3.1
จุดประสงคทวั่ ไป (General Objectives)
จุดประสงคท่ัวไปหรือจุดประสงคปลายทาง คือ จุดประสงคท่ีเปนเปาหมายสําคัญท่ีมุงหวังใหเกิด
ขึ้นกับผูเรียนในการเรียนรูแตละเรื่องหรือแตละหนวยการเรียนรูท้ังน้ีลักษณะของจุดประสงคทั่วไปท่ีสําคัญ
มดี งั ตอไปนี้
1) ตอบสนองพฤติกรรมสําคัญของจุดหมายหลักสูตร จุดประสงคสาขาวิชา มาตรฐานวิชาชีพ
สาขาวิชา/สาขางาน จดุ ประสงครายวชิ าและมาตรฐานรายวิชา
2) สะทอนคุณลักษณะที่พึงประสงคที่เปนผลจากการเรียนรู
โดยครอบคลุมทั้งดานความรูความคิด
ความสามารถในการปฏิบตั ิ เจตคตแิ ละกจิ นิสยั ท่ีพงึ ประสงค
3) การเขียนจุดประสงคทั่วไป จะใชคํากิริยากวาง ๆ โดยเขียนเปนขอ ๆ แตนอยขอครอบคลุมส่ิงท่ี
ตองการใหเกิดข้ึนกับผูเรียนตามคําอธิบายรายวิชา เชน เพ่ือใหมีความรูความเขาใจ ตระหนัก เห็นคุณคา
สามารถ เปน ตน
ตัวอยางการเขียนจุดประสงคท่ัวไป
(1) ผูเ รียนสามารถประดิษฐเครือ่ งแขวนจากเปลือกหอยได
(2) ผเู รยี นคาํ นวณปรมิ าตรดนิ ถมได
(3) ผูเรียนเขยี นสมการการสมดลุ
ได
2.3.2 จดุ ประสงคเชงิ พฤตกิ รรม (Behaviors Objective)
จุดประสงคเชิงพฤติกรรม หรือจุดประสงคนําทาง หรือจุดประสงคเฉพาะ คือ จุดประสงคที่วิเคราะห
ออกมาจากจุดประสงคท่ัวไป โดยกําหนดพฤติกรรมสําคัญท่ีคาดหวังใหเกิดกับผูเรยี นในการเรียนรูแตละหนวย
การเรียนรูตามแผนการจัดการเรียนรู โดยมีองคประกอบท่ีสําคัญ 3 องคประกอบ ไดแก พฤติกรรมที่คาดหวัง
สถานการณหรือเงอื่ นไข และมาตรฐานหรือเกณฑ โดยแตล ะองคประกอบมีรายละเอยี ดดงั ตอ ไปนี้
1) พฤติกรรมท่ีคาดหวัง โดยแตละวัตถปุ
ระสงคการเรยี นรูจะตองระบุพฤตกิ รรมที่คาดหวงั เพียง 1
พฤติกรรมและควรพิจารณาเลือกคํากริยาท่ีแสดงพฤติกรรมท่ีคาดหวังใหถูกตองตามระดับขั้นของการเรียนรูท่ี
เกิดขึ้นกับผูเรียน ซ่ึงพฤติกรรมการเรียนรูดังกลาวนั้น ตองสามารถวัดไดและสังเกตได เชน อาน เลาเร่ือง
อธิบาย บอก ช้ี หยิบ เลอื ก ตอบ สรุป ทาํ เขยี น ฟง ปฏบิ ัติ จบั ใจความ ฯลฯ
16 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู
2) สถานการณ/เง่ือนไข การกําหนดเง่ือนไขหรือสถานการณน้ันจะเปนปจจัยที่ชวยกําหนด
ขอบเขตของเนื้อหาในการจัดการเรียนการสอน ซ่ึงสถานการณหรือเงื่อนไขดังกลาวน้ันจะมีสวนชวยทําให
นักเรียนแสดงพฤติกรรมไดสอดคลองกับสภาพการเรียนรู หรือเปนเง่ือนไขที่ทําใหผูเรียนแสดงพฤติกรรม
ออกมา เชน เมื่อกําหนดขอความให เมอื่ ฟงโฆษณาแลว หลงั จากฟงเพ่ือนเลานทิ านแลว อานในใจจากบทเรยี นแลว
3) มาตรฐานหรือเกณฑ หมายถึงระดับความสามารถท่ีผูเรียนแสดงออกมาในระดับต่ําสุดท่ี
สามารถยอมรับไดวาผูเรียนเกิดการเรียนรูในเน้ือหาอยางแทจริง ซึ่งมาตรฐานหรือเกณฑดังกลาวน้ันเปน
องคประกอบท่ีสําคัญในการชวยตัดสินการเรียนรูของบทเรียนวาผานหรือไมผานจุดประสงค เชน ทําไดทุกขอ
อา นไดถูกตอง เขียนคําใหได 8 ใน 10 คํา บรรยายภาพได เพราะฉะน้ันในการเขียนวัตถปุ ระสงคเชิงพฤติกรรม
จึงตองมีการกําหนดองคประกอบใหครบถวน จึงสามารถประเมินผลการเรียนรูของนักเรียนไดอยางมี
ประสิทธภิ าพ
ตัวอยางจดุ ประสงคเ ชิงพฤตกิ รรมที่ประกอบดวยสวนประกอบครบทง้ั 3 สวน
1. เม่ือกาํ หนดคาํ มาให 10 คํานกั เรียนสามารถอานออกเสียงไดถกู ตองอยางนอย 8 คํา
2. เมือ่ กําหนดสมการที่มีตัวแปร 2 ตัว มาให 5 สมการนกั เรยี นสามารถแกสมการไดถูกตองอยาง
นอ ย 4 สมการ
3. กาํ หนดระยะทาง 800 เมตรนักศึกษาสามารถวิ่งไดภ ายใน 2 นาที
4. กําหนดภาพมาให 1 ภาพนักเรียนสามารถแตงประโยคใหสอดคลองกับภาพไดอยางนอย 3
ประโยค
พฤติกรรมที่คาดหวัง สถานการณ/ เงือ่ นไข มาตรฐานหรือเกณฑ
สามารถอานออกเสยี งได กาํ หนดคาํ มาให 10 คํา ถูกตอ งอยางนอ ย 8 คาํ
สามารถแกส มการได กาํ หนดสมการท่มี ตี ัวแปร 2 ตัว ถกู ตองอยางนอย 4 สมการ
มาให 5 สมการ
สามารถวงิ่ ได กาํ หนดระยะทาง 800 เมตร ภายใน 2 นาที
ส า ม า ร ถ แ ต ง ป ร ะ โ ย ค ใ ห กําหนดภาพมาให 1 ภาพ อยางนอ ย 3 ประโยค
สอดคลอ งกบั ภาพได
ลักษณะของการเขียนวตั ถุประสงคเชงิ พฤตกิ รรมควรมหี ลักการดงั ตอไปน้ี
1. มีความสอดคลอ งกบั จุดประสงคท่วั ไป โดยแตกยอยออกมาจากจุดประสงคท่ัวไป และแสดงถึง
รายการพฤตกิ รรมคาดหวงั ท่ีจะทาํ ใหก ารเรียนรบู รรลุตามที่กาํ หนดไวใ นจดุ ประสงคทัว่ ไป
2. แสดงถึงการเปลย่ี นแปลงพฤตกิ รรมของผูเรียนหลงั จบการเรยี นรูในเร่ืองหรือหนว ยการเรียนรูน ัน้
ๆ
3. ควรเขียนใหครอบคลุมท้ังดานพุทธิพิสัย ทักษะพิสัย และจิตพิสัย แตการเขียนจุดประสงคเชิง
พฤติกรรมดานจิตพิสัยน้ันอาจทําไดยากเพราะผูสอนไมสามารถสังเกตไดโดยตรง ในกรณีนี้ถาไมสามารถเขียน
เปนจุดประสงคเชิงพฤติกรรม อาจเขียนเปนจุดประสงคเฉพาะ เชน ใชคําวา บอกคุณคา บอกประโยชนเพ่ือ
สะทอนใหเห็นพฤตกิ รรมของผูเ รยี นวามีความตระหนักหรอื เหน็ ถงึ คณุ คาของสง่ิ นนั้ ๆ
การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 17
4. จุดประสงคเชิงพฤติกรรมตองมีลักษณะชัดเจน รัดกุม ไมคลุมเครือ เพ่ือใหสามารถเขาใจได
ตรงกัน และสามารถสังเกตไดหรือวัดได จุดประสงคเชิงพฤติกรรมที่สมบูรณจะประกอบดวย 3 องคประกอบ
คอื พฤตกิ รรมทคี่ าดหวัง สถานการณ/ เง่ือนไข และมาตรฐานหรอื เกณฑ โดยมรี ายละเอยี ดในแตล ะองคประกอบ
ตัวอยางการเขยี นจุดประสงคท ัว่ ไปและจุดประสงคก ารเรยี นรเู ชิงพฤติกรรม
จุดประสงคท่วั ไป จุดประสงคเชิงพฤตกิ รรม
ดานพุทธิพสิ ยั
1. เพ่ือใหมีความรูเก่ียวกับ ฟนและการรักษา 1.1 บอกความหมายของคําวา “ฟน” ไดอยาง
ความสะอาดของฟน ถกู ตอ ง
1.2 ระบุปญ หาที่เกิดข้ึนจากการไมดูแลรักษา
ความสะอาดของฟน ไดอยางนอ ย 3 เร่ือง
1.3 อ ธิ บ า ย วิ ธี ก า ร แ ป ร ง ฟ น ที่ ถู ก วิ ธี ไ ด
ทกุ กระบวนการ
ดา นทักษะพสิ ยั
2. เพอ่ื ใหสามารถแปรงฟนไดถ กู วธิ ี 2.1 สาธิตการแปรงฟนที่ถูกวิธีกับหุนจําลองได
ถูกตองทุกกระบวนการ
2.2 เม่ือกําหนดใหทําความสะอาดฟน นักเรียน
ส า ม า ร ถ แ ป ร ง ฟ น ข อ ง ต น เอ ง อ ย า ง ถู ก ต อ ง
ทกุ ขัน้ ตอน
ดา นจิตพสิ ัย
3. เพ่ือใหตระหนักในการความสําคัญของการรักษา 3.1 แปรงฟนทุกครง้ั หลงั จากรับประทานอาหาร
ความสะอาดของฟน 3.2 บอกคณุ คา ความสําคญั ของการแปรงฟน ทถ่ี กู วธิ ีได
2.4 วธิ ีการประเมินพฤติกรรมทางการศึกษาและเครอ่ื งมือวัดพฤติกรรมการเรียนรู
ในการประเมินพฤตกิ รรมทางการศกึ ษาจะมวี ธิ กี ารและเครือ่ งมือทหี่ ลากหลาย
2.4.1 วธิ กี ารประเมนิ ดวยการสอ่ื สารระหวางครูนักเรยี น
1) การสอบถาม
เปนเทคนิคท่ีครูผูสอนต้ังคําถามใหนักเรียนตอบในระหวางการเรียนรู
หรือใหนักเรียนตอบขอมูล
ความชอบ ความสนใจ ฯลฯ เพ่ือท่ีผูสอนจะไดนําไปใชเปนขอมูลประกอบในการออกแบบการจัดกระบวนการ
เรียนรู
เคร่อื งมอื ที่ใชคอื แบบสอบถาม (Questionnaire)
แบบสอบถามแบง ไดเปนประเภทใหญ ๆ ได 2 ประเภท คอื
(1) แบบสอบถามประเภทปลายเปด (Openended Form) เปนชนิดคําถามท่ีใหนักเรียนมี
โอกาสตอบไดอยา งเสรี และไมจาํ กดั คําตอบ เชน
วชิ าอะไรทีน่ กั เรียนไมช อบมากทส่ี ุด....................................................................................
จงบอกเหตผุ ลทีน่ ักเรียนไมช อบรายวิชาน้ี............................................................................
18 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู
ขอดีของแบบสอบถามประเภทปลายเปด คือ นักเรียนมีโอกาสตอบไดอยางสรางสรรค จึงอาจทําให
ไดรับคาํ ตอบทีค่ าดไมถงึ และลึกซงึ้ สวนขอ เสียท่คี ือ แบบสอบถามประเภทน้ีวเิ คราะหคอ นขางยาก
(2) แบบสอบถามประเภทปลายปด (Closeended
Form) เปน แบบสอบถามที่ตง้ั คําถามแลวก็
กําหนดคําตอบไวใหเสร็จเรียบรอย โดยใหนักเรียนเลือกคําตอบจากที่กําหนดใหโดยอาจจะไดแกคําตอบ
ประเภทใชไ มใ ช หรือคาํ ตอบประเภทถูกหรอื ผิด อาจเขียนสัญลกั ษณส ัน้ ๆ เทาน้นั ตัวอยางเชน
นักเรยี นสนใจเลน กีฬาประเภทใด
( ) ฟุตบอล
( ) บาสเกตบอล
( ) แบตมนิ ตัน
( ) เทนนิส
( ) วายนํา้
ขอดีของแบบสอบถามประเภทปลายปด คือ วิเคราะหขอมูลงาย สวนขอเสียที่คือ อาจไดขอมูลไม
ครบถวน ไมส ามารถวัดการคิดขน้ั สูง
เพราะจํากดั คําตอบ
(3) แบบผสม (Mixed Form) เปน แบบสอบถามท่ีรวมลักษณะของแบบที่ 1 และ 2 เขา ดวยกัน
เปนแบบที่มงุ ใหง า ยในการวเิ คราะห และพยายามใหไ ดขอมลู ครบถวนโดยใหต วั สดุ ทา ยใชคําอ่ืนๆ ระบุ เชน
ในการเรียนวิชาคณิตศาสตร นกั เรยี นมปี ญหาหรือไม
[ ] มี
[ ] ไมม ี
นักเรยี นตอ งการใหค รชู ว ยแกไขปญหาอยางไร
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
2) การสมั ภาษณ (Interview)
การสัมภาษณเ ปนอีกวิธีการหนึ่ง ท่ีครผู ูสอนใชป ระเมินผลการเรียนรูท่ีเกิดกับผูเรยี น วธิ ีการนีผ้ ูสอนจะ
สังเกตเหน็ สีหนา ทา
ทางของผูเรียนได
รูปแบบของการสัมภาษณ
1) การสัมภาษณแบบมีโครงสราง (Structured Interview) คือการสัมภาษณท่ีถามตามแบบสัมภาษณ
ท่ีครูไดส รางขึ้นไวแ ลว ลวงหนา อาจสัมภาษณเปน รายบคุ คล หรืออาจสัมภาษณร วมเปนกลุมยอย ๆ ก็ได
2) การสมั ภาษณแบบไมมีโครงสราง (NonStructured Interview) คอื การสัมภาษณโดยไมมแี บบ
สัมภาษณ แตใ ชท กั ษะและความสามารถเฉพาะตวั ของครผู ูสอนที่จะลว งสอบถามปญหาเชงิ ลึกท่เี กดิ กับผูเรยี น
2.4.2 วธิ ีการประเมินดวยการทดสอบ
การทดสอบ
(Testing)
การทดสอบเปนกระบวนการในการนําเครื่องมือวัดหรือแบบทดสอบ (Test) ไปใชการทดสอบมี
ความสําคญั มากในการวดั ผลทางการศกึ ษา เคร่อื งมอื วดั ที่ใชก ันมากไดแ ก แบบทดสอบ (Test)
การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 19
สวนประกอบของแบบทดสอบ
แบบทดสอบทง้ั หลาย โดยท่ัวไปจะประกอบดวย 2 ภาค คอื
1) ภาคกระตุน (Stimulus) ไดแก คําถาม หรือโจทย หรือปญหาท่ีตั้งข้ึนเพ่ือเปนการยั่วยุ หรือ
เรงเราใหผสู อบมีปฏกิ ริ ยิ าโตตอบออกมา
2) ภาคตอบสนอง (Response) ไดแก
คําตอบนนั่ เอง
แบบทดสอบ เปนเคร่ืองมือที่ใชในการวัดความรู ความสามารถทางสมอง โดยมีลักษณะเปนชุดของ
คําถามทีท่ าํ หนา ท่เี รา ผตู อบ ใหแสดงอาการตอบสนองออกมาเปน พฤติกรรมท่สี ามารถสงั เกตไดหรอื วัดได ทง้ั น้ี
เนือ่ งจากความสามารถทางสมองเปน ส่ิงทเ่ี ปนนามธรรม ซึ่งสงั เกต หรอื วัดโดยตรงไมไ ด ดงั น้นั ในการวัดจึง
ตองใชขอคําถาม เปนสิ่งกระตุนใหผูตอบใชความรูความสามารถคิดหาคําตอบ จํานวนคําตอบที่ถูกจึงถือวา
เปนระดับความสามารถของผูตอบ
และใหเปนคะแนนซึ่งจัดอยูในรูปของปริมาณ แลวจึงสรุปจากคะแนน
ออกมาในรูปของคุณภาพวาผูตอบมีความรูความสามารถเพียงไร มากนอยแคไหน การวดั ดงั กลา วจึงอาจถอื ได
วา เปน การวัดในเชงิ ปริมาณและคณุ ภาพ
ชนิดของแบบทดสอบ
การแบงชนดิ ของแบบทดสอบ หากแบงตามจดุ มงุ หมายของการวัดวาจะวัดพฤติกรรมดา นใดแลวอาจ
แบงออกไดเปน 3 ชนิด (ใจทพิ ย เชื้อรตั นพงษ, 2539) คอื
1) แบบทดสอบวัดผลสมั ฤทธ์ิ (Achievement Test) เปนแบบทดสอบที่ใชวัดความสามารถของ
บคุ คลในดานการเรียนรู
2)
แบบทดสอบวดั ความถนัด (Aptitude Test) เปนแบบทดสอบท่ใี ชว ัดความสามารถเฉพาะของ
บุคคลเพ่ือพิจารณาวาบุคคลน้ัน ๆ มีความสามารถในเร่ืองใดเปนพิเศษจะสามารถเรียนรูในดานใดดีกวากัน
จะสามารถเรียนรูส ิ่งหน่งึ ส่ิงใดไดส ําเร็จหรือไม อาจแบง แบบทดสอบความถนัดไดเ ปน 2 ชนดิ ดงั นี้
(1) แบบทดสอบความถนัดทางการเรียน (Scholastic Aptitude test) เปน แบบทดสอบทีใ่ ช
วดั เพือ่ ท่ีจะทราบวา บุคคลนัน้ จะสามารถเรียนวิชาใดไดส าํ เร็จ
(2) แบบทดสอบความถนัดเฉพาะ หรือความถนัดพิเศษ (Specific
Aptitude test) เปน
แบบทดสอบที่ใชวัดบุคคลวามีความสามารถพิเศษในดานใด เชน ความสามารถในทางวาดเขียน
ความสามารถในทางศิลปะ ความสามารถในทางดนตรี ฯลฯ
3) แบบทดสอบวัดบุคลิกภาพ (Personality test) เปนแบบทดสอบที่ใชวัดบุคลิกภาพของบุคคล
เชน ความเช่ือมน่ั ในตนเอง ความเปนผูน าํ ความวิตกกังวล ความมีมนุษยสัมพันธ
2.4.3 วิธกี ารประเมินจากการปฏบิ ัติ
เปนวิธีการประเมินของครูผูสอนจากงาน กิจกรรม
หรือชิ้นงานท่ีผูสอนมอบหมายใหผูเรียนปฏิบัติ
เพ่ือใหไดขอมูลสารสนเทศวาผูเรียนเกิดการเรียนรูจากงานกิจกรรม หรือช้ินงานท่ีผูสอนมอบหมายหรือไม
วธิ กี ารประเมนิ ลกั ษณะนี้ เชน การสงั เกต
การสังเกตเปนการเก็บรวบรวมขอมูลเกี่ยวกับพฤติกรรมของนักเรียน ขณะท่ีปรากฏการณหรือ
พฤติกรรมน้ันกําลังเกิดขึ้น โดยอาศัยประสาทสัมผัสของผูสอนโดยตรง เปนการเก็บรวบรวมขอมูลโดยตรง
20 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู
ทําใหไดขอมูลที่ตรงกับความเปนจริงนาเชื่อถือ
แตทั้งน้ียอมขึ้นอยูกับความเท่ียงตรง และความเช่ือม่ันของ
การสังเกตแตละคร้งั (สภุ างค จนั ทวานิช, 2549, น. 45)
ประเภทของการสงั เกต แบง เปน 2 ประเภท คอื
1) การสังเกตโดยตรง (Direct Observation) หมายถึง การสังเกตท่ีผูสอนเขาไปรวมในกิจกรรมกับ
ผเู รียน
2) การสังเกตโดยทางออม (Indirect Observation) หมายถึง การสังเกตที่ผูสอนเก็บรวบรวมขอมูล
โดยการสอบถามเพอื่ นนักเรยี น ผูปกครอง เปน ตน
การสังเกตตองมีการจดบันทึก และตีความหมายของพฤติกรรมดวย
บางครั้งจําเปนตองใชเครื่องมือ
อื่นชวย เชน แบบบนั ทกึ แบบสาํ รวจรายการ หรือมาตรประมาณคา
การสงั เกตจะไดผ ลดี ผสู งั เกตจะตองมคี ณุ สมบัติ 4 ประการ
1) มคี วามใสใจ (Attention) ตอ สิ่งจะสังเกต
2) มปี ระสาทสมั ผสั (Sensation) ท่ีดี
3) มีการรับรู (Perception) ทด่ี ี
4) มคี วามคิดรวบยอด (Conception) ทดี่ ี คอื สามารถสรุปเรือ่ งไดอ ยางถูกตอ งเช่ือถอื ได
เคร่ืองมือท่ใี ชในการสงั เกต เชน แบบสาํ รวจรายการ มาตรประมาณคา หรอื แบบบันทกึ
1) แบบสาํ รวจรายการ
(Checklists)
แบบสํารวจรายการหรือแบบตรวจสอบรายการ เปนเคร่ืองมือท่ีประกอบไปดวยรายการขอปญหา
(Items) ท่ีใหผูตอบ ตอบรับหรือปฏิเสธ (YesNo) หรือตอบโดยใชเคร่ืองหมายกํากับตัวเลขประกอบดวย
รายการที่แสดงขั้นตอนการปฏิบัติงานกิจกรรมตางๆ หรือพฤติกรรมที่ผูสอนบันทึก เมื่อเห็นวารายการนั้นๆ
เกิดขนึ้
ตัวอยางแบบสํารวจรายการ
คําชี้แจง ครูใหนักเรียนแสดงทารําประกอบเพลงที่กําหนดใหแลวสังเกตพฤติกรรม โดยกา
เครื่องหมาย ลงในชอง “ใช” ถานักเรียนมีพฤติกรรมตามรายการระบุ และกาเครื่องหมาย ลงในชอง
“ไมใช” ถานกั เรยี นไมมตี ามพฤตกิ รรมตามรายการระบุ
รายการพฤติกรรม ใช ไมใช
1. จังหวะถูกตอง
2. ทาทางสอดคลองกบั เพลง
3. กลาแสดงออก
4. คดิ ทาแปลกใหมไ ด
5. ความพรอมเพียงภายในกลุม
6. ความตัง้ ใจ
ฯลฯ
การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 21
2) มาตรประมาณคา (Rating Scale)
มาตรประมาณคา คอื เคร่ืองมอื ท่ีมขี อคําถาม หรอื รายการที่กําหนดไวใ หผูสอนไดพ จิ ารณาวาผลงาน
กจิ กรรมน้นั มีนํา้ หนกั หรือมีระดบั
คุณภาพอยใู นเกณฑขนาดไหน เชน มรี ะดบั
มากทส่ี ุด มาก ปานกลาง นอย นอยทีส่ ดุ หรือ
นอ ยทีส่ ุด นอย ปานกลาง มาก มากทสี่ ดุ หรือ
มาก ปานกลาง นอ ย หรือ
นอ ย ปานกลาง มาก
จํานวนระดับคุณภาพในมาตรประมาณคาน้ันโดยมากกําหนดไวไมตํ่ากวา 3 ระดับ และไมเกิน
11 ระดับ แตส วนใหญม ักจะใชเพยี ง 45 ระดบั ในบางกรณีอาจกําหนดความหมายใหทราบดวย เชน
5 หมายถึง ชอบมากท่สี ุด
4 หมายถึง ชอบมาก
3 หมายถึง ชอบ
2 หมายถึง ไมชอบ
1 หมายถึง ไมช
อบมากทีส่ ุด
ประเภทของมาตรประมาณคา (บุญชม ศรีสะอาด, 2540, น. 9697)
(1) มาตรประมาณคาแบบบรรยาย (Descriptive Rating Scale) เปนแบบประมาณคาท่ีใช
ขอ ความบรรยายถงึ ระดบั คุณภาพ หรอื ปริมาณของสง่ิ ท่ีตอ งการวดั ตัวอยา งเชน
ความถูกตองในการอานทาํ นองเสนาะ
� สามารถอานไดถ กู ตองทั้งหมด
� สามารถอานไดเ กือบถูกตอ งทัง้ หมด ผดิ ไมเกิน 3 คาํ
� สามารถอา นได ผิดไมเ กนิ 10 คํา
� พยายามอานไดบ าง ผดิ มากวา 10 คาํ
(2)
มาตรประมาณคาแบบใหน้ําหนักเปนตัวเลข (Numerical Rating Scale) แบบนี้ใชตัวเลข
แทนระดับความมากนอยของลักษณะตางๆ ความหมายของตัวเลขแตละตัวจะตองเขียนไวอยางชัดเจนวามี
ความหมายอยา งไรหรือแทนความหมายอะไร ดังตัวอยา ง
22 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู
คําชแ้ี จง ใหใสตัวเลข 1 2 3 4 ลงในชอ งพฤตกิ รรมท่ีเกิดข้ึน โดยตวั เลขแตละตวั มีความหมายดังน้ี
4 หมายถงึ ดมี าก
3 หมายถึง ดี
2 หมายถงึ พอใช
1 หมายถงึ ตอ งปรับปรุง
เลข ชอ่ื สกลุ พฤตกิ รรมทป่ี
ระเมนิ เตรยี ม
ท่ี อุปกรณ
กระตือรอื รน สนใจทาํ ต้งั ใจทํา รว มมอื ทาํ
ทีจ่ ะเรียน แบบฝกหัด แบบฝก หดั การทดลอง
1 ด.ช. ธาราวฒุ ิ 2
2 ด.ช. มานนท 1
3 ด.ช. อมร 3
4 ด.ญ. พรณิภา 4
5 ด.ญ. ทิพวรรณ
(3) มาตรประมาณคาแบบกราฟ (Graphic Rating Scale) มาตรประมาณคาแบบกราฟ จะใช
เสนตรงแบงออกเปนชวงตามระดับคุณภาพหรือปริมาณท่ีตองการใหจัดอันดับในแตละชวงอาจกําหนดตัวเลข
แทนระดับความมากนอยหรือไมกําหนดก็ได แตจะตองบอกระดับสูงสุดและตํ่าไวทั้ง 2 ปลายของเสนกราฟ
ดังตัวอยาง
การเตรยี มความพรอมในดานสอ่ื อปุ กรณ
ดีมาก ควรปรับปรงุ
ขอ เสนอแนะในการสรางมาตรประมาณคา
1) รายการพฤติกรรมทจ่ี ะวัดตอ งสอดคลอ งกับจุดมุงหมายท่ีจะวัด
2) พฤตกิ รรมทีจ่ ะวดั ตอ งเปนลักษณะท่สี ังเกตไดงาย
3) ระดบั คณุ ภาพหรือปริมาณในแตล ะชว งตอ งนยิ ามใหช ัดเจนและเปน ปรนัย
4) ชวงของระดับคุณภาพไมควรตํ่ากวา 3 ชวง และไมควรเกิน 11 ชวง บางกรณีอาจกําหนดชวง
เปน จํานวนคูกไ็ ด เพือ่ ปองกนั ความคลาดเคลอ่ื นจากการประมาณคากลาง ๆ
3) แบบบันทกึ หรอื ระเบียน (Records)
แบบบันทึก หรือระเบียนเปนเครื่องมืออีกแบบหน่ึงท่ีใชสําหรับเก็บรวบรวมขอมูลตาง ๆ เคร่ืองมือ
ชนิดน้ีท่ีใชการจดบันทึกเร่ืองราวที่มีผูสอนสังเกต และบันทึกส่ิงตาง ๆ ท่ีไดพบเห็นตามความเปนจริง ไมมี
การตีความหมาย การบนั ทกึ เหตุการณ หรอื ระเบยี นมีหลายชนดิ ดวยกัน เชน
ระเบียนพฤติกรรมหรือระเบียนพฤติการณ (Anecdotal Records) หมายถึง บันทึกของขอความท่ี
สําคัญของพฤติกรรมบางอยาง เชน
บันทึกตอนหนึ่งในชีวิตของเด็กเก่ียวกับภาพ คําพูด การกระทํา
การแสดงออก ฯลฯ ซ่ึงผบู ันทกึ ตอนหนึ่งในชีวิตของเดก็ จะไดมีสวนรวม และเปนสิง่ สําคญั เกย่ี วกับบุคลิกภาพ
การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 23
ของเด็ก เปนการบันทึกเหตุการณที่เกิดขึ้นบอย ๆ ในสวนท่ีเก่ียวกับความประพฤติและบุคลิกภาพของเด็ก
เปน การสังเกตเด็กทมี่ ีพฤตกิ รรมเปลีย่ นแปลงไปอันเน่ืองมาจากครู รายละเอยี ดและขอมูลจากการบนั ทกึ จะถูก
เกบ็ รวบรวมไว
ระเบียนพฤติกรรมจะประกอบไปดวยการบรรยายตามความเปนจริง
เก่ียวกับพฤติกรรมของเด็กใน
สภาพแวดลอมเฉพาะ เปนการบันทึกพฤติกรรมท่ีเกิดขึ้นจริงๆ ในสถานการณหนึ่งติดตอกัน แลวนํามา
ประมวลกันเขา และวิเคราะหเพื่อใหเกิดผลสรปุ ที่ชดั เจนเกยี่ วกบั เดก็ แตล ะคน
ระเบียนพฤตกิ รรมประกอบดวยหวั ขอสําคัญๆ 3 ประการ คอื
1) บรรยายพฤตกิ รรมและเหตกุ ารณในสถานการณหน่งึ ๆ ทเี่ กดิ ขึ้นอยางชดั เจนและตรงไปตรงมา
2) ความคดิ เหน็ ของผูบนั ทกึ หรอื ผูสังเกตเก่ยี วกับความสาํ คญั ของเหตกุ ารณแ ละพฤตกิ รรมของเดก็
3) ขอ เสนอแนะของผูบ ันทกึ หรอื
ผูสงั เกตเกี่ยวกับปญหา ความตองการของเด็กและความชวยเหลือ
ที่ครูอาจจะใหกับเดก็ ได และผลจากความชวยเหลอื
ตวั อยา งระเบียนพฤตกิ ารณ
ระเบียนพฤตกิ ารณ
ช่ือนกั เรยี น………………………………………………ชนั้ ……………………… เวลา…………………………….
พฤตกิ รรมทีเ่ ดก็ แสดงออกโดยยอ………………………………………………………………………………….
ความหมายของพฤตกิ รรมในทศั นะของผสู งั เกต………………………………………………………………
ขอเสนอแนะของผสู งั เกต……………………………………………………………………………………………..
ชือ่ ………………………………………………..………ผสู งั เกต
ระเบียนสะสม (Cumulative Record) หมายถึง เอกสารอยา งหน่ึงท่ใี ชเ กบ็ รวบรวมขอมลู และ
รายละเอียดในดานตาง ๆ ที่เก่ียวกับตัวเด็กแตละคน ระเบียนสะสมจะบันทึกเกี่ยวกับเด็กในเร่ืองประวัติ
ครอบครวั รายงานผลการเรยี น รายงานรูปภาพ ความถนัด ความสนใจกิจกรรมพิเศษ โครงการศกึ ษา และ
อาชพี ในอนาคต
ระเบียนสะสมใชสําหรับบันทึกรวบรวมรายละเอียดของเด็กติดตอกันเปนเวลานานตั้งแตเด็กเร่ิมเขา
โรงเรยี น จนกระทัง่ ออกจากโรงเรียนไปศึกษาตอ หรอื ประกอบอาชพี ในระเบียนสะสมมปี
ระโยชนมากในการ
แนะแนว และชว ยใหสามารถมองเห็นภาพพัฒนาการดา นตา ง ๆ ของเดก็ ในทกุ ดา น ตงั้ แตอ ดีตปจจบุ ัน และ
อนาคต ผูทําหนาท่ีแนะแนวหรือผูทําหนาที่เปนท่ีปรึกษา จะทําระเบียนสะสมเพื่อประโยชนในการที่จะให
ความชวยเหลือนักเรียนในดานตาง ๆ เพ่ือชวยใหนักเรียนไดพัฒนาในทุกดานเต็มท่ี นอกจากน้ีแลว อาจนํา
ขอมลู มาจากระเบยี นสะสมไปใชใ นการวจิ ัยไดอ ีกดว ย
การจดั ระเบยี นสะสม มวี ัตถุประสงคดงั นี้
1) เพ่อื ชวยใหครูรจู กั คุน เคยกับนักเรยี นใหมไ ดร
วดเรว็
2) เพือ่ ใหขอมลู ท่ีเปน ประโยชนในการจัดแบงชนั้ กลุม การเรียนการสอน
3) เพ่ือชวยใหครูสามารถมองเห็นในการจัดแบงจุดดี จุดเดน ตลอดจนความสามารถทางสติปญญา
ของนักศึกษาแตล ะคน
24 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู
4) เพือ่ ชว ยในการคน หาสาเหตุแหงปญหาของนกั เรียน และปญ หาพฤติกรรมอื่น ๆ
5) เพือ่ ประโยชนในการใชเ ปน แนวทางการเลอื กวชิ าเรยี น
6) เพื่อใชเ ปนรากฐานในการรายงานผลการเรียนไปยังสถานศกึ ษาช้นั สงู หรอื หนว ยงาน ตา ง ๆ ตาม
ตอ งการ
ระเบียนสะสมจะบนั ทกึ ขอ มูลดา นตา ง ๆ ดงั น้ี
1) ร า ย ล ะ เอี ย ด ส ว น ตั ว เช น ชื่ อ น า ม ส กุ ล เพ ศ อ า ยุ ส ถ า น ที่ เกิ ด เช้ื อ ช า ติ
ท่อี ยปู จจบุ นั ฯลฯ
2) ประวัติครอบครัว เชน ช่ือ บิดา มารดา ผูปกครอง อาชีพ สถานภาพของบิดามารดา ฐานะ
ทางเศรษฐกจิ
3) รายละเอียดเก่ียวกับการเรียน เชน คะแนนวิชาท่ีเรียนแตละภาค ลําดับท่ีในชั้นหรือจํานวน
นักเรยี น
4) คะแนนการทดสอบ เชน คะแนนการสอบเชาวป ญญา คะแนนการสอบผลสมั ฤทธ์ิ และคะแนน
การสอบอ่นื ๆ
5)
รายละเอยี ดการมาโรงเรยี น เชน เริม่ เขา เรียนเมือ่ ไร จาํ นวนวนั ลาจากแตล ะภาคเรยี น
6) สุขภาพ ไดแก สุขภาพทั่วไป โรคภยั ไขเจ็บ สขุ นิสยั กิจนิสัย
7) รายละเอียดอ่ืน ๆ ไดแก สรุปรายงานจากโรงเรียนเดิม ความถนัดพิเศษ ความสนใจกิจกรรม
รว มหลักสูตร งานอดเิ รก ความมงุ หวงั ทางการเรยี นและอาชพี
2.3.4 วธิ กี ารประเมินรูปแบบอน่ื
สังคมมติ ิ (Sociometry or Sociometric Technique)
สังคมมิติ เปนวิธีการที่นักจิตวิทยา ชาวเวียนนา ช่ือ Jacob Moreno เปนผูคิดข้ึนมา และ
นาํ
มาใชค รัง้ แรกในป ค.ศ. 1923 โดยมีจุดมุง หมายท่ีจะวดั ปฏิกริ ิยาความสัมพนั ธ แบบแผนความรสู กึ (Pattern
of Feeling) หรือความสัมพันธทางสังคมของสมาชกิ ภายในกลุมเกีย่ วกับเรอื่ งการยอมรับซึ่งกนั และกัน
ครู นักแนะแนว และนักจิตวิทยา ไดใชสังคมมิติแกปญหาตาง ๆ ในการเรียนการสอน อาทิ เชน
ปญหาเกี่ยวกับการปรับตัวทางสังคม การเขาหมูคณะ ตลอดจนปญหาตาง ๆ ที่เกี่ยวกับความสัมพันธทาง
สังคม การทําสงั คมมติ ิน้งี า ย สะดวกตอ การนาํ ไปใชและใชเ วลาไมน าน (บุญธรรม กิจปรดี
าบริสุทธ์ิ, 2524)
สังคมมิติ เปนวิธีการแสดงใหเห็นความสัมพันธทางสังคมของบุคคลท่ีอยูกันเปนหมูคณะ และใชใน
การพิจารณาวา บุคคลแตละคนในกลุมเปนท่ียอมรับของสมาชิกคนอื่น ๆ มากนอยเพียงใดโดยพิจารณาจาก
การเลือกสรร ของนกั เรียนในกลุมท่ีรูจ ักซึ่งกันและกันวาจะเลือกใคร ในแงใ ด เชน เลือกทํางานดวย เลอื กไป
เท่ียวดวย เลือกติดตอสื่อสารดวย ฯลฯ เพื่อที่ครูจะไดทราบถึงความกลมเกลียว หรือความขัดแยง และ
สถานภาพการปรบั ตัวของนักเรยี น นับวา เปนเครอื่
งมือสําคัญในการแนะแนวและการจดั กจิ กรรมการเรียนการสอน
การทําสังคมมิติมีวิธีการงาย ๆ ก็คือใชคําถามเพียงหนึ่ง สอง หรือสามประโยคถาม ผูตอบแตละคน
เชนถามวา ทานชอบเรียนวิชาคณิตศาสตรรวมกับใคร ชอบนั่งใกลใครมากท่ีสุด หรือใครเอยที่ทานรักมาก
ทส่ี ุดในชัน้ เรยี น ทา นชอบเลนกบั ใครมากทีส่ ุด ฯลฯ และรอง ๆ ลงไปอีก 2 คน รวมเปน 3 คน
การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 25
จากคําถามดังกลาว ใหเด็กตอบ โดยเขียนชื่อของตนเอง และช่ือเพ่ือนท่ีถูกเลือกสรร
การเขียน
คําตอบอาจจะเปนดังน้ี
ขอเลือก ชือ่ ……………………………………………………….( ผูเลอื ก )
1. ……………………………………………………….
2. ……………………………………………………….
3. ……………………………………………………….
ครูควรอธิบายใหเด็กทราบวา จะเก็บกระดาษคําตอบของเด็กไวเปน ความลับ และเมือ่ เดก็ ตอบเสร็จ
แลว ครูก็นําขอมลู เหลา นั้นมาวเิ คราะห
เทคนิคการวิเคราะหและตคี วามหมายขอมูลสงั คมมติ ิ
การวิเคราะหข อมลู สังคมมติ ิ อาจใชวธิ ใี ดวธิ ีหนงึ่ ใน 3 วิธี ตอไปนี้
1) โดยวิธีใชต ารางสังคมมิติ (Sociometric Matrices)
2) โดยวิธีใชแ ผนสังคม (Sociograms)
3) โดยวธิ ใี ชด ัชนสี งั คมมิติ (Sociometeic Indices)
โดยมีรายละเอยี ดคอื
1) โดยวธิ ใี ชต ารางสังคมมติ ิ
ตารางสงั คมมติ เิ ปน ตารางสเ่ี หลย่ี มจัตุรสั โดยมจี าํ นวนชองในแกนนอนเทา กับจํานวนชอ งในแกนตั้ง
จาํ นวนชองจะมีมากนอ ยเทาใดน้ัน ขึ้นอยกู ับจํานวนสมาชกิ ของกลุม กลาวคือถาสมาชิก n คน ก็จะมีจํานวน
ชอ ง n ชอ ง ตามแนวนอน และ n ชอง ตามแนวต้งั
เพ่ือความเขาใจดีย่ิงข้ึนในที่นี้ จะสมมติวามีคนอยู 6 คน คือ A , B, C, D, E และ F ใหเลือกคน
ขึ้นมา 2 คน ที่มีสวนรวมในกจิ กรรมนี้มากทส่ี ดุ
กรณีนี้ ตารางท่ใี ชค ือ
ผไู ดรับเลอื ก A B C D E F
ผเู ลือก
A
B
C
D
E
F
รวม
26 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู
กําหนดใหวาคนที่ถูกเลือกจะได 1 คะแนน คนที่ไมถูกเลือกจะได 0 คะแนน และสมมุติตอไปวา
การแจกแจงของคะแนนของคนทีถ่ ูกเลือกเปนไปตามลักษณะขางลางน้ี
ผูไดรบั เลอื ก A B C DEF
ผเู ลอื
ก
A 0 1 010
B 0 1 010
C 1 0 010
D 0 0 1 10
E 0 1 1 00
F 0 0 1 01
รวม 1 1 5 0 5 0
จากคะแนนท่ไี ด เราสามารถตคี วามไดว า
C และ E มีคนเลือกมากท่ีสดุ เทา กนั ทงั้ สองคน คือไดคนละ 5 คะแนน
A และ B มคี นเลือกเพยี ง 1 คน เทานัน้ ไดคนละ 1 คะแนน
D และ F ไมม ีคนเลอื กเลย
2) โดยวิธใี ชแผนผังสังคม
การวิเคราะหขอมูลสังคมมิติแบบแผนผังสังคม จะไมนิยมใชในกรณีมีจํานวนสมาชิกในกลุมมาก
ๆ
เพราะจะยุงยากมากในการพิจารณา
ในกรณีมีสมาชิกไมมากนัก แผนผังสังคมจะชวยใหเห็นแบบแผนของความสัมพันธทางสังคมไดอยาง
ชัดเจนมาก ตัวอยางเชน จากขอ มูลในตารางสงั คมมิติขางตน เราสามารถนาํ มาสรา งแผนผังสงั คมได ดังน้ี
AB
CE
D F
แผนผงั สังคม : แสดงการเลือกคน 2 คน จาก 6 คน
จากแผนผังสังคมจะเห็นไดอยางชัดเจนวา D และ F ไมมีใครเลือกเลย C และ E มีคนเลอื กเทา ๆ
กนั และไดรับเลอื กจากสมาชิกทกุ คน สว น A ไดร บั เลือก C ขณะที่ B ไดร ับเลือก จาก E
อน่ึง สําหรับ A นั้น เลือก C (A C) ในขณะเดียวกับ C ก็เลือก A (C A) การเลือก
แบบน้ีอาจเรียกวา การเลือกแบบ “ถอยทีถอยอาศัย (Clique)” เวลาเขียนลูกศรจึงนิยมเขียนแบบ
“A C” แตโ ปรดสังเกตวา A เลือก E แต E กลับไมเ ลอื ก A (A E)
การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 27
3) โดยวิธใี ชดัชนสี ังคมมติ ิ
วิธีการคํานวณหาดัชนสี งั คมมิติ มีมากมายหลายวธิ ี สําหรบั ในท่นี ี้จะไดนาํ มาเสนอไวเพียงวธิ เี ดียวเพื่อ
หาคาสถานะทางสังคมของกลมุ บุคคลโดยใชสตู ร
S =n
N–1
S = สถานภาพทางสงั คม
n = จาํ นวนคนทีเ่ ลือก
N = จํานวนคนทั้งหมดในกลุม
ตามตวั อยา งขางตน เราสามารถคาํ นวณหาคา สถานะทางสังคมของคน 6 คน ไดดังนี้
A = 1 = 0.2
6 1
1
B = 6 1 = 0.2
C = 5 = 1.0
6 1
0
D = 6 1 = 0.0
E = 6 5 1 = 1.0
0
F = 6 1 = 0.0
ประโยชนข องสงั คมมิติ
1) ใชศ ึกษารปู แบบความสัมพนั ธท างสงั คมของสมาชกิ ภายในกลมุ
2) ใชใ นการวิจยั ปฏบิ ตั ิการ (Action Research) เชน
(1) ปญ หาการปรับตวั ทางสังคม
(2) ปญ หาการเรียนการสอน
(3) ปญ หาสงั คมตาง ๆ
(4) ปญ หาทางดา นการศึกษา
3) ใชในการแนะแนว
4) ใชศ กึ ษาและแกป ญ หาทางดา นจิตวทิ ยา
5) ใชแ สดงความสัมพันธของบคุ คลท่มี ีตอกนั
การใหสรา งจิตนาการ (Projective Technique)
การใหสรางจิตนาการหรอื อาจเรียกอีกอยางหน่ึงวา กลวิธีใหระบายความในใจ เปนการวัดความรูสึก
นึกคิด จากจิตนาการของบุคคลขณะเผชิญกับสถานการณตาง ๆ เทคนิคของการวัดแบบน้ีจึงเปนการจัดให
บุคคลไดพบกับสถานการณงาย ๆ เพื่อใหผูน้ันเขียนบรรยายความรูสึกหรือความคิดเห็นของตนอยางอิสรเสรี
ขณะอยูในสถานการณนั้น แลวนําคําบรรยายมาแปลความหมายเพ่ือวัดความรูสึก ความคิดเห็น หรือใช
28 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู
ทาํ นายบุคลิกภาพ และทัศนคติตอส่ิงตาง ๆ ตลอดจนปญหาสวนตัวของผูตอบ สถานการณท่ีจัดข้ึนจึงเปนสิ่ง
เรา ซ่ึงอาจทาํ ไดหลายวิธี (นริ นั ดร จลุ ทรพั ย, 2539, น. 209213) ดงั นี้
1) ใหเขียนบรรยายความรูสึก เปนการใหผูตอบบรรยายความรูสึกนึกคิด หรือสรางจิตนาการเมื่อ
เผชิญกบั สิง่ เราท่ีจัดให ซง่ึ อาจทําไดห ลายรูปแบบ ดังนี้
(1) วัตถุ เชน กอนหนิ ก่ิงไม ทม่ี ีรูปทรงแปลก ๆ ฯลฯ
(2) รูปภาพ เชน ภาพหยดหมึก (Ink – Blot) ภาพลางเลือน ฯลฯ
ภาพหยดหมึก (Rorschach Ink–Blot) พัฒนาโดยจิตแพทยชาวสวิส ชื่อ Hermann Rorschach
นาํ ภาพหยดหมึกมาใชคนควาวินิจฉัยบุคลิกภาพ ภาพหยดหมึกในจํานวน 10 ภาพนี้มีอยู 5 แผนที่รอยหยด
หมกึ เปน สีเทาและสีดาํ เทานั้น และมอี ยู 2 แผน ท่มี ีสแี ดงเพิ่มเติมเขาไปบางสวน และท่เี หลืออกี 3 แผนเปน
ภาพท่ีมีสีผสมกันหลายสี ในขณะที่ผูรับการทดลองดูภาพหยดหมึกแตละแผนเขาจะไดรับคําส่ังใหบอกวาเห็น
อะไรในภาพ และภาพเหลาน้ันแทนอะไรไดบาง ผูทดสอบจะจดบันทึกตามคําบอกเลาและบันทึกเวลาท่ีใชใน
การตอบสนอง ตลอดจนตําแหนงของภาพท่ีเขาจับมองดู ขอคิดที่พูดออกมา อารมณที่แสดงออกและ
พฤติกรรมอ่ืน ๆ ท่ีแสดงออกมาโดยบังเอิญ หลังจากใหเขาดูภาพครบทง้ั 10 แผนแลว และนําผลการทดสอบ
ไปวิเคราะหและตีความ ตวั อยา งภาพดังน้ี
(3) เสยี งดนตรี เชน เสยี งบรรเลงพวกเครอื่ งสายไทย เสียงเพลงซิมโฟน่ี ฯลฯ
2) ใหเขียนเรียงความ เปนการใหผูตอบแตงความโดยกําหนดช่ือเร่ืองให ซึ่งช่ือเรอ่ื งทกี่ ําหนดใหน้ัน
ควรมลี ักษณะทีจ่ ะชกั จงู ใหผตู อบบรรยายความรสู ึก หรอื ทศั นะของตนเอง วิธีนี้อาจทาํ ได 2 แบบ ดังนี้
(1) กาํ หนดชอื่ เรือ่ ง ใหเ ขยี นเรียงความ เชน อนาคตของฉัน คนดใี นทศั นะของขา พเจา
(2) กาํ หนดขอ ความขึ้นตนไวแ ลว ใหเขียนตอ เชน
ถา ขา พเจามีเงนิ เดอื น ขาพเจา จะ…………………………………………………………………………
มนษุ ยท กุ คนเกิดมายอม……………………………………………………………………………………
(3) เลาเรอื่ งคาง หรอื เลาไมจ บ แลว ใหเขยี นเรือ่ งตอ เติมใหจ บ
3) ใหเขียนคาํ ที่เปนสิ่งท่ีระลึก วิธนี ี้เปนการกําหนดคําใหแลวใหผูตอบเขยี นคําท่ีแสดงถึงความรูสึก
หรอื ส่ิงท่ีระลกึ ถึงเปน สิ่งแรก โดยไมใ หผ ตู อบคดิ ไตรต รองนาน เพราะจะทาํ ใหไมตรงตามความเปนจรงิ ดังน้ี
(1) กําหนดคําซ่ึงอาจจะเปนสถานท่ี บุคคล สตั ว หรือสิ่งของ แลวใหผตู อบเขียนสง่ิ ที่ระลึก
ถึงเปน ส่ิงแรกเพ่ือใหใชทํานาย ความสมั พนั ธระหวางสิ่งทก่ี าํ หนดใหก ับสิ่งทใ่ี หผ ตู อบระลกึ ถึง
บาน (แม)
โรงเรียน (อาหารกลางวนั )
การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 29
(2) กําหนดคํา ซ่ึงอาจจะเปนสถานที่ บุคคล สัตว หรือส่ิงของ แลวใหผูตอบเขียนคําที่แสดง
ความรูส ึกของตนทีม่ ตี อ สง่ิ นนั้
บา น (อึดอัด)
โรงเรียน (เบอ่ื )
(3) กําหนดคําท่ีเปนความรูสึก แลวใหผูตอบเขียนคําที่เปนสถานท่ี บุคคล สัตว หรือส่ิงของท่ี
ระลึกถงึ เปน สง่ิ แรก เชน
รัก (แม)
เกลียด (ครู)
คิดถึง (ขนม)
4) ใหเลอื กภาพ วธิ ีนี้จะกําหนดภาพตาง ๆ ให แลว ใหผูตอบเลือกภาพทีต่ นชอบมากท่ีสุด หรือคดิ วา
สําคัญที่สุด ซึ่งอาจทําได 3 วิธี ดังนี้
(1) ใหเลือกภาพ กําหนดภาพใหหลาย ๆ ภาพ แลวใหผูตอบเลือกภาพท่ีชอบที่สุด หรือคิดวา
สาํ คัญท่ีสุด
(2) ใหเรียงลําดับภาพ กําหนดภาพหลาย ๆ ภาพ แลวใหผูตอบเรียงลําดับภาพ จากภาพท่ีชอบ
มากท่ีสุด ไปถึงภาพท่ีชอบนอยท่ีสุด
(3) ใหกําหนดภาพ กําหนดภาพใหหลาย ๆ ภาพ แลวใหผูตอบแยกภาพออกเปน 2 สวน คือ
ภาพท่ีชอบกับภาพทไ่ี มช อบ
5) การเลนละคร
วิธีน้ีจะตองกําหนดใหแสดงละครส้ัน ๆ โดยไมใหเตรียมตัวลวงหนา เพื่อสังเกตความคิดเห็น หรือ
จนิ ตนาการจากการพูด กิรยิ าทา ทาง เหตกุ ารณ ตลอดจนลักษณะการสรางเร่ืองของผแู สดง
พฤติกรรมทางการศึกษามุงเนนใหเกิดการเปลี่ยนแปลง 3 ดาน ท้ังดานพุทธิพิสัย (Cognitive
Domain) ดานจิตพิสัย (Affective Domain) และดานทักษะพิสัย (Psychomotor Domain) ในการวัด
พฤติกรรมทางการศึกษามีเทคนิคและวธิ ีการประเมินที่หลากหลาย เชน
วิธีการประเมินดวยการสื่อสารระหวา ง
ครูนกั เรียน โดยใชแบบสอบถาม แบบสมั ภาษณ วิธีการประเมนิ ดวยการทดสอบ โดยใชแบบทดสอบ แบบวัด
ตางๆ วิธีการประเมินจากการปฏิบัติ โดยใช แบบสังเกต แบบสํารวจรายการ มาตรประมาณคา แบบบันทึก
หรือการประเมินรูปแบบอ่ืน เชน สังคมมิติ การสรางจินตนาการ ครูผูสอนตองเลือกใชเครื่องมือวัดประเมินผล
การเรยี นรูใหส อดคลองกับพฤตกิ รรมท่ตี องการวดั และเหมาะสมกับบริบทในหองเรียนของครู
*******************
30 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู
กิจกรรมทา ยบท
จงทําแบบฝก หัดตอ ไปน้ี
แบบฝกหดั ท่ี 1
คําชี้แจง จงขีด หนาขอที่เปนจุดประสงคเชิงพฤติกรรม และขีด หนาขอท่ีไมเปนจุดประสงคเชิงพฤติกรรม
และในกรณที เ่ี ปน จุดประสงคเชงิ พฤติกรรม จงระบอุ งคป ระกอบโดย
ขดี เสน ใตหนง่ึ เสน ในสว นทเี่ ปนสถานการณ/เงอื่ นไข
ขดี เสนใตส องเสน ในสวนที่เปนพฤติกรรมท่คี าดหวงั
ขดี เสน ปะ ในสวนทเ่ี ปน มาตรฐาน/เกณฑ
..............1. เมือ่ เรียนเรื่องการวัดแลว นกั เรียนเขาใจวธิ ีการเลอื
กใชเ คร่อื งมือวัดอยา งถกู ตอง
..............2. หลงั จากเรียนเรือ่ งเวลาแลว นักเรยี นสามารถ อานเวลาจากนาฬกิ าจรงิ ได
..............3. นักเรยี นสามารถนาํ คําทก่ี ําหนดใหมาแตง เปน ประโยคส้ันๆ ได อยางนอ ย 5 ประโยค
..............4. เมื่อเรยี นเรอ่ื งการหาพ้นื ทจ่ี บแลว นกั เรียนสามารถจําสตู รการหาพ้ืนทส่ี เ่ี หล่ียมจัตุรัสได
..............5. นักเรยี นสามารถรอยมาลัยดอกไมสดได
..............6. ครูสามารถอธิบายให นักเรียนเขา ใจเร่ืองคณุ คาของสารอาหารประเภทตา งๆ
ได
..............7. เมอื่ กาํ หนดช่อื สารเสพตดิ ให นกั เรียนสามารถรูถงึ โทษจากการใชสารเสพติดชนิดนน้ั อยา งถูกตอ ง
..............8. นักเรียนสามารถจาํ แนกประเภทสตั วบก สัตวนํ้าได
*******************
แบบฝกหดั ท่ี 2
คําช้แี จง จงวเิ คราะหจดุ ประสงคตอ ไปน้ี วา เปนพฤติกรรมดานพทุ ธิพสิ ัยข้ันใด
1. เพื่อใหน ักเรียนบรรยายเรอื่ งราวจากภาพได
2. เพ่อื ใหน ักเรียนระบุใจความสําคัญของเร่อื งที่อา นได
3. เพอ่ื ใหนักเรยี นแตงโคลงสส่ี ุภาพได
4. เพอ่ื ใหนักเรียนบรรยายเหตกุ ารณส ําคญั ในวันวิสาขบชู าได
5. เพื่อใหน ักเรียนบอกวิธีการหาพื้นทส่ี ี่เหลยี่ มผืนผาได
6. เพื่อใหนกั เรียนเขยี นประโยคสัญลักษณจ ากโจทยป ญ หาทกี่ าํ หนดใหไ ด
7. เพื่อใหนกั เรียนยกตัวอยางอาหาร 1 ม้ือท่ีเหมาะกับคนเปนโรคคอหอยพอกได
8. เพื่อใหนักเรยี นวิจารณข า วและเหตุการณไ ด
9. เพื่อใหนักเรียนเขียนคาํ ขวญั ตอตา นการสูบบุหรไ่ี ด
10. เพือ่ ใหน กั เรียนแยกแยะคําโฆษณาทกี่ ําหนดใหได วา เชือ่ ถอื ไดห รือไม
การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 31
แบบฝก หดั ท่ี 3
คาํ ช้แี จง จงพิจารณาจุดประสงคตอ ไปน้วี าเปน พฤตกิ รรมทางการศกึ ษาดานใด ตองวดั โดยใชวธิ ีการ/เครื่องมือใด
1. เพือ่ ใหน ักเรยี นบอกขนั้ ตอนการกรองน้ําได
2. เพอ่ื ใหนักเรยี นสามารถวาดภาพระบายสีได
3. เพื่อใหนกั เรียนนาํ ศัพทท ่กี าํ หนดใหม าแตง ประโยคได
4. เพอ่ื ใหน ักเรียนมเี จตคตทิ ่ดี ีตอวิชาคณติ ศาสตร
5. เพื่อใหนักเรยี นวางแผนการจดั แสดงละครได
6. เพอ่ื ใหนักเรียนทาํ ขนมไทยโดยการตม
ได
7. เพื่อใหน ักเรียนจบั ใจความสําคัญของเร่ืองได
8. เพ่ือใหนักเรยี นมคี วามรับผดิ ชอบในการทํางาน
9. เพ่อื ใหน กั เรยี นอา นออกเสยี งได
10. เพอื่ ใหนกั เรียนอานแผนภูมิแทง ได
**********************
32 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู
รายการอางอิง
ใจทิพย เชอื้ รัตนพงษ. (2539). การพฒั นาหลักสูตร : หลักการแนวปฏบิ ตั ิ. กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พอ สนี เพรส.
ชูศรี วงศรตั นะ. (2541). เทคนคิ การใชสถิติเพ่ือการวจิ ัย (พิมพครง้ั ที่ 7). กรุงเทพฯ :
ศูนยห นังสือจุฬาลงกรณ
มหาวทิ ยาลัย.
นิรันดร จุลทรพั ย. (2539) เอกสารคําสอนวิชาการแนะแนวเบื้องตน . โครงการบริการวิชาการ มหาวทิ ยาลัย
ศรีนครินทรวิโรฒ.
บญุ ชม ศรีสะอาด. (2540). การวจิ ัยทางการวดั ผลและประเมนิ ผล. กรงุ เทพฯ: สวุ ีริยาสาสน.
บุญธรรม กิจปรีดาบริสุทธิ์. (2524). คูมืออาจารยการวัดและประเมินผลการเรียนการสอน. กรุงเทพฯ :
การพิมพพระนคร.
พนิต เข็มทอง. (2541). วัตถุประสงคทางการศึกษา : การเขียนและการจําแนก. เอกสารประกอบ
การฝกอบรมหลักสูตรกลยุทธการฝกอบรมแนวใหมแนวคิดสูการปฏิบัติ. กรุงเทพฯ : สํานักสงเสริม
และฝกอบรม มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร.
สุภรณ ลิ้มบริบูรณและคณะ. (2559). การวัดและประเมินผลการเรียนรู (Learning Measurement and
Evaluation). กรุงเทพฯ: บรษิ ทั 21 เซนจรู ี่ จาํ กดั .
ศิริชัย กาญจนวาสี. (2548). ทฤษฎีการทดสอบแบบดั้งเดิม (พิมพครั้งท่ี 5). กรุงเทพฯ : โรงพิมพแหง
จฬุ าลงกรณม หาวทิ ยาลัย.
อทุ มุ พร จามรมาน. (2544). แบบสอบถาม : การสรา งและการใช (พิมพคร้งั ที่ 6).
กรุงเทพฯ: ฟน นี่พลับบชิ ช่ิง.
บทที่ 3 สุภาพร ศรหี ามี1
เครื่องมอื วัดพฤตกิ รรมการเรียนรดู า นพุทธิพิสยั *
พฤติกรรมพุทธิพิสัย (Cognitive Domain) เปนพฤติกรรมท่ีเกิดจากการใชสมองของบุคคลแสดงถึง
ความสามารถทางสติปญญา คือความรู ความเขาใจ การใชความคิด ฯลฯ แบงออกเปน 6 ระดับ 1) ความรู
ความจํา (Knowledge) 2) ความเขาใจ (Comprehension) 3) การนําไปใช (Application) 4) การวิเคราะห
(Analysis) 5) การสังเคราะห (Synthesis) และ 6) การประเมินคา (Evaluation)
เครื่องมือที่ใชสวนใหญคือ
แบบทดสอบ ซ่งึ มีหลายประเภท ดังนน้ั เน้อื หาในบทน้ีจงึ ไดมุง เนนไปท่ีการสรางเครือ่ งมือคอื แบบทดสอบ
3.1 ระดบั ข้ันของพฤตกิ รรมดานพุทธพิ สิ ยั
บลูม (Bloom) (Bloom’s Taxonomy, 1956 อางถึงใน ศิริชัย กาญจนวาสี, 2548) แบงพฤติกรรม
ดา นพุทธพิ สิ ยั (Cognitive Domain) ออกเปน 6 ระดบั จากตํา่ ไปสูง ดงั นี้
3.1.1 ความรูความจํา (Knowledge) หมายถึง ความสามารถเก่ียวกับการจดจํา และระลึกได
เกย่ี วกบั เรอื่ งราวหรอื สิ่งตาง ๆ ที่ผเู รยี นมปี
ระสบการณมา
3.1.2 ความเขาใจ (Comprehension) หมายถงึ ความสามารถในการบูรณาการความรคู วามจํา
ใหห ลากหลายไปจากเดมิ สามารถแปลความหมาย ตีความ และขยายความไดอยางถกู ตองสมเหตุสมผล
3.1.3 การนําไปใช (Application) หมายถึง ความสามารถในการนําความรูความจาํ ความเขา ใจ
ไปใชในการแกป ญ หาตา งๆ ในสถานการณท ่ีคลายคลึงหรอื สถานการณใหม ๆ ได
3.1.4 การวิเคราะห (Analysis) หมายถึง ความสามารถในการแยกแยะเร่ืองราวหรือส่ิงตาง ๆ
ออกเปน สวนยอย ๆ แตล ะสว นยอ ยน้ันมีอะไรทเ่ี
ปน สวนสาํ คญั มากนอ ยตามลาํ ดบั
3.1.5 การสังเคราะห (Synthesis) หมายถึง ความสามารถในการรวบรวมเร่ืองราวหรือสิ่งตาง ๆ
ต้ังแต 2 สงิ่ ขน้ึ ไปเขา ดวยกัน แลวปรบั และบูรณาการเปนเรอื่ งราวใหมที่ดีกวา เดิมหรอื นาํ ไปใชในแงมุมอน่ื ๆ ได
3.1.6 การประเมินคา (Evaluation) หมายถึง ความสามารถในการวินิจฉัย ตีคาหรือตัดสินใจใน
การสรปุ คา หรอื ตีราคาสงิ่ ใดสงิ่ หนึง่ อยา งมกี ระบวนการและหลกั เกณฑ
ตอมาไดมีการปรับปรุง Bloom’s Revised Taxonomy (2001) ซ่ึงมีความแตกตางกันบางประเด็น
ดงั ตาราง
*ปรบั เพิ่มจากบทท่ี 3 แบบทดสอบ โดยสภุ รณ ลม้ิ บริบรู ณและคณะ. (2559). การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู
(Learning Measurement and Evaluation). คณะครศุ าสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏบา นสมเดจ็ เจา พระยา
1ผชู วยศาสตราจารยประจําสาขาวชิ าการประเมนิ ผลและวิจัยทางการศึกษา
34 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู
ระดบั พฤตกิ รรม ระดบั พฤติกรรม
Bloom’s Taxonomy (1956) Bloom’s Revised Taxonomy (2001)
ระดบั ตน (Lowerorder of thinking: LOT) มีการคดิ ข้นั ตอนเดยี วทีไ่ มซ บั ซอน
ความรูความจํา (Knowledge) การระลึกและบอกได จํ า (Remembering) ร ะ ลึ ก ได บ อ ก ได เก่ี ย ว กั บ
เกี่ยวกับขอเท็จจริง รายละเอียดตาง ๆ ความรูในเนื้อเรื่อง ขอ เทจ็ จริง รายละเอียดตา ง ๆ ที่เรียนมา
เก่ียวกับศัพทและนิยาม กฎและความเปนเปนจริง
วธิ ีดําเนินการ ความรรู วบยอดของส่ิงทีไ่ ดเรยี นในหอ งเรียน
ความเขาใจ (Comprehension) การชี้แจง หรืออธิบาย เขาใจ (Understanding) อธิบาย แปลความหมาย
การแปลความ การตีความ ขยายความ ตีความ ขยายค วาม ยกตั วอยาง อ างอิง ทํ าน าย
เปรยี บเทียบ ช้ีความแตกตาง จับคแู นวคิดท่ีเหมอื นกัน ทํา
แบบจาํ ลอง
ระดับสูง (Higherorder of thinking: HOT)
ใชทักษะหลายดานพรอ มกันในการแกป ญ หา มกี ารคิดตั้งแต 2 ขนั้ ตอนขน้ึ ไป ไดแ ก
การนําไปใช (Application) การนําความรู ความเขาใจ นําไปใช (Applying) เปนการนําความรูสถานการณไป
ความสอดคลองระหวางหลกั วิชากบั การปฏิบัติ ไปใช ประยกุ ตใชใ นงานใหมห รือสถานการณใหม
การวิเคราะห (Analysis) การจําแนกองคประกอบยอย วิเคราะห (Analyzing) เปนการแยกเปนองคประกอบ
หรือสวนประกอบยอยของสิ่งตาง ๆ ไดแก การวิเคราะห ยอยหรือสวนประกอบยอยของสิ่งตาง ๆ จําแนกความ
ความสําคัญ ความสมั พนั ธ และหลักการ แตกตาง จําแนกประเด็นความสําคัญ ความสัมพันธ และ
หลกั การ
การสังเคราะห (Synthesis) การสงั เคราะหค วามสามารถ ประเมินคา (Evaluating) เปนการตัดสินใจ หรือวินิจฉัย
ในการรวมองคประกอบหรือสวนยอยตาง ๆ เขาดวยกัน เกี่ยวกับคุณคาของเร่ืองราวเหตุการณ การกระทําสิ่งใดสิ่ง
เพ่ือใหเกิดส่ิงใหม ไดแก การสังเคราะหขอความ แผนงาน หนึ่ง โดยใชเกณฑภายในหรือภายนอกเปนหลักในการ
และความสมั พันธ พิจารณา
การประเมินคา (Evaluation) ความสามารถในการ สรางสรรค (Creating) เปนการจัดระบบสิ่งตาง ๆ ใหม
ตัดสินใจหรือวินิจฉัยเก่ียวกับคุณคาของเร่ืองราวเหตุการณ ใหเปนรปู แบบ/รปู รางเปนสมมติฐาน ออกแบบผงั กอสราง
การกระทําสง่ิ ใดส่งิ หน่ึง โดยใชเ กณฑภายในภายนอก ผลติ เปนของใหม
ทมี่ า : สํานักทดสอบทางการศกึ ษาแหง ชาติ
การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 35
การประเมนิ คา (Evaluation) สรา งสรรค (Creating)
การสังเคราะห (Synthesis) ประเมินคา (Evaluating)
การวิเคราะห (Analysis) วิเคราะห (Analyzing)
การนําไปใช (Apply) นําไปใช (Applying)
ความเขาใจ (Comprehension) เขาใจ (Understanding)
จาํ (Remembering)
ความรคู วามจาํ (Knowledge) Bloom’s Revised Taxonomy (2001)
Bloom’s Taxonomy (1956)
3.2 วธิ กี ารวัดพฤติกรรมดานพุทธพิ สิ ัย
วธิ ีการท่ีใชในการวัดพฤติกรรมดา
นพุทธพิ สิ ัย ซ่ึงเปนพฤตกิ รรมทเ่ี กิดจากการใชสมอง ความสามารถ
ทางสตปิ ญ ญาสวนใหญ คอื การทดสอบ
การทดสอบ (Testing) เปนการใหคําถามหรือส่ิงเราแกผูถกู ทดสอบ เพื่อใหตอบสนองตอคําถาม หรือ
สิ่งเราน้ัน และสังเกตได วัดไดจากการตอบสนองนั้น ๆ ดังน้ันการใหนักเรียนตอบคําถามในขอสอบถือวาเปน
การทดสอบ การถามดวยปากเปลา ผูถกู ถามพยักหนาหรือสั่นหนา แสดงอาการเห็นดวยหรือไมเห็นดวย ก็เปน
การทดสอบ การที่นักเรียนเขียนรายงานสงตามคําส่ังก็เปนการทดสอบ เพราะมีพฤติกรรมสนองตอบ
และ
สังเกตได วัดได จากพฤติกรรมท่ีสนองตอบนั้น สําหรับเคร่ืองมือท่ีใชในการทดสอบ คือ แบบทดสอบ ซึ่ง
ประกอบดวยขอสอบ หลาย ๆ ขอ
ขอสอบ (Test Item) หมายถึง ขอคําถามหรือส่ิงเราท่ีใชกระตุนใหผูสอบตอบสนองเปนพฤติกรรม
อยางใดอยางหน่ึงออกมาใหสงั เกตได วัดได ดังนน้ั แบบทดสอบซึ่งประกอบดวยกลุมของขอ สอบหรอื ชุดของขอ
คําถามท่ีสรางขึ้นเพื่อใหผูสอบแสดงพฤติกรรมอยางใดอยางหน่ึงออกมาใหสามารถวัดได ขอสอบ (Test Item)
เมื่อรวมเขาดวยกันหลาย ๆ ขอเปนฉบับ เรียกวา แบบทดสอบ
(Test Paper) และเม่ือนําแบบทดสอบไปให
นักเรียนสอบ นักเรียนก็คิดหาคําตอบ อาจเปนการเขียนตอบแบบบรรยาย การทําเคร่ืองหมายใด ๆ ก็ตาม
ออกมาเปนพฤติกรรมท่ีตอบสนองตอแบบทดสอบ เราก็วัดออกมาไดเปน “คะแนน” การทดสอบ จึงถือวา
“เปนกลุมงานใด ๆ ท่ีมีการตอบสนอง และสังเกตได วัดได” ฉะนัน้ ตามนัยของความหมายนี้ การถามคําถามใน
การสอบสมั ภาษณ การใหปฏบิ ตั ิงานใด ๆ กเ็ ปน การทดสอบดว ย (อทุ มุ พร จามรมาน, 2544)
3.3. ประเภทของแบบทดสอบ
แบบทดสอบมีหลายประเภทตามเกณฑท ีใ่ ชแ บง ดงั น้ี
3.3.1 แบงโดยใชวิธตี อบเปน เกณฑ (วเิ ชยี ร เกตุสิงห, 2515, ออนไลน) แบงไดเปน 3 ชนิด คอื
1) แบบทดสอบเขียนตอบ (Essay Test) แบบทดสอบรูปแบบนี้ มีลักษณะสําคัญที่ผูตอบตอง
เขียนตอบยาว ๆ ขอสอบมนี อยขอ แตล ะขออาจตองตอบถงึ 23 หนา แลว แตละขอบเขตและระดบั ช้ัน
36 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู
2) แบบทดสอบปรนัย (Objective Test) เปนชนิดที่ผูตอบ ตอบเพียงส้ัน ๆ หรือเพียงทํา
เคร่อื งหมายใด ๆ ในการตอบเทาน้นั ซึง่ มีหลายรปู แบบ (บุญเชิด ภิญโญอนนั ตพงษ, 2526,
ออนไลน) คือ
ก. แบบใหต อบคําถามเพยี งสนั้ ๆ (Short Response)
ข. แบบถูก–ผดิ (True False)
ค. แบบจบั คู (Matching)
ง. แบบเตมิ ขอความใหส มบูรณ (Completion)
จ. แบบเลือกตอบ (Multiple Choices)
3) แบบทดสอบใหปฏิบัติ (Performance Test) เปนแบบทดสอบท่ีใชวัดงานภาคปฏิบัติ สวน
ใหญเปนแบบใหปฏิบัติ ใหทํางานตามที่กําหนดให เชน สอบภาคปฏิบัติพลานามัย ศิลปะปฏิบัติ ดนตรีปฏิบัติ
นาฎศลิ ปปฏิบตั ิ เปนตน
3.3.2 แบงโดยใชว ิธดี ําเนนิ การสอบเปนเกณฑ ซ่ึง มี 6
ชนิด คอื
1) แบบสอบรายบุคคล (Individual Test) เปนแบบทดสอบท่ีสอบไดทีละคน เชน การสอบ
สัมภาษณ การสอบปากเปลาที่ตองการขอมูลละเอียด เชน การวัดคุณลักษณะทางจิตวิทยา ไดแก การปรับตัว
ความโกรธ ความกลัว โรคประสาท หรอื ใชเ มื่อเครอื่ งทดสอบมอี ยนู อ ย เชน การทดสอบเครือ่ งจักรเครอื่ งกล
2) แบบทดสอบเปนกลุม (Group Test) เปนแบบทดสอบที่ใชสอบทีละหลาย ๆ คน แบบทดสอบ
ประเภทนใี้ ชสะดวก ปองกันอคติ และความลําเอียงไดดีกวา สอบรายบุคคล เหมาะท่ีจะเปรียบเทียบผลงานของ
แตละคนกับกลมุ และทดสอบไดจํานวนมากในชว งเวลาทีม่ อี ยจู ํากดั
3) แบบทดสอบวัดความเร็ว (Speed Test) เปนแบบทดสอบท่ีจํากัดงานหรือเวลา แยกเปน 2
ประเภทยอย คือ
ก. แบบจํากัดเวลา (Time–Limit Test) แบบทดสอบชนิดนี้จะกําหนดเวลาไวใหนอย ๆ
การวัดผล ดูจากผลงานวาใครทําไดมาก มีคณุ ภาพดีกวา กัน ในเวลาท่ีเทากัน เชน วิชาคัดไทยที่กําหนดเวลาให
คดั ก่จี บก็ได
ข. แบบจํากัดงาน (Work Limit Test) แบบทดสอบชนิดนี้ ไมกําหนดเวลาให แตกําหนด
งานใหป รมิ าณหนึ่ง ใครทาํ ไดด มี
คี ุณภาพ โดยใชเ วลานอ ยกวากจ็ ะไดคะแนนดีกวา
4) แบบทดสอบวัดความสามารถสูงสุด (Power Test) แบบทดสอบนี้ทําขอสอบไดโดยอาจไมจํากัด
เวลา ทําจนสิ้นความสามารถ ไดเทาไรก็เปนระดับความสามารถสูงสุดของผูน้ัน แบบทดสอบชนิดนี้จะไม
คํานึงถึงเวลาทใ่ี ช และไมนํามาใชเ ปน เกณฑใหคะแนนดวย แตจะพจิ ารณาผลงานที่ทาํ ออกมาไดเ ปนเกณฑ วา มี
คุณภาพสูงต่ํา เพียงไร แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ท่ัวไป เปนแบบผสมระหวางแบบจํากัดความเร็วกับแบบให
สอบเต็มความสามารถ โดยใหง านจาํ กดั ทําในเวลาจาํ
กดั
5) แบบทดสอบขอเขียน (Written Test) เปนแบบชนิดท่ีเขียนตอบ เรียกอีกอยางวา (Paper–
pencil Test) เปนแบบทดสอบที่ใชท ั่ว ๆ ไปในปจ จบุ นั
6) แบบทดสอบปากเปลา (Oral Test) เปน แบบทดสอบรายบุคคลชนิดหนง่ึ แตแ ยกเปนอีกแบบหนึ่ง
เพราะมีลักษณะพิเศษตรงทตี่ อ งตอบปากเปลา เชน การสอบสมั ภาษณ การอาน เปน ตน
การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 37
3.3.3 แบงโดยใชการนําผลการสอบไปใช และวิธีการสรางแบบทดสอบเปนเกณฑ
การจัดประเภท
แบบทดสอบแบบน้ีคํานึงถึงจุดมุงหมายของการสอบ หรือการนําผลการสอบไปใช จําแนกเปน 2 ประเภท
ยอย (ภัทรา นคิ มานนท, 2543, น. 2226) คอื
1) แบบทดสอบท่ีครูสรางเอง (Teacher – made Test) เปนแบบทดสอบที่ครูสรางข้ึนเพื่อใชเปน
เครอ่ื งมือวดั ในกิจกรรมการเรียนการสอน โดยเฉพาะอาจสรา งขึน้ เพือ่ วดั ผลสัมฤทธิจ์ ากท่ีไดเรยี นไปแลว อาจใช
เพ่ือกระตุนใหสนใจการเรียน หรือดูความพรอมของนักเรียนกอนเรียนบทเรียนใหม แบบทดสอบชนิดนี้จึงมี
ประโยชนสาํ คญั อยูท ี่สามารถสรา
งใหเ หมาะสมกับสภาพการเรียนรขู องนักเรยี น หรือเหตุการณไ ดด ี
2) แบบทดสอบมาตรฐาน (Standardized Test) แบบทดสอบประเภทน้ีใชสําหรับเปรียบเทียบกับ
กลุมเปนสําคัญวา เมื่อเปรียบเทียบกบั กลมุ แลว อยใู นอนั ดับเทาใดของกลุม ต่ําหรือสูงกวาคนกลาง ๆ ของกลุม
คาํ วา “มาตรฐาน” ในทีน่ ม้ี ิไดหมายความวา ดี วิเศษ แตหมายถึง “เปน แบบเดียวกนั ” ขอสอบมาตรฐานจึงมสี ิ่ง
ทีถ่ ือวา “เปน แบบเดยี วกนั “ อยหู ลายประการคอื
ก. ดําเนินการสอบแบบเดียวกัน ไมวาจะไปสอบกับใครที่ไหน
เรียกกวามี “มาตรฐานใน
การดําเนินการสอบ” เชน ใหเวลาเทากันพอดี ใหคําอธิบายคาํ ช้ีแจงเหมอื นกนั เปน ตน
ข. เกณฑการใหคะแนน เปน แบบเดียวกัน มีกฎเกณฑการใหคะแนนไวชดั เจน เรียกวามีมาตรฐานใน
“การใหคะแนน”
ค. การแปลความหมายคะแนน ใชเกณฑเดียวกัน คะแนนที่ไดจากการทําแบบทดสอบมาตรฐาน
จะตองเทียบกับเกณฑเดียวกัน เชน เทียบวาเกงกวาใครกี่คนจาก 100 คน ถึงจุดมาตรฐานท่ีกําหนดไวหรือไม
น่ันคือ ขอสอบมาตรฐานตองมี “เกณฑปกติ” ไวเทียบอันเดียวกัน เชนนี้เรียกวา
“มีมาตรฐานในการแปล
ความหมายคะแนน”
การสรางแบบทดสอบมาตรฐานตางจากการสรางแบบทดสอบที่ครูสรางเองมาก ตรงที่ขอสอบ
มาตรฐานเลือกเน้ือหาตรงตามจุดมุงหมายอยางเครง ครัด ขอสอบแตละขอเปนขอสอบที่ดี เชน จําแนกคนไดดี
คะแนนท่ีไดก็เช่ือม่ันไดสูง แตขอแตกตางมากท่ีสุดระหวางขอสอบมาตรฐานกับขอสอบท่ีครูสรางเอง ก็คือ
“จุดมุงหมาย” ของแบบทดสอบเพราะขอสอบท่ีครูสรางเอง มุงหมายเพ่ือวัดผลสัมฤทธิ์วามีคุณภาพนั้นอยู
หรอื ไม เรียนรูแลว หรือไม สวนขอ
สอบมาตรฐานมุงในการเปรียบเทียบตาํ แหนง วา “อยูอ นั ดบั ใดของกลมุ อยบู น
จุดใดของเสนคะแนน” โดยเทียบกับเกณฑปกติ เชน สอบไดคะแนนที่ Tscore ที่ 60 ของขอสอบมาตรฐาน
ระดบั ประเทศก็แสดงวา ชนะคน 85 คน จาก 100 คน ของคนระดับนั้นทงั้ ประเทศ
3.3.4 แบงโดยใชส ิ่งทีต่ อ งการวัดเปน เกณฑ แบง เปน 5 ประเภทใหญ ๆ คือ
1) แบ บ ทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ (Achievement Test) แบ บ ทดสอบ ป ระเภทน้ีหมายถึง
แบบทดสอบท่ีมุงวัดความรู ทักษะ สมรรถภาพดานตางๆ
ที่ไดรับจากประสบการณทั้งปวงและมุงวัดทางดาน
วิชาการเปนสําคัญ ขอสอบในโรงเรียนและสถาบันการศึกษาโดยท่ัวไป เปนแบบทดสอบชนิดน้ี เชน
แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธ์ิ วิชาคณิตศาสตร วิทยาศาสตร ภาษาไทย ภาษาอังกฤษ และสังคมศึกษา เปนตน
แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธ์ินี้สรางข้ึนเพ่ือจุดมุงหมายตางกัน ก็เรียกช่ือแตกตางกันออกไป เชน วัดผลสัมฤทธิ์
ทางการเรียน เรียกทั่วไปก็เรียกวา “แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธ์ิทางการเรียน” (Scholastic Achievement
Test) ถามุงวัดความพรอมทางการเรียนก็เรียกวา
“แบบทดสอบวัดความพรอม” (Readiness Test)
38 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู
แบบทดสอบที่มุงวินิจฉัยผลการเรียนวามีจุดเดน ดอยตรงไหน ก็เรียกวา “แบบทดสอบวินิจฉัย” (Diagnostic
Test) เปนตน (สมพร เชอื้ พนั ธ, 2547, น.59)
2) แบบทดสอบความถนัด (Aptitude Test ) “ความถนัด” หมายถึงความสามารถอันเปน
ผลรวมของสติปญญา ความสามารถเฉพาะอยาง และผลท่ีเกิดจากการสะสมของปรากฏการณท้ังมวล เม่ือ
รวมกันแลวทําใหม ีความสามารถ หรือสมรรถภาพทจี่ ะเปนสิ่งหน่ึงไดมากนอ
ยตางกันท่ีความถนัดมากถนดั นอ ย
เชน เด็กบางคนมีความถนัดท่ีจะเรียนคณิตศาสตรไดดี แบบทดสอบความถนัดเปนแบบทดสอบที่มุงวัด
ความสามารถเฉพาะดานน้ัน ๆ ออกมาเพ่ือใชพยากรณ คาดคะเนผลการเรียน หรือการฝกอบรมตอไปในภาย
ภาคหนาวาจะเรียนไดสําเร็จหรือไม อยางไร โดยใชขอเท็จจริงปจจุบันเปนรากฐานอนาคต ตางจาก
แบบทดสอบผลสัมฤทธ์ิตรงทตี่ องการวัดความถนดั ซึ่งเปน การวัดความสามารถโดยเฉพาะอยาง เพ่ือทํานายผล
การเรียนในอนาคต จึงสอบกอนเรียน สวนการวัดผลสัมฤทธ์ิ วัดภายหลังเรียน
เพ่ือตรวจสอบดูวา เรียนรูไดมาก
นอยเพียงไร แบบทดสอบความถนัด แบงออกเปน 2 ชนิดใหญ ๆ คือ ความถนัดทางการเรียนทั่ว ๆ ไป
(Scholastic Aptitude Test) เชน ความมีเหตุผล ความจํา เปนตน แบบทดสอบวัดความถนัดโดยเฉพาะ
(Personality Aptitude Test) เชน ความถนดั ทางดนตรี ทางวศิ วกรรม ทางภาษา (สมบรู ณ ตนั ยะ, 2545, น. 140)
3) แบ บ ท ดสอบ วัดบุ คลิกภ าพ และการป รับ ตัว (Personality and Adjustment Test)
แบบทดสอบพวกน้ีเปนแบบทดสอบทางจิตวิทยา เชน วัดความกาวราว ความวิตกกังวล
บุคลิกภาพแบบเผด็จ
การ แบบประชาธิปไตย บุคลิกภาพหญิงชาย เปนตน แบบทดสอบประเภทนมี้ ีหลายรปู แบบอาจเปนมาตรวัด
(Scale) การสมั ภาษณ แบบสอบถาม และเคร่อื งมืออนื่ ๆ ทางจติ วิทยา
4) แบบทดสอบความสนใจ (Interest Test) ไดแก แบบทดสอบวัดความสนใจเฉพาะเรื่อง เชน
ความสนใจในอาชีพ สนใจในวิชาใดวชิ าหนง่ึ ฯลฯ
5) แบบทดสอบเจตคติ (Attitude test) เปนแบบทดสอบสําหรับวัดความโนมเอียงของบุคคลตอ
เรื่องตาง ๆ ซ่ึงรวมถึง เจตคติ คานิยม ลักษณะนิสัย เชน เจตคติตอวิทยาศาสตร
เจตคติแบบประชาธิปไตย
เจตคติทางวิทยาศาสตรไดวัดกวางขวางมากไมวาจะเปนเจตคติ คานิยมของบุคคล เรื่องราว ส่ิงของ หรือ
ปรากฏการณ เชน เช้ือชาติ การเมอื ง สังคม ระบบเศรษฐกิจ ศาสนา และจรยิ ธรรม ฯลฯ
3.4 การเขียนขอ สอบเพอื่ วดั พฤติกรรมดา นพทุ ธิพสิ ยั
ลักษณะคําถามท่ีใชในแบบทดสอบมีลักษณะเปนการวัดความสามารถทางสมองใน 6 ดาน (เยาวเรศ
จนั ทะแสน, 2553, ออนไลน) ดงั ตอ ไปนี้
3.4.1 ความรูความจํา
1) ความรใู นเน้ือหา เชน ศัพทและนิยาม
2) ความรใู นวิธีดําเนนิ
การ
3) ความรูรวบรยอดในเนอื้ เร่ือง
3.4.2 ความเขาใจ
1) การแปลความ
2) การตีความ
3) การขยายความ
การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 39
3.4.3 การนําไปใช
3.4.4 การวเิ คราะห
1) วเิ คราะหค วามสาํ คัญ
2) วเิ คราะหความสมั พันธ
3) วิเคราะหหลกั การ
3.4.5 การสังเคราะห
1) สงั เคราะหข อ ความ
2) สังเคราะหแ ผนงาน
3) สงั เคราะหความสมั พนั ธ
3.4.6 การประเมนิ คา
1) ประเมินคาโดยอาศัยเกณฑภายใน
2) ประเมินคา โดยอาศยั เกณฑภ
ายนอก
มรี ายละเอยี ดดงั นี้
3.4.1 คําถามวัดความรู – ความจํา คือคําถามที่ถามเร่ืองที่เคยผานมา หรือเคยมีประสบการณใน
เรื่องน้นั มากอนแลว คําถามประเภทนี้มหี ลายลกั ษณะ เชน
1) ความรใู นเน้อื หา
(1) คาํ ศพั ทและนยิ าม เชน
“พระจาํ วัดในโบสถ” คําวา “จําวัด” แปลวา อะไร
ก. ถอื ศีล
ข. เขาฌาน
ค. สวดมนต
ง. นอน
ดาวดวงไหนเปน ดาวฤกษ
ก. ดวงอาทติ ย
ข. ดวงจนั ทร
ค. ดาวศุกร
ง. ดาวอังคาร
(2) สูตร กฎ ความจรงิ และความสําคญั
รวมทั้งหลักการ ทฤษฎี และขอเท็จจริง และ
ขอ เทจ็ จริงจากเร่ืองราวที่ไดร บั เชน
ในเวลากลางวนั พชื คายกา ซอะไรมากที่สดุ
ก. ออกซเิ จน
ข. ไนโตรเจน
ค. ไฮโตรเจน
ง. คารบ อนไดรออกไซด
40 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู
อะไรเปนสาเหตุใหเกิดฤดกู าลตาง ๆ
ก. การหมนุ ของโลก
ข. การหมุนของดวงจันทร
ค. การหมนุ ของดวงอาทิตย
ง. แรงดงึ ดดู ของดวงจันทรแ ละดวงอาทติ ย
2) ความรูในวิธีดําเนนิ การ เชน
ขอ ใดเปนวธิ ีการกาํ จัดขยะทไี่ มถูกตอ
ง
ก. เผาไหมไปหมด
ข. ปดใหม ิดชิด
ค. กองไวใ หเ ปนที่
ง. ผสมดวยปนู ขาว
3) ความรูรวบยอดในเนอ้ื เรอื่ ง เชน
หมอก น้าํ คาง และนํา้ ฝน เปน ปรากฏการณประเภทใดของไอนํ้า
ก. การอัดตวั
ข. การหดตวั
ค. การรวมตัว
ง. การควบแนน
3.4.2 คาํ ถามวดั ความเขาใจ
ความเขาใจ หมายถึง ความสามารถในการผสมผสานแลวขยายความรูความจําใหกวางไกลออกไป
จากเดิมอยางสมเหตุสมผล ความเขาใจแสดงออกได 3 ลกั ษณะ คือ
1) ความสามารถแปลความหมายของสงิ่ ตาง ๆ ได
เชน แปลความหมายของขอ ความหรอื รูปภาพ
ตามที่กําหนดใหไดอยางถกู ตอง
2) สามารถตีความหมายของเรื่องน้ันได คือ สามารถจับความสัมพันธระหวางสวนยอ ย ของเรื่อง
จนสามารถนํามากลา วเปนอกี นยั หนึ่งได
3) สามารถขยายความหมายของเร่ืองน้นั ใหกวา งไกลไปจากสภาพขอ เท็จจรงิ เดมิ ได
การวดั ความเขาใจสามารถเขียนคาํ ถามได 3 ลกั ษณะ คอื การแปลความ การตคี วาม และการขยาย
ความ มีรายละเอยี ดคอื
1) การแปลความ เปนการสรางคาํ ถามวดั ความสามารถในการแปลความหมาย ไดแ ก
ขอ ใดเปรยี บเปรยไดเหมาะสมดที ่สี ดุ
ก. ดงั เหมอื นมา
ข. ชาเหมือนเตา
ค. เบาเหมือนลม
ง. กลมเหมือนหนิ
การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 41
ใบไมท าํ หนาทคี่ ลายบคุ คลในขอใด
ก. คนรบั ใช
ข. คนครัว
ค. คนเก็บเงนิ
ง. คนเฝาประตู
2) การตคี วาม เปนการสรา งคาํ ถามวัดความสามารถในการตคี วาม ไดแก
กาํ หนดขอความตอนหนึง่ มาใหอ านและตง้ั คําถามวา
1) ขอ ความน้กี ลา วถึงเรอ่ื งอะไร
2) ขอ ความน้ใี หคตสิ อนใจเร่ืองอะไร
3) จะตัง้
ชือ่ เร่ืองจากบทความที่อานไดวา อะไร
4) สรุปใจความสาํ คัญของเรอื่ งไดว า อยางไร
3) การขยายความ เปนการสรา งคาํ ถามวดั ความสามารถในการขยายขอความ ไดแ ก
ถาความสูงของรปู สามเหลย่ี มเพม่ิ ข้นึ เร่อื ย ๆ มุมยอดจะเปน อยางไร
ก. มมุ ปานชนั
ข. มมุ แหลมชนั
ค. มุมลาด
ง. มมุ ตรง
“เดก็ เอะอะวุน วายไมดูแล กลบั มาอานหนงั สอื นทิ าน”
ขอ ความแสดงความรูสึกอยางไร
ก. หงุดหงดิ
ข. ไมพอใจ
ค. กังวล
ง. รําคาญ
3.4.3 คาํ ถามวัดการนําไปใช
การนําไปใช หมายถึง ความสามารถในการนําเอาความรู และความเขาใจเรื่องราวใด ๆ ที่
ตนมีไปแกปญหาทีแ่ ปลกใหม ซ่งึ จะตอ งอาศัยความรู ความจํา ความเขา ใจ การนาํ ไปใช เปน การใหตัดสนิ ใจและ
แกป ญ หาใหม ๆ ทีไ่ มเคยพบมากอน การถามทกั ษะและการนาํ ไปใชอ าจถามไดด ังนี้
ถาปุยแพงเราจะใชว ิธใี ดเพมิ่ ปุยในดนิ
ก. ปลูกพชื คลมุ ดนิ
ข. ปลูกพชื หมนุ เวียน
ค. พรวนดนิ บอย ๆ
ง. เผาดินกอ นปลกู พืช
42 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู
วธิ บี ัญญตั ไิ ตรยางศใชไ ดต รงกบั สภาพความจรงิ ในเร่ืองใดมากทส่ี ดุ
ก. การหาพน้ื ที่ ข. คดิ ภาษีเงนิ ได
ค. คิดคาแรง ง. คดิ ดอกเบย้ี
3.4.4 คําถามวัดการวิเคราะห วัดสมรรถภาพสูงกวาการนําไปใช ตรงที่การนําไปใชนั้นเนนที่
แกปญหาโดยใชความจํา และความเขาใจ นําไปใชกับปญหาอยางเหมาะสม สวนการวิเคราะหเนน
ความสามารถในการแยกสวนประกอบของเร่ืองราว เหตุการณ ปญหา ออกเปนสวนยอ ย ตามหลกั เกณฑ หรือ
กฎเกณฑทก่ี าํ หนดให เพ่ือคนหาขอเทจ็ จริงทซ่ี อนอยใู นเร่ืองราวหรอื เหตกุ ารณน ้ัน ๆ
การวเิ คราะหแ บงเปน
1) วเิ คราะหค วามสาํ คญั ใชค ําถามใหน ักเรียนคนหาคุณลักษณะทเ่ี ดนชัด เชน
“เสียชพี อยาเสยี สัตย” เปน ขอความชนดิ ใด
ก. คําพงั เพย ข. คาํ ปลุกใจ
ค. ความคิดเหน็ ง. คตเิ ตอื นใจ
2) วเิ คราะหค วามสัมพนั ธ ใชคําถามใหน กั เรียนคน หาวา ขอ เทจ็ จรงิ เหลานนั้ มีความสมั พนั ธกนั
อยางไร เชน
“ตน ไมต องการปุย” เปรยี บเหมอื นคนตองการอะไร
ก. ไขมัน ข. เกลอื แร
ค. โปรตีน ง. วิตามิน
3) วิเคราะหหลักการ เปนการถามเพ่ือมุงใหนักเรียนคนหาหลกั เกณฑ ท้ังที่มใี นเร่ือง อยาง
ชดั เจนและไมช ดั เจน การวิเคราะหหลักการตองอาศัยความสามารถในการวิเคราะหความสัมพันธ เชน
ผใู ดมอี าํ นาจสงู สดุ ในการปกครองแบบประชาธปิ ไตย
ก. ทหาร ข. ประชาชน
ค. ตํารวจ ง. คณะรัฐมนตรี
3.4.5 คําถามวดั การสงั เคราะห
การสังเคราะห หมายถึง ความสามารถในการรวบรวมสิ่งตาง ๆ ตั้งแต 2 ชนิดขึ้นไปเขาดวยกัน
เพอื่ ใหกลายเปนสิ่งสาํ เร็จรปู ข้ึนใหม ทม่ี
ีคุณสมบตั ิบางอยางแปลกพสิ ดารไปจากสว นประกอบยอย ๆ เดิม การ
สงั เคราะหเ ปนพฤตกิ รรมทีต่ อ งอาศัยความรคู วามจํา ความเขา ใจ การนาํ ไปใช และการวิเคราะหเปนรากฐาน
คําถามดานการสงั เคราะหม ี 3 แบบ คือ
1) การสงั เคราะหขอ ความ เปน การนาํ ความรูแ ละประสบการณต า ง ๆ ผสมผสานเพ่ือใหเ กิด
ขอความ หรอื ผลติ ผลใหม ๆ ท่ีสามารถสอ่ื ความคิดไปสูบุคคลอน่ื ๆ ได เชน
การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 43
ประโยคน้ีควรแกไ ขอยางไร จงึ ถูกตอ งตามมาตรฐานการใชภาษาทด่ี ี
“เราทุกคนตา งก็ตอ งพง่ึ พาอาศยั ซงึ่ กันและกนั ในโลกน้ี”
ก. เราทุกคนกต็ อ งพ่ึงพาอาศยั กนั และกันในโลกนี้
ข. เราตา งตองพึง่ พาอาศัยซงึ่ กันและกนั
ค. ในโลกน้ตี า งตอ งพ่งึ พาอาศยั ซงึ่ กนั และกัน
ง. เราทกุ คนในโลกนตี้ อ งพ่ึงพาอาศยั ซ่งึ กันและกัน
2) การสังเคราะหแบบแผนงาน เปนการกําหนดแนวทางและขั้นตอนการปฏิบัติงานใด ๆ
ลวงหนา เพ่อื ใหก ารดาํ เนนิ งานของกิจการนนั้ ราบรน่ื บรรลุผลตรงตามเกณฑแ ละมาตรฐานท่ีกําหนดไว เชน
ในการทดลองหาความหนาแนน ของนา้ํ แข็ง เราตอ งระวงั อะไรเปน พเิ ศษ
ก. น้ําหนักของนํ้าแขง็ ข. ปริมาณของกอ นนาํ้ แข็ง
ค. อณุ หภมู ขิ องนํ้าแขง็ ง. โพรงอากาศในกอนนา้ํ แข็ง
3) สังเคราะหความสัมพันธ หมายถึง การคนหาความสัมพันธของหนวยยอยตาง ๆ ใหรวมเปนส่ิง
เดยี วกันการสังเคราะหความสัมพนั ธมีลักษณะคลายการริเริม่ สรางสรรคเ ปนการนําเอาหลักการ หลักวิชา หลาย ๆ
เรือ่ งมาผสมกนั เพือ่ ใหเ กดิ หนา ที่ใหม เหมาะสมกับการใชใ นสถานการณใหม เชน
จากการทดลองปรากฏวา ก + 3 = ข + 4
ฉะน้ันเราอาจสรุปไดว า
ก. ก = ข ข. ก มากกวา ข
ค. ก นอ ยกวา ข ง. 2 ก เทากบั 3 ข
3.4.6 คําถามวดั การประเมนิ คา
การประเมินคา หมายถึง การวินิจฉัย การตีคุณคา เปนราคาของส่ิงตาง ๆ โดยสรุปอยางมีหลักเกณฑ
วา สิ่งนั้นมีคุณคา ดีเลว หรือเหมาะสมเชนไร นับเปนความสามารถของสมองดานปญญาขั้นสุดทาย ลักษณะ
สาํ คญั ของการประเมินคา จะตองพจิ ารณารอบคอบแลว นําไปเปรียบเทียบกับกฎเกณฑต าง ๆ วาสอดคลองกัน
หรอื ไมเ พยี งใด โดยใชเ กณฑ 2 ประเภท คอื ใชเ กณฑภ ายนอก และใชเกณฑภ ายใน
1) การประเมนิ คา โดยเกณฑภ ายใน เปนการวนิ ิจฉัยคณุ คา ตามเกณฑภ ายในเน้อื เรื่อง เชน
ความสอดคลองของเหตุผล ความถูกตองเหมาะสมของขอ มูล เปนตน ตัวอยางเชน
การที่พระอาทิตยขน้ึ ทางตะวนั ออกไปตะวนั ตกทกุ วนั เหมาะสาํ หรับพสิ ูจนค วามจรงิ เร่อื งใดไดด ที ่สี ุด
ก. โลกหมุนตลอดเวลา ข. โลกหมุนในทศิ ทางเดียวกนั
ค. โลกหมนุ รอบดวงอาทิตย ง. โลกหมุนดว ยความเรว็ คงท่ี
2) การประเมินคา โดยเกณฑภายนอก เปนการวนิ จิ ฉัยคุณคา ของส่งิ ตาง ๆ โดยใชเ กณฑอื่น ๆ
นอกเนือ้ เร่ืองราวในขอ เทจ็ จริงนน้ั มาเปน เกณฑพ จิ ารณาวนิ จิ ฉยั เชน
วรรณคดเี ร่ืองใดมีเน้ือเร่ืองใกลเคยี งสภาพความเปน จรงิ ของมนษุ ยม ากที่สุด ?
ก. สามกก ข. พระอภัยมณี
ค. สังขท อง ง. ขนุ ชางขนุ แผน